Aleviliği anlamanın imkâni: Alevi deyişlerinin ve gülbanglarının Kavalcık köyü örneğinde sosyolojik analizi
The facilities of understanding the Alevism: The sociological analysis of poets and prays in Kavacık village sample
- Tez No: 296446
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER AYTAÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Alevilik, Alevi Kimliği, Deyiş, Gülbang, Yedi Ulu Ozan, Seyyid, Talip, Alevism, Alevis Identify, Deyiş (Poet), Pray (Gülbang), Seven Supreme Poet, Seyyid, Purchaser (Talip)
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Sosyoloji ve Metadoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 472
Özet
Alevilik, teoride ve pratikte, inançta ve uygulamada sahip olduğu farklı özellikleriyle en çok ilgi çeken konulardan biridir. Farklı platformlarda, çeşitli yönleriyle ele alınan Alevilikle ilgili tartışmalarda, Alevilik nedir? Aleviler kimdir? sorularına birbirinden çok farklı cevaplar verilmekte; bağdaştırılması mümkün olmayan tanımlar, yorumlar ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Bundan dolayı, Aleviliğin doğru anlaşılmasını güçleştiren tanım çeşitliliği, kavram kargaşası ve kafa karışıklığı yaşanmaktadır. Bu da, Aleviliğe ilgi duyanlar kadar, Alevilerin de kendilerini ve inançlarını algılamalarını; ortak paydalarda buluşmalarını güçleştirmektedir.Aleviliği anlamayı amaçlayan bu araştırma; alevi deyişlerinden ve gülbanglarından hareketle soruna yaklaşmakta ve Aleviliğin farklı anlam ve boyutlarına ışık tutmaktadır. Araştırmada, Alevilik konusunda yaşanan karmaşa, Aleviliğin sahip olduğu özelliklerin yanında konuyla ilgilenen araştırmacıların formasyonlarından ve ideolojik yaklaşımlarından da kaynaklandığı tespit edilmiştir. Bu yaklaşımla, Aleviliğin kaynağı ve aktarma aracı niteliğinde olan gülbangların ve deyişlerin, mevcut literatür ve saha çalışmasına dayalı gözlem ve görüşmeler sonucunda elde edilen veriler esas alınarak tahlil edilmesiyle Alevilik, bütün yönleriyle bir bütünlük içinde anlamaya çalışıldı. Yapılan tahlillerde, gülbanglarda ve deyişlerde/nefeslerde, Alevilik inancının ana öğelerinin kronolojik ve hiyerarşik bir sıra içinde yer aldığı saptandı. İnancının kaynağı olan Hak/Allah, Muhammed-Ali ile başlayan hiyerarşi, Ehl-i Beyt, On iki İmam, On Dört Masum-i Pak, On Yedi Kemerbest, Erenler (Evliyalar), Hacı Bektaş-ı Veli ve Hızır isimlerinin rahmetle anılmasıyla devam eder. Sıralama, sistemde ?ötekiyi? temsil eden Yezid'in, bazen de Muaviye ve Mervan'nın lanetle anılmasının ardından, Aleviliğin insan ve toplum anlayışı ve Hu, Hu ile sona ermektedirBu araştırmada, Aleviliğin bir inanç sistemi olduğu yönündeki görüşler doğrulandı. Sözlü kültüre dayanan, özünü, Ehl-i Beyt'e duyulan sevgi ve bağlılığın oluşturduğu bu inancın hem teolojik hem de dünyevi (sosyolojik) boyutu olduğu saptandı.Müminlerine göre, özgün/biricik olan Aleviliğin kaynağı nur, aktarma biçimi sır, kabul edenler de seçilmiş topluluktur. Yapılan tahlillerde ise, Alevilik inancının; Ehl-i Beyt'in ve bu soydan gelenlerin ve onların yaşadığı olayların, Anadolu'da coğrafi koşulların, merkezi yönetimle geliştirilen ilişki biçiminin, başka bir ifadeyle ilişkisizliğin neden olduğu baskıların, dönemin siyasi ve sosyal koşulların, İslam öncesi inançların oluşturduğu bir yaklaşımla algılanması sonucunda ortaya çıktığı tespit edildi.Aleviliğin, bir taraftan yaşatılmaya çalışılan geleneksel yapısı, diğer taraftan şehirlerde yönünü bulmaya çalışan modern anlayışı ve dinamik nüfusuyla gelecekte de en çok tartışılan konulardan biri olacağı öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
