İslam hukuk biliminde lafzın delaleti ve mantuk-mefhum ayrımına ilişkin tartışmalar
Indication of the word and the debates relating to mantuk-mafhum distinction in usul al-fiqh
- Tez No: 289482
- Danışmanlar: PROF. DR. TALİP TÜRCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 121
Özet
Bu araştırmada fıkıh usûlünün en temel konuları arasında yer alan lafzî yoruma başvurulduğunda karşılaşılan bazı temel problemler ve bu konudaki tartışmalar incelenmektedir. Öncelikle lafız, anlam, hüküm ve bu kavramlar arasındaki delâlet ilişkisinin ne olduğu ve usulcülerin bu konuda geliştirdikleri kavramların analizi hedeflenmektedir. Çalışmanın ana konusu, usulcülerin çoğunluğunun bu delâlet türleri ile elde edilen anlamları sınıflandırırken kullandıkları mantûk ve mefhûm kavramlarıdır.Bir lafzın doğrudan veya dolaylı olarak delâlet ettiği anlamlar sözde belirtilmiş olabileceği gibi sözde belirtilmemiş de olabilmektedir. Bunlardan ilkine mantûk, ikincisine ise mefhûm denmektedir. Bu iki kavram, bir delâlet çeşidi olarak değil, lafzın delâlet ettiği şeyin/medlûlün bir çeşidi olarak görülmelidir.Delâlet çeşitlerini sınıflandırırken esas alınan kriterler açısından, İslam hukukçuları arasında bir görüş birliği yoktur. Hanefîler, lafızdan elde edilen anlamları, konuşanın onu söylemekteki amacı ve kasdını göz önünde bulundurarak tasnife tabi tutarken, İslam hukukçularının çoğunluğu, önce anlamın sözde belirtilip belirtilmediğini daha sonra lafzın, anlamla olan ilişkisini (mutâbakat, tazammun veya iltizâm) esas almışlardır. Bu anlamlardan hangisinin mantûk ve hangisinin mefhûm olduğu konusunda da usulcüler arasında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, Hanefîler ve mütekellimîn ekolü arasında mahiyetleri bakımından ortak olduğu zannedilen işâretin delâleti ve iktizânın delâleti gibi türlerin, birbiriyle tamamen örtüşmediği görülmektedir.Lafızların genellik niteliğinin tespit edilmesi aşamasında, nasların birbiriyle çelişmesi ve bunun sonucu olarak tahsîs veya nesh edilmesi gibi usûl problemlerinin çözümünde, mantûk-mefhûm ayrımından istifade edilmektedir. Bu konulardaki tartışmalarda söz konusu ayrımın önemi ortaya çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines some basic problems and debates on the subject of literal interpretation which is one of the most important issues of Usul al-Fiqh. Initially, it deals with investigating the definition of the words of the legal texts and their meanings, the verdict of the sharia and the relationship (delaleh) between word and meaning. At the same time, it also analyses related terms. The staple topic is however the term of mantûk and mefhûm which are used by the mutekellimun school when they classify the meanings that is deducted via literal interpretation methods.The meanings to which the words indicate directly or indirectly can be apparent/explicit or implied. First of them is mantuq and second is mafhum. Both terms should not be seen as a kind of semantic/delale, but as a kind of singnified/madlul.There is no agreement among the Islamic scholars in terms of the criteria on which they have based. While Hanefis classify the meaning that is deducted from the texts, according to teller?s aim and intent; usulists of mutekellimun school have different way. They have initially preferred a classification according to the meaning that is signified apparently or inapparently. Additionally they have taken into consideration the relationship between word and meaning (coincidence/mutabakat, inclusion/tadammun, implication/iltizam). There are different opinions about the question of ?which meaning is mantuq and which meaning is mafhum?? in classical books of Usul al-Fiqh. Apart from this there are some differentiations between two schools on some kinds which is considered as the same such as delale al-Iqtida (required meaning) and delale al-isharah (alluded meaning).The mantuq-mafhum distinction has been used by the scholars to find solutions for some problems of Usul al-Fiqh such as the process of determination of the word?s generality character, the contradiction (tearuz) between two legal texts (nusus), restriction (takhsis) and abrogation (naskh). Consequently it seems that this distinction is useful for interpretation of legal texts.
Benzer Tezler
- Vergi hukukunda mahkemelerin hukuk yaratma-kanun boşluğu doldurma yetkileri
The authority of the courts for gap filling and judicial further development of law in tax law
İDRİS HAKAN FURTUN
- İslam hukukunda hükümlere etkisi bakımından mal kavramı
The concept of property on account of the effects to the hukms
BASRİ KARAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜNAL YERLİKAYA
- Hukukta akıl yürütme yöntemi olarak kıyas (analoji)
Analogy as legal reasoning
FUAT ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HukukErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SURURİ AKTAŞ
- Karşılaştırmalı olarak islam siyasi düşüncesinde otorite kavramı
Başlık çevirisi yok
HALUK ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NİYAZİ ÖKTEM
- Fakihlerin tedaviye bakışı ve fetvâda tıbbî bilginin yeri
Faqihs' view of treatment and the perspective of medical knowledge in fatwa
MUKADDES DURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE BOYNUKALIN ŞENKARDEŞLER