Ergene havzasında fiziki coğrafya özelliklerinin beşeri ve iktisadi coğrafyaya etkileri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 30833
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAMAZAN ÖZEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Ergene Havzası ülkemizin kuzeybatısında, Marmara Bölgesinin Trakya kesiminde yer almakta ve yaklaşık 12.102 km2 yer kaplamaktadır. Havza, kabaca 40° 36'-42° 00' kuzey enlemleri ile 26° OP-28'W doğu boylanılan arasındadır. Genel özellikleri ile havza Alp Orejenik kuşağına girmekte olup, teknotik hareketler bölgenin bugünkü şeklini almasında etkili olduğu gibi erozyon ve birikimin de önemli rolleri olmuştur. Saha, kuzey ve doğuda Istrancalar ile güneyde Koru-Ganos Dağlan arasında kalmakta, ortalama yükseltisi oldukça az olan sahanın en yüksek yerini 103 1 m ile Mahya Tepesi oluşturmaktadır. Bölgede akarsular dağlık kesimlerde kısmen dar ve derin vadiler içinden akarken, dağlık sahalar dışında geniş tabanlı yataklar içinde akarlar. Coğrafî faktörlere bağlı olarak bölgenin iklimi Karadeniz, Akdeniz ve kara iklimleri arasında bir geçiş özelliği gösteriyorsa da karasal iklimin hakimiyeti söz- konusudur. Sahada, yıllık ortalama yağış miktarı 550-1500 mm arasında olup, yağışın havza içerisindeki dağılımı düzensizdir. Mahya Tepesi 1400 mm den çok yağış alırken, Lüleburgaz da 614.5 mm, Çorluda 568 mm dir. Yıllık ortalama sıcaklığı ise 8' -15° arasında değişir. Havzada en yüksek sıcaklık Lüleburgaz'da ağustos ayında 42.8 °C, en düşük sıcaklık ise yine Lüleburgaz'da ocak ayında -24.2 'C olarak ölçülmüştür. Yıllık ortalama nisbi nem ise %7 1-75 arasında değişir. Sahanın bitki örtüsü bakımından en gür ve ormanlar bakımından en zengin bölümü Istranca'lardır. Burada zirveden 500-600 m ye kadar nemli ormanlar, 500-600 mden 200 m ye kadar da kuru ormanlar uzanır. 200 m den alçak olan yerlerde ise Antropojen step sahaları yaygındır. Havza, Ergene Irmağı ve kol akarsuları tarafından drene edilmekte, Ergene Irmağının uzunluğu 283.25 km, yağış alanı 10.993 km2 yi bulmaktadır. Düzensiz rejimli bir akarsu olan sözkonusu ırmağın en çok su taşıdığı dönem şubat-mart aylan iken temmuz-ağustos-eylül aylan ise en az su akıttığı dönemdir. Irmak, ortalama 25 mVsn akıma sahiptir. 1990 yılı sayım sonuçlarına göre havzada 730.108 kişi yaşamaktadır. Km2 ye ortalama 60 kişi düşmektedir ki Türkiye ortalamasının altında bir değer gösterir. (1990 da Türkiye ortalaması 74 kişidir.) Nüfusun %48vi şehirlerde, %52si ise kırsal kesimde yaşamakta, şelürleşme oranı Türkiye ortalamasının çok fâzla, altına düşmemektedir.Havza genel nüfusu içinde erkek nüfusun fazlalığı dikkati çeker ve okuma yazma oranı da %S7*yi geçer. 59 lise ve diğer teknik liseler, 124 ortaokul ve 2 yüksek okul ile her köyde ilkokul bulunmaktadır. Aile büyüklüğünün ortalama 4-5 kişi kadar olduğu havzada doğum oram Türkiye ortalamasının altındadır. Saha, Türkiye yüzölçümünün %1.48ini, nüfusunun da %1.29'unu oluşturur. Bölgede, toplam 440 köy yerleşmesi ile 16 şelur yerleşmesi vardır. Yerleşmelerin dağılışında bilhassa su temini ön plana çıkmakta ve yerleşmeler genel olarak akarsu boylanın takip etmektedir. Mevcut yerleşmelerin hepsi toplu dokulu olup bunda fiziki şartlar ile sosyo-ekonomik faktörlerin de rolü bulunmaktadır. Ancak, sözkonusu yerleşmeler belli bir şekil göstermeyen toplu küme köyleri biçimindedir. Çalışma sahamızın kırsal kesiminde