Mütercim Âsım'ın ?Kâmus tercümesi?ne eklediği Türkçe kelimelerin etimolojik açıdan incelenmesi
The interpreter Âsım Efendi?s additional explanatory Turkish words to his Turkish translation of 'Kâmusu'l-Muhît? will be etymologically examined
- Tez No: 319917
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA DUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1103
Özet
Bu çalışmada, Mütercim Âsım Efendi'nin `Kâmusu'l-Muhît' tercümesi adlı eserinde Arapça kelimelere verilen Türkçe karşılıklara ek olarak kaydettiği Türkçe mahalli kelimeler etimolojik açıdan incelenecektir.El-Kâmusu'l-Muhît 14-15. yüzyıllar arasında yaşayan Arap dilcisi Ebu Tahir Muhammed bin Yakup Fîrûzâbâdî'ye ait önemli bir sözlüktür. 60 ciltten oluşan bu eser Arapçanın dil hazinesini büyük ölçüde ortaya koyar. Bu önemli eser hacim bakımından çok büyük bulunduğu ve kullanılışı zor olduğu için daha sonra Fîrûzâbâdî tarafından kısaltılarak tekrar yazılmıştır. Murteza Zebidi adında başka bir Arap dilcisi kısaltılan bu eseri şerh edip ?Tâcu'l-Arûs fî Şerhi'l- Kâmûs? adıyla ayrıca yazmıştır. Mütercim Âsım Efendi işte bu şerh edilen eseri 5 yıllık uzun bir çalışmanın ardından Osmanlı Türkçesine aktarmıştır. Âsım Efendi Arapça yazılan bu eseri Osmanlı Türkçesine aktarırken, karşılık olarak; madde başlarından bazı kelimelere `Türkî', bazı kelimelere de `Anadolu'da böyledir' diyerek karşılık verdiği açıklamalarıyla kelimeler eklemiş ve bu kelimelerin kullanılış şekillerini ayrıntılı şekilde açıklamıştır.Âsım Efendi'nin ?Kâmus?u dönemin Türkçe dil hazinesini ortaya koyması açısından oldukça önemli bir eserdir. Ancak bu eserle ilgili bazı çalışmalar yapılmış olsa da eserde geçen ve Âsım Efendi tarafından tercüme sırasında eklenen Türkçe kelimelerle ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Bu açıdan bakıldığında çalışmamız özgün bir nitelik taşımaktadır.Bu çalışmamızda Âsım Efendi'nin Kâmus adlı eserinde, tercüme ederken eklediği Türkçe kelimeler etimolojik açıdan incelenmiştir. Kâmus'un Hicri 1305 / M.1887-1888 senesinde basılan 3 ciltlik nüshası son basılan nüsha olduğu için bu çalışmada esas alınmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, The Interpreter Asim Efendi?s additional explanatory Turkish words to his Turkish translation of `Kâmusu'l-Muhît? will be etymologically examined.El-Kâmusu?l-Muhît, consisting of 60 volumes and pretty much showing off the magnificence of Arabic Language, is a significant dictionary written by Ebu Tahir Muhammed bin Yakup Fîrûzâbâdî who lived between the 14th and 15th centuries. As this masterpiece is rather sophisticated, it has been shortened and therefore re-written by Fîrûzâbâdî. Then this shortened version has been paraphrased by another Arabic Linguist Murteza Zubeydi and his work is called ?Tâcu?l-Arûs fî Şerhi?l- Kâmûs?, followed by Mütercim Âsım Efendi?s above mentioned Ottoman Turkish translation, after a long study period that took him his 5 years. While doing the translation from Arabic to Turkish, Âsım Efendi added some explanatory `Türkî? or `Anatolian? words to the script indicating the usage of them in details.Âsım Efendi?s ?Kâmus? is a very significant piece of work as it reflects the Turkish Language?s affluence in that era. Although some studies regarding this translation have been done earlier, never a specific study for these particular explanatory words has been done so far. In that sense this study of ours can be considered unique.In this study, Âsım Efendi?s additional explanatory Turkish words in his translation Kumus will be examined. This study is based on the three volume copy that has been published in 1305 (Muslim Calendar) as it is the most recent one.
Benzer Tezler
- Al-Okyanusu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît-'Ğayn' maddesi (al-Muğazğaza-al-Iğtiyâl): Giriş-metin-sözlük-dizin
Al-Okyanusu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît-'Ğayn' article (al-Muğazğaza-al-Iğtiyâl): Introduction-text-vocabulary-index
KADİR YAĞIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FARUK GÜRBÜZ
- El-Okyanusu'l-Basît fî Tercemeti'l-Kâmûsi'l-Muhît Dibâcesi (Transkripsiyonlu metin-sözlük)
El-Okyanusu'l-Basît fî Tercemeti'l-Kâmûsi'l-muhît Dibâcesi? (Lexicon-text with transcriptions)
TUBA SARAÇGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULBAKİ ÇETİN
- Al-Okyanusu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsu'l-Muhît, 'Ğayn' maddesi (Al-Ğuddat - al-Ğadrat): Giriş-metin-sözlük-dizin
Al-Okyanusu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsu'l-Muhît's, -ğ- entries (From al-ğuddat - to al-ğadrat): Introduction-text-vocabulary-index
İSMAİL GÖRENPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FAYSAL OKAN ATASOY
- Al-Okyanusu'l-Basìt fî Tarcamati'l-Kâmûsu'l-Muhît, 'Ğayn' maddesi (Al-Ğibbu - al-Ğavcu): Giriş-metin-sözlük-dizin
Al-Okyanusu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsu'l-Muhît, -ğ- entries (From al-Ğibbu - to al-Ğavcu: Introduction-text-vocabulary-index
ERDAL GÜLEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FAYSAL OKAN ATASOY
- Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît - Ğayn maddesi (al-ğatmu - al-iğyau) Giriş - Metin - Sözlük - Dizin
Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît - Ğayn-entries (from al-ğatmu - to al- iğyau) introduction - Text - Vocabulary - Index
SEFA YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FAYSAL OKAN ATASOY