Bursa/Nilüfer Çayı'nın Başköy-Kestel bölümü ve alt havzalarının kirlilik ve risk analizi
Pollution and risk analysis for Başköy-Kestel setion and sub-basins of Bursa Nilüfer Creek
- Tez No: 315981
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMRA ATABAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
Ülkemizde nüfusun aşırı biçimde artması ve bununla birlikte arazi kullanımı ile ilgili kararların doğal ekolojik dengeyi bozucu nitelik göstermesi ve buna bağlı olarak çevre sorunlarının tüm canlı yaşamı tehdit eden boyutlara ulaştığı izlenmektedir. Yenilenemeyen doğal kaynakların tükenmesine neden olan şehirleşme olgusunun planlama yöntem ve teknikleriyle olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması önem taşımaktadır. Bu nedenle Tez'e konu olan Bursa Nilüfer Çayı Başköy ? Kestel Bölümü ve alt havzalarının güncel arazi kullanımı incelendiğinde hükümetlerin aldıkları kararlar neticesinde sanayileşme sürecine bağlı olarak mekân organizasyonu radikal olarak değişmiş, birinci sınıf tarım toprakları üzerinde ve jeolojik açıdan yüksek geçirgenliğe sahip kayaçların oluşturduğu alanlarda yer alan yerleşim ve sanayi alanları gibi kentleşme olgularının havzayı oluşturan doğal kaynaklar üzerinde kirlilikler veya kirlilik riskleri ortaya koyduğu görülmüştür.Araştırmada Nilüfer Çayı'ndan alınan su örnekleri üzerinde yapılan çözümlemelere bağlı olarak; kimyasal kirliliklerin su kalitesine etkisinin değerlendirilmesi, kirliliklerin yayılması ile bu kirliliklerin fiziki coğrafya özellikleriyle ilişkilendirilmesi, elde edilen kirliliklerin uluslararası standartlarla karşılaştırılarak Coğrafi Bilgi Sistemleri'nin (CBS) bir araç olarak kullanılması ve tüm bu analitik çalışmaların bir bütün halinde değerlendirilmesi ana ilke olarak kabul edilmiştir.Araştırmayı yönlendiren teorik bilgilerin ortaya konulması, havza kavramına bağlı olarak havzanın, doğal kaynakların ve ekosistemin bütüncül bir sistem olması ve bu bakış açısıyla değerlendirilmesi gerekliliği ortaya konulmuştur. Ekolojik risk değerlendirmesi metodolojik olarak irdelenmiş, bazı entegre edilebilecek modeller anlatılmıştır. Ardından hava, su ve toprak evrensel kirlilik parametreleri, alt ? üst limit değerleri ve bu parametreler ile diğer doğal-yapay faktörler arasındaki ilişkiler irdelenmiştir. Araştırma alanının doğal yapısı ve arazi yapısı ile doğal kaynakların kendi iç süreçlerinden meydana gelen doğal çevre sorunları ortaya konulmuştur. Tarihsel süreçte Bursa kentinin mekânsal oluşumu, sosyo - ekonomik yapısı değerlendirilmiş, mevcut ve geçmiş arazi kullanımları ekolojik açıdan irdelenmiş, imar planlarına bağlı olarak arazi kullanımından kaynaklanan kirlenmeler ve riskler ortaya konulmuştur. Ardından havza içinde kirlilik yaratan bütün elemanların ilişkisel bir kurguya sahip olmasından yola çıkarak insan faaliyetleri ve arazi kullanımlarına bağlı olarak ortaya çıkan kirliliklerin (yerleşim, tarımsal faaliyetler, sanayi boşaltımları ve ulaşım gibi) belirlenebilmesi için araştırma alanında yapılmış olan kirlilik analizleri değerlendirilmiştir. Araştırma alanında toprak, hava ve su kirliliği sonucu oluşan ekolojik sorunlar, baskılar, baskı kaynakları ve özellikleri, olumsuz etkilerin ölçülmesi, uluslararası standartlar ile karşılaştırma adımları gerçekleştirilmiştir. Araştırma alanının sahip olduğu fiziki ve beşeri özelliklerine bağlı olarak toprak ve yeraltı suyu kirliliği riskleri CBS metodolojisi ile ortaya konulmuştur. Son olarak tez kapsamında yapılmış tüm analizler değerlendirilmiş, araştırma alanının korunmasına yönelik tedbirler ortaya konulmuştur.Yapılan çözümleme çalışmalarından elde edilen bulgulara göre fonksiyon alanlarının neden olduğu baskılar; tarım alanlarında kullanılan gübre ve pestisitler, sanayi alanlarından kaynaklanan işlem atıklarının Nilüfer Çayı'na, toprağa ve kuyular aracılığı ile yeraltı suyuna boşaltılması, konut alanlarından kaynaklanan evsel atık suların Nilüfer Çayı'na veya kuyulara boşaltılması, bazı bölgelerde var olan kanalizasyon şebekelerindeki kaçaklar nedeni ile yeraltı sularının kirlenmesi ve özellikle ısınmadan ve ulaşım araçlarından kaynaklanan hava kirliliği nedeniyle yaşanan inversiyon olgularına bağlı kirliliklerdir.Sonuç olarak Türkiye'de havza planı ve yerel alan planları yapılırken öncelikle doğal kaynakların mevcut durumunun saptanması, fiziksel ? biyolojik ve ekolojik özelliklerinin olması gerektiği gibi irdelenerek arazi kullanımı kararlarının yönlendirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
In our country, it is currently observed that the population shows a large increase, decisions made on the land-use show an upsetting nature for the natural ecological balance; accordingly environmental problems have reached a dimension endangering all the living creatures. It is of importance to eliminate the negative effects of urbanization phenomenon causing the depletion of nonrenewable natural resources through planning methods and techniques. For this reason, when the current land-use of Basköy - Kestel section and sub-basins of Bursa Nilüfer River that is the subject of the Thesis is analyzed, it is found that spatial organization has changed radically as a result of the decisions made by governments based on the industrialization process, urbanization phenomena such as residential and industrial areas on the first-class agricultural lands and lands composed of rocks with high geological permeability have created pollution or pollution risks on natural resources within the basin.With reference to the analyzes performed on water samples taken from Nilüfer River; it is adopted as a key principle to assess the impact of chemical impurities on water quality; to associate the proliferation of impurities to the physical geographic characteristics of these impurities; compare the impurities to the international standards; to use Geographic Information Systems (GIS) as a tool; and to evaluate this analytical studies as a whole.It is revealed that it is necessary to bring out the theoretical information leading the research; basin, natural resources and ecosystem are an integrated system depending on the concept of basin and they should be evaluated from this perspective. The ecological risk assessment is examined methodologically; and some models which could be integrated are described. Afterwards, the universal parameters of air, water and soil pollution, lower - upper limit values and the relationships between these parameters and other natural-artificial factors are discussed. The nature and land structure of the research area along with the environmental problems naturally arising from the internal processes of natural resources are revealed. Spatial formation and socio-economic characteristics of the city of Bursa during the historical process are evaluated, current and previous land uses are analyzed ecologically, pollution and risks arising from the land use due to zoning plans are identified. The pollution analyses that were conducted on the research area to identify impurities caused by human activities and land uses (e.g. residential, agricultural activities, industrial discharges and transportation) are evaluated based on the relational construct between all the elements that create pollution in the basin. Ecological problems arising out of soil, air and water pollution in the research area, pressures, pressure sources and characteristics, adverse effects are measured and compared to the international standards. Depending on the physical and human characteristics of the research area, soil and groundwater pollution risks are determined using the GIS methodology. Finally, all analyzes conducted within the scope of the thesis are evaluated and measures are provided to protect the research area.According to the findings obtained from the analyses, the pressures caused by functional areas are the impurities connected to inversion phenomena occurring due to the discharge of fertilizers and pesticides used in agricultural fields and processing wastes coming from industrial areas into Nilüfer River, soil and underground water through wells; discharge of domestic wastewaters coming from residential areas into Nilüfer River and wells; groundwater pollution originating from sewage leaks in some areas; and air pollution caused by particularly overheating and transportation vehicles.As a result, it is stressed that it is necessary to primarily identify the current status of the natural resources, while preparing a basin plan and local area plans, analyze the physical - biological and ecological characteristics as it should be, and direct the decisions concerning the land use.
Benzer Tezler
- Bursa Nilüfer Çayı su kalitesi parametrelerinin istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmesi
Evaluation of Bursa Nilüfer Creek's water quality parameters via statistical methods
İPEK DİĞDEM YOLCU
Doktora
Türkçe
2012
Çevre MühendisliğiUludağ ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEZA KARAER
- Doğancı ve Nilüfer barajları arasındaki Bursa-Nilüfer çayı kesiminde su kayaç ilişkisinin araştırılması
The Investigation of the water-rock relationship of the area between Doğancı and Nilüfer the dam on the Bursa-Nilüfer stream
FAZİLET ALTINIŞIK
- Bursa Nilüfer çayı suyunun genotoksik etkilerinin balık mikronukleus testi ile degerlendirilmesi
Evaluation of genotoxic effects of the water of Nilüfer stream in Bursa with fish micronucleus test
ŞENAY SUMMAK
- Nilüfer çayı'nın karakter analizi ve Bursa kentinin yeşil ağ sistemi ile ilişkisi kapsamında tasarım stratejilerinin geliştirilmesi
An analysis the character of Nilufer stream and a design model proposal in the scope of the relationship of the city of Bursa with the green network system
MERVE DİLMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıBursa Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜL SAYAN ATANUR
DOÇ. DR. FATMA AYÇİM TÜRER BAŞKAYA
- Nilüfer Çayının su kalitesinin belirlenmesi
Determination of water quality of Nilüfer Stream
GÜLSEFA AYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Çevre MühendisliğiBursa Uludağ ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ELMACI