Dünyada haber dengesizliği ve uluslararası haber ajansları
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 32074
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. EDİBE SÖZEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 79
Özet
İletişim insanların bir 'toplum içinde yaşama ve diğer insanlarla ilişkide' bulunmalarının getirdiği ve gerektirdiği bir olgudur. İnsan toplulukları tarih boyunca iletişim araçlarını ve metotlarını geliştirmişler, toplumdaki işbölümünün artması, insanların tamamının birbiriyle yüz- yüze görüşmesi veya mektup vb. gibi haberleşme metotlarının yetersiz kaldığı kalabalık yerleşim birimleri ve toplumsal örgütlenmelerle birlikte kitle iletişim araçları ortaya çıkmıştır. İnsanlar günümüzde diğer insanlar, uluslar ve değişik coğrafyalardan haberleri büyük ölçüde kitle iletişim araçları vasıtasıyla almaktadırlar. İnsanların birbirlerini tanımaları, diğerlerine karşı dostluk veya düşmanlık duygulan beslemeleri büyük ölçüde kitle iletişim araçlarının sağladığı bilgiler ile gerçekleşmektedir. Kitle iletişim araçlarının insanlara sağladığı esas malzemenin - Birçok değişik tanımı yapılan - haber olduğunu söyleyebiliriz. Kalan malzemeler de haber malzemesi denilen fotoğraf/görüntü, ses, yorum ve benzer şeylerdir. Dünyada haber dağılımı, iletişim teknolojisinin gelişmesine paralel olarak artmış, iletişim teknolojisini geliştiren toplumlar, haberlerin toplanması ve dağıtımı konusunda diğer toplumlara öncülük etmişlerdir. Bu anlamda, ilk haber ajansı da Sanayi Devrimi'nin ilk ortaya çıktı ğı ülkelerden Fransa'da (Havas- 1835) kurulmuştur. Sanayi Devrimi ilk olarak İngiltere'de baş lamasına rağmen, bu alanda Fransa'nın öncülük etmesi, Kara Avrupası ülkesi olmasına ve komşuları ile yalan ticari ilişkileri bulunmasına bağlanabilir. Zaten çok kısa süre sonra İngiltere'de Reuter, Almanya'da Wolff ajansları kurulmuştur. Ancak, bu dönemlerde haberlerin sayısı günü müze oranla çok az, dağılma hızı düşük, devletlerin ulusal ve uluslararası politikalarını belirlemekteki etkileri çok sınırlıdır. Kısacası haber geniş halk kitlelerine kitle iletişim araçları yoluyla değil, önemli ölçüde sözlü olarak söylentiler yoluyla veya yönetimlerin kamu kurumlan aracılığıyla yaptığı duyurularla, çok geç ulaşmaktaydı. İletişim teknolojisinin gelişmesi ve yönetimlerin çeşitli yoğunluklarda geniş halk kitlelerinin desteğine ihtiyaç duydukları (Demokrasinin değişik versiyonları) rejimlerin ortaya çıkmasıyla habere verilen önem de artmıştır. Bu anlamda,- kitle iletişim araçlarının çalışma sistemleri, kimlerin denetiminde oldukları, haberleri nasıl topladıkları, işledikleri ve dağıttıkları üzerinde durulmaya başlanmıştır. Basın rejimleri konusundaki çeşitlilik de böyle başlamıştır denilebilir. Sanayi devrimi öncesi sadece, devletin basım çok sıkı denetleyebildiği otoriteryen görüş varken, ardından Komünist Görüş, Liberal görüş gibi değişik anlayışlar ve basın rejimleri ortaya çıkmıştır. İletişim teknolojisini geliştiren sanayileşmiş ülkeler, dünya haber trafiğini yönlendirmede kendilerine oldukça iyi bir yer edinmişlerdir. Uluslararası haber dengesizliği konusundaki tartışmalar, sanayileşmiş ülkelerin sömürgesi durumunda ki bölgelerde yeni devletlerin kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Bağımsızlıklarını yeni kazanan ülkeler, sömürgecilerin,“Dünyadaki haber trafiği üzerinde mutlak denetim kurduklarından, tekeller