Türk mutfak kültürü ve din
Turkish cuisine culture and religion
- Tez No: 317382
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ COŞKUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
İbn Haldun'un ve Mary Douglas'ın yemek teorileri çerçevesinde ele alınan bu çalışmada, tarihi seyir içerisinde dünyanın en büyük mutfaklarından biri haline gelmiş olan Anadolu Türk mutfak kültürünün din ile ilişkisi incelenmiştir.İnsanların ne yedikleri, coğrafi ve iklim koşulları ile birlikte, onların kültürüne ve inancıyla şekillenmektedir. Din, mutfak kültürlerinin oluşmasında değişmeyen bir öz olarak çekirdek görevi yapmaktadır. Yaratılışı gereği yemeye mecbur olan insanı, beslenme konusunda en çok sınırlayan dini inancıdır. Dinlerin beslenmeye farklı yaklaşmasıyla da, değişik beslenme rejimleri ortaya çıkmıştır.Çin ve Fransız mutfaklarıyla birlikte dünyanın üç büyük mutfağından biri olarak görülen Türk mutfağının, dünya mutfakları içerisindeki yerini tespit edebilmek için, genel geçer diğer mutfak kültürlerine ve bu mutfak kültürlerinin oluşmasında onların geçmişte veya şu anda sahip oldukları dinlerine de bakılmıştır.Orta Asya'nın geniş bozkırlarında çeşitli dinlerin etkisinde büyük ölçüde göçebe bir hayat sürmüş olan eski Türklerin yemek kültürleri de buna göre oluşmuştur. Yaşadıkları şartların zorunlu bir sonucu olarak hayvani ürünler ağırlıklı bir besleme rejimi geliştirmişlerdir. Etin yanında çeşitli sebze, meyve ve tahılları da mutfaklarına kullanan Türklerin, yerleşik hayata geçmeleri ve İslam'ın kabulü ile birlikte beslenme alışkanlıklarında önemli değişiklikler meydana gelmiştir.İslamlaşma süreci ile birlikte yeni özellikler kazanmış olan Türk mutfağı, Osmanlı döneminde bu coğrafyadaki pek çok mutfak kültürünün zenginliğini de bünyesine alarak dünyanın en büyük mutfaklarından biri haline gelmiştir.Orta Asya göçebe Türklerinin et ve mayalanmış süt ürünleri Mezopotamya'nın tahılları, Akdeniz çevresinin sebze ve meyveleri, Güney Asya'nın baharatı ile birleşerek zengin bir mutfak kültürünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur.Çin, İran, Arap, Bizans, Avrupa ve Akdeniz mutfaklarından etkilenerek zenginleşen Türk mutfağının bu etkileşim sürecinde kırmızıçizgilerini belirleyen ise genellikle din oluşturmuştur. Bu şekilde hiçbir mutfağın hâkimiyetine girmeyen Türk mutfağı, İslami anlayış çerçevesinde kendi özgünlüğünü koruyarak zenginleşmiştir. İslam'ın getirdiği domuz, kan, leş ve şarap gibi bazı besinlerle ilgili yasaklar; ziyafette azla yetinmeyi övmesi ve sofra zevklerini ev ortamına mahsus görmesi gibi temel unsurlar Türk mutfağının genel kimliği haline gelmiştir.Bu zenginleşme sürecinde kendine özgülük daima korunarak bir kimlik göstergesi olarak belli davranış kalıpları ortaya çıkmıştır. Etkilenilen Coğrafya, iklim ve kültürler çeşitli olduğuna göre, değişmeyen özün oluşmasında dinin etkisinin önemi ortaya çıkmaktadır.Sonuç olarak Türk mutfağına kimlik veren ana unsurun İslam dini olduğu söylenebilir.
Özet (Çeviri)
The relation between the Anatolian Turkish cuisine culture which has become one of the prominent cuisines of the world throughout the history and religion has been examined in this study dealt with respect to the food theories of Ibn Khaldun and Mary Douglas.What people consume is determined on the basis of geographical and climate conditions besides their culture and belief. Religion serves as a core and has an unchanging principal role in the formation of cuisine cultures. Obliged to eat by its nature, humanity is most restricted by its belief in religion for the matter of nutrition. Accordingly, a great number of nutrition styles have been formed as a result of different stances of different religions.Common cuisine cultures and religions that have had a significant impact in the formation of those cuisine practices both in the past and in present time have been studied in order to determine the place of Turkish cuisine among others, which is, along with Chinese and French, regarded as one of the three main cuisines of the world.Cuisine cultures and practices of old Turks were formed largely due to their pursuit of a nomadic life under the effect of several religions and beliefs in the vast steppes of Central Asia. Turks, who used to consume different vegetable, fruit and grains along with meat as their meal, experienced considerable changes in their nutritional habits after the adoption of a sedentary life and conversion to Islam.Turkish cuisine, which gained new features as a result of Islamization, has turned out to be one of the remarkable kitchens of the world after incorporating the richness of several other cuisines available in that geography into its own especially during the Ottoman era. Although Turkish cuisine has been influenced and enriched by Chinese, Iranian, Arabian, Byzantine, European and Mediterranean cuisines, its boundaries or redlines have been drawn mainly by the religion throughout this interaction process. Therefore, Turkish cuisine, which has not been dominated by any other one, has been enriched by preserving its genuineness within the Islamic framework. Although there are a number of climates and cultures being influenced, some bans imposed by Islam regarding the consumption of certain foods, some eating manners and rules, all form the basis identified with the general Turkish cuisine culture.
Benzer Tezler
- Hatay mutfak kültürü ve geleneksel Hatay mutfağından seçilen bazı yemekler hakkında nitel bir araştırma
A qualitative study about Hatay culinary culture and some dishes selected from traditional Hatay cuisine
ÇAĞTAY AKBIYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH BADEM
- Türk mutfak kültürümüzde aşurenin tarihsel süreci
The historical process of ashura in Turkish cuisine culture
MEHMET SAÇIKARALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Beslenme ve DiyetetikGaziantep ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ALİ ÖZKAN
- Girit mutfağının Türk mutfak kültüründeki yeri ve sürdürülebilirliği
The place and sustainability of Cretan cuisine in Turkish cuisine culture
SELMA ATABEY
Doktora
Türkçe
2022
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜLKER ÇOLAKOĞLU
- Rukayye Kebiri'nin Açlık Baratası romanında Güney Azerbaycan Türklerinin tarihi, sosyal hayatı ve kültürel değerleri
History, social life and cultural values of Southern Azerbaijan Turks in Rukayye Kebiri's novel of Hunger Remains
SAVAŞ ÖNVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇULPAN ÇETİN
- İngiltere'de yaşayan Kıbrıslı Türkler üzerine sosyo-kültürel yapı analizi
A Structural social-cultural analysis of Turkish Cypriots wholive in England
GÖNÜL GÖKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU