Atatürk'ün 'Nutuk' unda söz dizimi (2. cilt)
Syntax of Atatürk's speech
- Tez No: 31714
- Danışmanlar: PROF. DR. EFRASİYAP GEMALMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 809
Özet
ÖZET DOKTORA TEZİ ATATÜRK'ÜN“NUTUK”UNDA SÖZ DİZlMl Muhsine BÖREKÇİ Danışman: Prof. Dr. Eîrasiyap GEMALMAZ 1994, sayfa: 810 Jüri : Prof. Dr. Efrasiyap GEMALMAZ Bu çalışmada, Nutuk'un söz dizimi özellikleri incelenmektedir. Ancak bu inceleme, dilin bir sistem olduğu gerçeğinden hareket ettiği için kavramların işaretlenmesinden başlayarak cümleye kadar olan bütün dil birimleri inceleme şuurları içinde tutulmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde Nutuk'un dil örgüsünü etkileyen dil dışı etkenler, bu arada hatip/yazarın yetişmesi, kişiliği, dil anlayışı, edebiyatla ve özellikle hitabetle ilgisi araştırılmış; hitabet türü hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, Nutuk'un dili kavram işaretleri açısmdan incelenmiştir. Atatürk'ün kullandığı kavram işaretleme şekilleri, Türkçe veya bir başka dilden alınmış olması önemsenmeyerek dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır. Bu bölümde ortaya çıkan sonuç ise; Atatürk, düşüncesini dile aktarırken Türkçeden çok Arapça kelimeleri tercih etmiş; kavram işaretleme yöntemi olarak da Türkçenin türetme ve birleştirme imkânı ile beraber Arapçanın kavram işaretleme şekillerini de kullanmıştır. Az sayıda olmak üzere Farsça veya başka dillerden alınmış ekler de kullanılmıştır. Üçüncü bölümde, teklik, çokluk, genellik, kollektiflik, belirlilik, genellik gibi dillerin ortak kavramları bakımından incelenmiş; Türkçenin bu kavramlarla ilgili özellikleri, imkânları, Nutuk'tan hareketle ortaya konmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, söz diziminin ilk adımı olan kavram ilişkileri incelenmiştir. Kavramlar arasında ilişki kuran, kavramlara bir belirtme, niteleme ya da yargı öbeğinin bir öğesi olarak değer kazandıran dilbilgisiIll biçimbirimleri ve bu biçimbirimlerle kurulan kelime birlikleri ayrıntılı olarak incelenmeye çalışılmıştır.“Tümleç-yüklem ilişkileri (cümle)”bölümünde, cümlenin temel ve yardıma öğeleri tek tek ve ayrıntılı olarak incelenmektedir. Derin yapının hangi biçimbirimlerle ve nasıl yüzeysel yapıya dönüştürüldüğü hiçbir yapı göz ardı edilmeden dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır. Bu inceleme yapılırken tamamen anlamdan hareket edildiği için kavram ilişkilerini sağlayan biçimbirimler, işlevlerine göre değerlendirilmiş; cümlenin kurucu öğeleri, cümleye kattıkları anlama göre sınıflandırılmış ve adlandırılmıştır. Bunun sonucunda ise oldukça fazla sayıda tümleç tanımlanmıştır. Altıncı bölümde, yüklemle doğrudan ilişkili olmayan, bazen bütün cümleyi tümleyen, bazen de cümleler arasında anlam ve/veya şekil ilişkisi kuran ve klasik dilbilgisinde“cümle dışı öğeler”denen öğeler Nutuk'taki kullanımları itibarıyla incelenmişlerdir. Yedinci bölümde, bu çalışmada en üst sistem olarak kabul edilen cümle yapıları dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır. Nutuk'un bütün cümleleri tahlil ve tasnif edilmiştir. Hiçbir cümle dışarda kalmayacak şekilde gruplandırılmış ve örnekleriyle birlikte dikkatlere sunulmuştur. Nutuk, cümle yapısı bakımından önemli ölçüde çeşitlilik göstermektedir. Gerek Türkçenin imkânları gerekse Atatürk'ün bu imkânları çok iyi kullanması, karşımıza üç bin yirmi bir değişik cümle yapısının çıkmasını sağlamıştır. Çalışma, ayrıca varılan sonuçların belirtildiği bir sonuç bölümü, Nutuk'ta kullanılan dilbilgisi biçimbirimlerini toplu olarak gösteren bir şekil bilgisi dizini ve yararlanılan kaynakların belirtildiği bir kaynakla bölümü de ihtiva etmektedir.