oluşturduklarından, kendileri hakkında sadece olumsuz haberler verdiklerinden, başarılarını gözardı ederek dünya kamuoyundaki imajlarını çarpıttıkla-66 rından”bahisle, bu durumun değiştirilmesi için uluslararası kurum ve kuruluşların çalışma yapmalarını istemişlerdir. UNESCO toplantılarındaki tartışmaların özü budur. Kaldı ki, dünyadaki haber dağılımı konusunda çok ciddi bir dengesizlik olduğu, UNESCO'nun kurduğu Mac Bride Komisyonu Raporu ile kesinleşmiştir ve her yıl derlenen UNESCO istatistiklerinin verileri de bu yöndedir. UNESCO toplantılarında haber dengesizliği konusunda gelişmiş Batılı ülkeler.eski Sosyalist Blok, Bağlantısız Ülkeler arasında şiddetli tartışmalar olmuştur. Gelişmiş Batılı ülkeler, haberlerin dolaşımına sınırlama getirmek, çeşitli şekillerde düzenlemek (veya müdahale etmek) isteyen ülkelere ve bunların sesini dile getirdiği uluslararası platformlara“Basın özgürlüğünü engellemeyi amaçladıkları”yolunda çok ağır eleştiriler yöneltmişlerdir. Bu tartışmaların da etkisiyle ABD, Ronald Reagan'ın başkanlığı döneminde UNESCO'ya yaptığı mali desteği durdur muştur. Eski Sovyetler Birliğinin zayıflaması ve zamanla dağılmasına ve rejim değişikliğine kadar giden bir süreç, bu Süper Güç'ün uluslararası alanda bir 'geri çekilişini' getirmiştir. ABD'ye ve diğer gelişmiş Batılı ülkelere karşı bir denge oluşturmaya çalışan, Sosyalist Blok'a önderlik eden, bazı konularda Bağlantısızlar Ülkeler Bloku'na destek veren eski Sovyetler Birliği'nin bu konularla ilgilenmemesi yüzünden 'Dünyadaki haber dengesizliği' konusundaki tartışmalar da geçtiğimiz yıllarda gündemden büyük ölçüde çıkmıştır. Dünyadaki haber dolaşımı ağırlıklı olarak 'Uluslararası haber ajansları' olarak anılan ve merkezleri gelişmiş Batı ülkelerinde bulunan Associated Press, Reuter, UPI ve AFP ile eski Sov yetler Birliği'nin TASS ajansı tarafından gerçekleştirilmektedir. Sovyetler Birliği'nin dağılması na kadar resmi ideolojinin sözcüsü olarak görülen, devletin de sosyalizmi yaymak ve desteklemek için bir araç olarak gördüğü, bütçesinin neredeyse tamamı devlet tarafından karşılanan TASS, aynı işi yapmasına rağmen, Batılı uluslararası haber ajanslarına yönelik 'Haber tekeli oluşturma' suçlamalarının dışında kalmıştır. Batılı uluslararası haber ajanslarının kendilerine yönelik suçlamalara karşı haklı görülebilecek savunmaları vardır. Bu ajansların haber politikaları konusundaki savunmalarının başında,“Ticari bir kuruluş olarak; gelirlerinin büyük kısmını sağladıkları ülkelerde bulunan abonelerinin ihtiyaçları yönündeki haberlere ağırlık vermek zorunda oldukları”gelir. Haber anlayışındaki farklılık, dağıtımdaki dengesizlikten yakınan ülkelerin yabancı basına çıkardıkları zorluklar, bu ülkelerdeki altyapı yetersizliği ve nihayet“Dünyanın her tarafından eşit şekilde haber verme, bu alanda denge sağlama gibi bir amacın bulunmaması”Batılı uluslararası haber ajanslarının açıklamaları arasında yer alır. Uluslararası haber dağıtımı gerçekleştiren ancak, sadece bazı bölgelerde ağırlıkta olan ajanslar da vardır. Bunlar“İkincil Derecedeki Uluslararası Ajanslar”olarak tanımlanır. Al manya'nın Deutsche Press Agentur (DP A) İtalya'nın ANSA, İspanya'nın Efe, Çin'in Yeni Çin Haber Ajansı (Xinhua), bir gazeteciler kooperatifi olan Inter Press Service (IPS) bunlardandır. Haber dengesizliğini gidermek, az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin uluslararası haber ajanslarına bağımlılığı