konutların yapı malzemesini ise çoğu yerde taş ve kerpiç oluşturur. Ahşap malzemenin kullanımı daha çok ormanlık yada ormana yakın sahalarda göze çarpar. Son yıllarda ise betonarme binaların sayısı artmıştır. Bölgedeki köy yerleşmelerinin temel geçim kaynağını tarım, hayvancılık ve ormancılık teşkil etmekte fakat köylerin kuruluş yerine göre bu faaliyetler değişen ağırlıkta önem kazanmaktadır. Tarım alanlarının geniş yer kapladığı sahalarda tanın ilk sırayı alırken, yükseltinin artarak iklim şartlarının tarımı olumsuz etkilediği ormanlık yerlerde ise hayvancılık ve ormancılığın ilk sıraya geçtiği görülmektedir. Havza toplam alanının yaklaşık olarak %57.19unu tarım alanları, %20.31ini ormanlar, %9.80ini çayır-mera arazisi, %12.65ini de tarım dışı araziler oluşturur. Mevcut tarım alanlarının tamamına yalan kısmını tarla arazisi oluştururken (%97.35), ekili tarım alanlarında buğdayın payı yaklaşık %56'yı bulmaktadır. Diğer tarım ürünlerini ise arpa, ayçiçeği, şeker pancarı, yem bitkileri, meyva ve sebzelerden ise elma, armut, ayva, erik, kiraz, dut, üzüm, bezelye, nohut, soğan, sarımsak, patates ve kavun-karpuz oluşturur. Bölgenin sahip olduğu coğrafî ve ekonomik özelliklerinden dolayı tarımsal faaliyetlerde makine ve modern usuller kullanılmaktadır. Tarundaki bu gelişmeye paralel olarak hayvancılık da gelişmiştir. Gerek tarımdan, gerekse hayvancılıktan alman verim Türkiye ortalamasının üstündedir. Havzada, 1992 yılı itibariyle 254.113 büyük baş, 618.691 küçükbaş, 9.810 yük ve çeki hayvanı, 946.216 kanatlı hayvan bulunur. Buna göre hayvan varlığının %13.87si büyükbaş, %33.77 si küçükbaş, %0.54ü yük ve çeki hayvanı, %51.81'ide kanatlı hayvanlardan meydana gelir. Bölgede son yıllarda ahır hayvancılığı gelişmişse de çayır ve mera hayvancılığı da geniş ölçüde yapılmakta, dolayısıyla hayvan alanlarının dağılışı ile çayır ve mera alanlarının dağılışı birbirine paralel olmaktadır.Araştırma sahamız orman potansiyeli bakımından zengindir ve havza yüzölçümünün yaklaşık %20.31'ini (245.958 hektar) meydana getirir. Ormanlar Istranca Dağlan ile Ganos dağlarında yer almakta, en yaygın ağaç türlerini ise kayın, meşe ve gürgen oluşturmaktadır. Ağaç serveti açısından oldukça verimli olan bu ormanlardan 340.000 m3 yapacak, 560.000 ster yakacak odun elde edilmektedir. Havzada, oldukça zengin sayılabilecek yeraltı potansiyeli mevcuttur. En önemli yer altı zenginliği doğalgaz olup günlük üretim Hamitabat'ta 3.5 milyon SCF, Umurca1 da 20-25 bin m3 civarındadır. Osmancık köyündeki ila petrol kuyusundan ise günde 375 varil hampetrol elde edilmektedir ki bugüne kadar 3 milyon varil petrol üretimi yapılmıştır. Aynı zamanda çok sayıda linyit ocaklarının olduğu havzada mangenez, mermer, cam kumu, çimento hammaddesi gibi zenginlikler de vardır. Çalışma sahamızda bilhassa son yıllarda gelişen sanayi yörenin hammadde ve işgücü kaynaklarını en iyi şekilde değerlendirmektedir. Başta gıda sanayi olmak üzere dokuma, kimya, makine ve elektronik, taşa toprağa dayalı çok sayıda sanayi tesisi mevcuttur. Ancak sanayi hızla gelişmesine rağmen bölgedeki işsizlik sorununu halletmiş değildir. Havzada yüzey şekillerinin sadeliği yanında, Türkiye ile Avrupa ülkelerinin bağlantısını sağlayan konumda olmasından dolayı kara ulaşımı gelişmiştir. Havza içinden geçen demiryolu bulunmasına karşılık karayolu dalta çok kullanılmaktadır. Sahanın hava ulaşım ağı olmadığı gibi, denize kıyısı