XVII. yüzyılda Osmanlı toplumunda Nakşibendilik: İstanbul, Diyarbakır, Bursa
Naqshibandiyya in Ottoman society in the 17.th century: Istanbul, Diyarbakır, Bursa
- Tez No: 302763
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ABDÜLLATİF ARMAĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, medrese, dergâh, toplum, tarikat, şeyh, Ottoman Empire, madrasa, dervish convent, society, sect, sheikh
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
XVII. yüzyıl Osmanlı toplumunda Nakşibendi tarikatının (İstanbul-Diyarbakır-Bursa) konu edildiği bu çalışmada, adı geçen tarikatın zikredilen yerlerde ne derecede etkili olduğu ortaya konulmuş, Osmanlı'nın bu üç büyük şehrinde bulunan tekkeler ve bu tekkelerde görev yapan şeyhler hakkında bilgi sunulmuş, tarikatın devletle nasıl bir ilişkide olduğu gözden geçirilmiş, tarikat üyeleri ile ulema arasında nasıl bir ilişkinin olduğu tespit edilmiş, tarikatın halk ile ilişki düzeyinin hangi boyutta olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. XVII. yüzyılda Nakşibendî tarikatıyla ilgili az sayıda çalışma yapılmış olmasından dolayı XVII. yüzyıl araştırma dönemi olarak seçilmiştir. İstanbul, Diyarbakır ve Bursa'da Nakşibendî tarikatının işlevsel olmasından ötürü tez üç şehirle sınırlandırılmıştır. Nakşibendî tarikatının bu dönemde daha iyi anlaşılması için tarikatın devlet ve toplumla etkileşim boyutu konu olarak incelenmiştir. XVII. yüzyılda yaşamış olan Evliya Çelebi, Mustafa Naima Efendi, İbrahim Peçevi Efendi, Mehmed Şeyhi Efendi'nin eserlerinden yararlanmıştır. Ayrıca Osmanlı arşiv belgelerinden ve yazma eserlerden faydalanılmıştır. Araştırma üç temel bölümden meydana gelmektedir. Araştırmanın giriş bölümünde Nakşibendî tarikatının arka planı hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Nakşibendi tarikatının Anadolu'ya gelişi ve XVII. yüzyıla kadar durumu ve XVII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun genel durumu konu edilmiştir. İkinci bölümde İstanbul, Diyarbakır ve Bursa'da Nakşibendi tarikatı şeyhleri ve tekkeleri irdelenmiştir. Üçüncü bölümde ise tarikat ehlinin devlet, ulema, halk ve birbirleriyle ilişkisi incelenmiştir.Bu çalışmanın sonucunda Nakşibendî tarikatının özellikle imparatorluğun merkezi olan İstanbul'da devlet ricali ve halkla etkili bir iletişim kurduğu anlaşılmıştır. Ancak bu ilişkinin her zaman olumlu olduğu söylenemez. Tarikat, imparatorluk taşrasının iki önemli şehri olan Diyarbakır ve Bursa'da da devletle orta düzeyde ilişki kurmuş ve halk üzerinde etkili olmuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, we examined matters as how the Naqshibandiyya order was effective in the Ottoman society in Istanbul, Diyarbakir, and Bursa in the 17th century; the situation of the Naqshibandiyya tekkes and sheikhs in these three Ottoman cities; the relationship of the order among the Ottoman officials and the Ottoman Learned Class (Ilmiyye). We restricted our thesis period to the 17th century because of the limited studies regarding the Naqshibandiyya order in the 17th century. The functional situation of the order in Istanbul, Diyarbakir, and Bursa caused to choose these three cities for the understanding of the order. As a significant issue of the thesis, we determined the relation between the order and the Ottoman state. We used some original sources written by Evliya Celebi, Mustafa Naima, Ibrahim Pecevi, and Mehmed Seyhi in the 17th century. In addition, the Ottoman official archive sources, the first-written sources and some secondary works were also used in this thesis. This research consists of three sections. At the beginning of the introduction, we gave some background information of the Naqshibandiyya order. In the first chapter, we mentioned the appearance of the Naqshibandiyya order in Anatolia and the general situation of the Ottoman Empire in the 17th century. In the second part, we searched the tekkes and sheikhs of the Naqshibandiyya order in Istanbul, Diyarbakır, and Bursa in the 17th century. In the last chapter, we showed how the relation of the Naqshibandiyya sheikhs was among the Ottoman state, the Ottoman Learned Class, and the Ottoman Society.As a result of this study, we witnessed that the Naqshibandiyya order generally had a significant connection in Istanbul with the Ottoman State officials and the public in the 17th century. On the other hand, this relation between the Naqshibandiyya order and the state was more moderate in Diyarbakir and Bursa, but the connection of the order with the public was very effective in these two cities in the 17th century.
Benzer Tezler
- XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen değişimlere sebep olan dış etkilerin araştırılması
External influence on the changes of Ottoman Empire in the XVIII th century
EUNJUNG LEE
- XVII. yüzyılda Eyüp kazasında kitap kültürü (Tereke kayıtlarına göre)
Book culture in Eyüp in the 17th century (According to tereke records)
ŞÜHEDA TOKAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGİN AYDIN
- XVI. ve XVII. yüzyıllarda Osmanlı toplumunda kimsesiz çocuklar ve evlatlıklar
In the 16th and 17th century in the Ottoman society and adoption of orphoned children
EMİNE GAZANKER
- Osmanlı Devletinde Kale-Bend cezası: 5 Numaralı Kale-Bend Defteri-1150-B. 1151
Başlık çevirisi yok
GÜLER BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
TarihGaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İBRAHİM SAVAŞ
- Xvı. ve xvıı. yüzyıl Osmanlı ekonomisinin finansmanında vakıfların rolü
The role of the waqfs in the finance of the 16th and 17th century Ottoman economy
ERHAN YAVUZ