Alevism is one of the subject that takes interest with its different specialities it has in belief and practise both in theory and practice. In different platforms in discusions about Alevism approached in varied points, different answers are given to the questions of What is Alevism?, Who are Alevis?; some definitions, explanations and evaluations which can?t be reconciled are made. Because of this,a definition variety, hotchpotch of concept and mind confusion is seen. And this causes both people who have interests in Alevism and Alevis themselves diffuculty in understanding their own their beliefs and having a common purposes.This search aimed understandig Alevism, based on Alevi poets (deyiş) and gülbangs (prays) aproaches the problem and throw a light on different meanings and dimensions. In the research caos in Alevism was grown out of the specialities that Alevism has, beside the formations and ideological approaches of the research men who are interested in the subject.. From this approach, Alevism was tried to be understood with its all respects in entarity with the datas got from literatural and area works after analysed based on gülbangs (prays) and deyises (poets) which are also sources and transfer tools the datas got from literatural and area works. It was confirmed in the analyses that main items of Alevism Belief, started with Hak/Allah, Muhammed-Ali in gülbangs, deyises/nefeses were in chronological and hierarchical order. The hierarchy started with the source of belief Hak/Allah, Muahmmed/Ali continues with upbearing of the names Ehl-i Beyt, On iki İmam, On Dört Masum-i Pak, On Yedi Kemerbest, Erenler (Evliyalar), Hacı Bektaş-ı Veli and Hızır. The ranking ends with Alevism?s human and society understanding and Hu, Hu after commonorating `Yezid who symbolises th `other? and sometimes Muaviye and Mervan with damn.In this reseach, the thoughts which respect that Alevism is a religion sytem was clinched. The belief based on social culture, takes its soul love and thrustworthiness to Ehl-i Beyt has a teological and seculer facets.According to its faithfuls, Unique Alevism?s source is heavenly light, transfer way is mystery, and the acceptors are elected society. In analysis, The Alevism Belief occured as a result of Ehl-i Beyt an its people come from this blood and the events they lived, geographical conditions in Anatolia, the relationship growth by central government in other words the pressure caused by lack of any connection, political and social conditions of the period was picked up.It is foreseen that, Alevism will be one of the most discussed subject in the future on one side its traditional structure which is tried to be lived per contra its modern concept trying to find its way in cities and its dynamic population.
Benzer Tezler
- The Political discourse of Alevism and the quest for representation in the public sphere
Aleviciliğin siyasal söylemi ve kamusal alanda temsil arayışı
NİGAR BULUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ADNAN AKÇAY
- Alevilikte Hızır inancı (Tunceli Örneği)
Belief in Hızır in Alevism (Tunceli Example)
AHMET GEÇİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİnönü ÜniversitesiAlevilik-Bektaşilik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ SELÇUK
- A critical assessment of the the justice and development party government's alevi initiative from the perspectives of alevi organizations
Alevi örgütlerinin bakış açısından Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetinin alevi açılımının eleştirel bir değerlendirmesi
NAZLI PINAR KAYMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FAHRİYE ÜSTÜNER
- Hacı Bektaş-ı Veli'de Kur'an anlayışı
Hacı Bektaş-ı Velis' sunderstanding Koran
EMRAH DİNDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HÜSEYİN YAŞAR
- Türk sağının Alevi algısı (1960-1980)
The Alevi perception of the Turkish right wing (1960-1980)
CEYLAN KARACA AYKUTALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESTER RUBEN