azaltmak, bölgesel haber dağılımı geliştirmek, dünya haber dolaşı-67 mı içindeki paylarını artırmak amacıyla geri kalmış ve/veya gelişmekte olan Ülkeler çeşitli birlikler kurmuşlardır. Bunların arasında Bağlantısızlar Bloku tarafından kurulan ve haber dağıtımını eski Yugoslavya'nın TANJUG Ajansı'nın gerçekleştirdiği Bağlantısız Ülkeler Haber Havuzu (Non-Aligned News Agency - NANA), Afrika'daki haber ajanslarının oluşturduğu PANA ilk sı rada yer alırlar. Latin Amerika'da Latin, Karayip Adaları'nda CANA, İskandinav ülkeleri ajanslarının Scanplex adlı örgütleri de bunlar arasındadır. Ancak, Latin kuruluşundan bir süre sonra, uluslararası haber ajanslarının şiddetli rekabeti ile siyasi ve mali sorunlar yüzünden kapanmıştır. Ulusal haber ajansları ise bir yandan iç basına yurtiçi ve yurtdışı haberler ile haber malzemesi sağlarken, diğer taraftan da uluslararası haber ajansları ile yaptıkları anlaşmalar sayesin de dünya haber dolaşımına katkıda bulunurlar. Uluslararası haber dengesizliği konusundaki tartışmalar, özellikle eski Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra önemli ölçüde dünya gündeminden çıkmıştır, ancak sorun ortada dur maktadır. İletişim teknolojisindeki sürekli gelişme nedeniyle geri kalmış ve gelişmiş ülkeler arasındaki mesafe de sürekli artmaktadır. Kanaatimizce, sorunun çözümünde en geçerli yol geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerin öncelikle birbirlerine güvenmeleri, haber toplama ve dağıtımının önündeki engelleri kaldırmaları ve işbirliği içinde bölgesel haber teşkilatlarını kurmaları ve geliştirmeleridir. Bu, ekonomik birlik anlaşması imzalayan ülkelerin, işbirliğine ulusal ajansları da dahil etmeleri, ulusal ajansların ortak olacağı bir bölgesel haber ajansı kurulması gibi pek çok sekile formüle edilebilir. Örneğin, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Anlaşması'na bölgesel haber ajansı kurulması şeklinde bir madde eklenebilir. Gelişmiş ülkeleri veya uluslararası haber ajanslarını sürekli eleştirmek, sorunun teşhisini sağlasa dahi, çözüm getirmemektedir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Bir eşitsizlik biçimi olarak uluslararası haber dengesizliği ve Türk dış politika basını'nda Irak savaşı
International news imbalance as a form of inequality and the Iraq war in Turkish foreign policy press
MUSTAFA YILMAZ
Doktora
Türkçe
2008
GazetecilikMarmara Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN GİRİTLİ İNCEOĞLU
- Uluslararası haber dengesizliği olgusu ve yeni medyanın haber akışı sürecine etkileri
The fact of international news imbalance and the effects of new media on the process of news flow
GÜRSOY DEĞİRMENCİOĞLU
- Uluslararası iletişim düzeni bağlamında Türk basını ve haber kaynakları örnek olay: Irak savaşı haberlerinin incelenmesi
Turkish media and sources of the information within the context of international communication order case study: Analysis of the news on war of Iraq
BENGÜ NARA
- Power flow analysis and steady state voltage stability
Enerji akış analizi ve kararlı durum voltaj kararlılığı
ADNAN TOLGA AYAZLAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACER ÖZTURA
- Ajans haberciliğinde kullanılan infografiklerin okuyucu üzerine etkisi
The effects of the infographics on readers which are used agency
AHMET BURAK ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
GazetecilikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. MİTHAT YILMAZ