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT D. Thesis SYNTAX OF ATATURK'S SPEECH Muhsine BÖREKÇİ Supervisor: Prof. Dr. Efrasiyap GEMALMAZ 1994, Page: 818 Jury : Prof. Dr. Efrasiyap GEMALMAZ This research, as its name recalls, named as“Syntax of AtatUrk's Speech”, aimed to examine the usage of Turkish Language's syntax mithin Speech. The study consits of ten chapters. In the first chapter, political and social events afecting the formation of Speech have been reviewed briefly and AtatUrk's relation to literature and especially to speech and Turkish language has been attempted to be revealed. Second Chapter,“Remarking of Concepts”; deals with the evaliation of Speech, on the basis of the possibilities of use language. We have seen that, in addition to derivation, combination and complement of Turkish language, Arabic inflection and Persian complements have been used exessively, on the basis of concept remarks, Speech intensively include Arabic features. In Chapter III, called as“Basic elements”;In relation to nouns and verbs, concepts of singularity, plurality, collectivity, generality, certainty, have been analyzed. In chapter IV,“Concept Relations”, generally in Turkish, specifically in Speech, nouns and verb inflections have been analyzed. In addition, structures which establish temporary relations as definite noun complement and adjective complement has been presented. In chapter V,“ Complemet- Precidate Relation (Sentence)”, establishing element of sentence has been analyzed individually. In this chapter, elements completing predicate, taking their meanings into aceount, have been classified in details and various structures expressing these meanings have been presented. Sixth Chapter,“Elements out of Sentence”countains the usage of element out of sentence in the Speech. Prepositions, addressing blocks, expressive or main sentences consisted this chapter. In seventh Chapter, all sentence structures used in The Speech have been tried to be presented. Sentences have been classified according to their structures, sentence forming each section and formulas indicating structures have been listed with examples. In Chapter Eight, conclusion of the study has been exlained in detail, and sentence structures, with their transition frequency, were re-listed. In Chapter IX, index of grammatical morphemes used in the Speech has been given. Tenth, and the last chapter is composed of sources of references cited and bibliograph of these references.
Benzer Tezler
- Nutuk'un ikna teknikleri açısından incelenmesi
An examination of Nutuk in terms of persuasion techniquess
RASİM TARAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KEMALETTİN DENİZ
- Power struggle within the National Struggle the case of Sivas (1919-1925)
Milli Mücadele Dönemi iktidar mücadelesi Sivas örneği (1919-1925)
MUSTAFA EMRE YILMAZ
- Atatürk'ün Nutuk ile Söylev ve Demeçler'de adı geçen şahıslar hakkındaki düşünceleri
Atatürk's opinions about personalities mentionned in the speech and in the oration and statements
HÜSEYİN ÇELİK
- Atatürk'ün Nutuk'unun içerik analizi
The content analysis of Ataturk's speech
HAKAN UZUN
Doktora
Türkçe
2005
Türk İnkılap TarihiHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA YILMAZ
- Atatürk'ün 'Nutuk' undaki temel kavramlardan 'Vahdet-i Milliye' 'İrde-i Milliye' 'Hakimiyet-i Milliye'
Başlık çevirisi yok
MEHMET ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Türk İnkılap TarihiAnkara Üniversitesiİnkılap Tarihi Anabilim Dalı
PROF. DR. BİROL EMİL