bulunmadığından denizyolu ulaşımı da mevcut değildir. Havzaya en yakın havayolu İstanbul'da, en yakın denizyolu ağı ise Tekirdağ' dadır. Ulaşımın gelişmesi ve şehirleşme ticaretteki canlılığı da arttırmıştır. Çalışma sahamız doğal ve kültürel turizm değerleri bakımından yüksek bir potansiyele sahip obuasına rağmen altyapı hizmetlerinin azlığı ve bölge tanıtımındaki yetersizlikler dolayısı ile yeterince değerlendirilememektedir. Tam olarak keşfedilmemiş ormanları, av hayvanları, Vizede 2000 yıllık höyükler, mağara manastın, Malkara'da Turhanoğlu ömerbey Camii ve Türbesi mevcut turistik zenginliklerden bazdandır. Ergene Havzası' nın fiziki coğrafya şartları, beşeri ve iktisadi yapıyı doğrudan etkilemektedir. Arazinin, yükseltisi çok fazla olmayan iki dağlık kütle arasında sade bir relief göstermesi, iklimi ve dolayısıyla bitki örtüsünü etkilemekte tarım ve hayvancılık faaliyetleri ise bu faktörlerin etkisi altında gelişmektedir. Tarım ve hayvancılık ise bölge halkının sosyo-ekonomik yapısını şekillendirmektedir. Kısaca havzanın bütün beşeri ve iktisadi faaliyetleri bazı olumsuz faktörlerin olmasına karşılık, olumlu -113-faktörlerin daha ağır bastığı fiziki coğrafya özelliklerinin denetimi altındadır. Sonuç olarak, Ergene Irmağı Havzası, temel ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayi ve ormancılığa dayalı, geçim kaynaklarının gelişmesi sebebiyle nüfusu sürekli olarak artan, fiziki coğrafya özelliklerinin olumsuz etkileri yanında olumlu taraflarının daha çok olmasından dolayı beşeri ve iktisadi hayatında önemli gelişmeler kaydetmiş, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel problemlerini büyük ölçüde çözümlemiş fakat yine de mevcut potansiyelin en iyi şekilde değerlendirilebilmesi için belirli hizmet ve yatırımlara ihtiyaç duyan bir bölgedir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Ergene (Trakya) havzasının hidrojeolojik incelemesi ve sayısal modellemesi
Hydrogeological investigation and numerical modeling of Ergene (Thrace) basin
MURAT BEREN
Doktora
Türkçe
2024
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN HOŞGÖRMEZ
- Ardışık ekstraksiyon yöntemiyle Ergene havzasından alınan toprak örneklerinde metal analizi
Metal analyses in the soil samples of Ergene basin by using sequential extraction procedure
ALİ SUNGUR
Doktora
Türkçe
2013
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÖZCAN
PROF. DR. SELEHATTİN YILMAZ
- Ergene nehri havzasının radyoktivite düzeyinin belirlenmesi
Determination of radioactivity level of Ergene river basin
ÖZKAN KAHVECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Fizik ve Fizik MühendisliğiKırklareli ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERPİL AKÖZCAN
- Ergene havzasında bulunan bazı yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarının yüzeyaktif madde kirliliği yönünden incelenmesi
Investigation of some groundwater and surface water resources in terms surfactant pollution in ergene basin
ZEHRA BARUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Çevre MühendisliğiNamık Kemal ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FÜSUN EKMEKYAPAR
- Ergene havzasında yüzeysel su kirlenmesinin çevre bilgi sistemi yardımıyla izlenmesi ve kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi
Monitoring of surfacial water pollution by means of the environmental information system and improvement of the control methods
ŞEYMA ORDU SAĞLAM