Görgü tanıklığında yanılabilirlik
Eyewitness suggestibility
- Tez No: 326264
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURAK DOĞANGÜN, YRD. DOÇ. DR. NEYLAN ZİYALAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Adli Tıp, Psikoloji, Forensic Medicine, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Adli Tıp Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Adli olayların çözülmesinde görgü tanığı önemli rol oynamaktadır. Birçok ülkede masum kişiler, görgü tanığının verdiği yanlış ifade yüzünden hüküm giymektedir. Araştırmalar ifadenin; zaman, soru şekli, yönlendirici bilgi ve diğer başka değişkenlerden etkilendiğini göstermektedir. İfade ile olay arasındaki zaman ve soru şekli adli sistem tarafından kontrol edilebilen değişkenlerdir. Önceki araştırmalar olay ile ifade verilen an arasındaki süre uzadıkça, ifadelerin daha yanlış hatırlandığını ortaya çıkarmıştır. Diğer yandan tekrarlayan ifade alımlarında görgü tanıklarının daha fazla bilgi hatırladıkları bulunmuştur. Sorulan soruların şeklinin de verilen ifadeye etkisi olduğu araştırmacılar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Serbest anlatım sorularına daha doğru bilgi verildiği bulunmuştur. Çoktan seçmeli sorular ile alınan ifadenin ise daha tam olduğu ortaya çıkmıştır. Sorular ile ilgili diğer bir değişken ise yönlendirici bilgidir. Araştırmalar yönlendirici bilginin kişilerin ifadesinde değişikliklere yol açtığını ortaya çıkarmışlardır. Görgü tanıkları yanlış yönlendirici bilgiye maruz kaldıklarında daha yanlış ifade vermişlerdir. Aynı zamanda araştırmacılar görgü tanıklarının başlarından geçen olayların süresinin daha uzun olduğunu belirtmişlerdir.Bu çalışma da görgü tanıklarının adli sistem içinde en doğru ve tam ifadesinin nasıl alınabileceği ile ilgilidir. Bu araştırmada tekrarlayan ifade alımlarında zamanın, soru şeklinin ve yönlendirmenin etkisine bakıldı. Elli üniversite öğrencisiyle yapılan bu araştırmada, sınıfta dizi izlerken çıkan olay ile ilgili serbest anlatım sorusuna, açık uçlu sorulara ve evet- hayır sorularına katılımcıların üç farklı zaman diliminde cevap vermeleri istendi. Katılımcılar olaydan hemen sonra cevaplandırdıkları soruları, olaydan bir hafta ve bir ay sonra tekrar cevaplandırıldı.Araştırmanın sonucunda zamanın verilen cevaplar üzerinde etkisi olmadığı bulundu. Soru şeklinin doğru cevap ve yanlış cevap üzerinde etkisi olduğu bulundu. Diğer yandan soru şeklinin alınan toplam bilgi, doğru bilgi ve yanlış bilgi miktarı ve bunların toplam bilgi miktarına olan oranları üzerinde etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Serbest anlatım sorusu aracılığı ile daha az bilgi alınmasına rağmen doğru cevap oranı en yüksek olan soru tipidir. Açık uçlu sorularla daha fazla bilgiye ulaşıldı. Aynı zamanda açık uçlu sorulara verilen doğru bilgi miktarı da yüksektir. Evet hayır sorularına verilen cevap miktarı soru miktarıyla kısıtlı kaldı. Aynı zamanda en fazla yanlış cevap da bu soru tipine verildi. Olaydan hemen sonra verilen cevaplarda yönlendirici sorular ile yönlendirici olmayan sorular arasında farklılık bulunmadı. Olaydan bir hafta sonra yönlendirici sorulara verilen yanlış cevap miktarı ile doğru cevap miktarı arasında anlamlı farklılık bulundu. Olaydan bir ay sonra yönlendirici sorular ile yönlendirici olmayan sorular arasında anlamlı farklılık bulundu. Sorulara verilen yanlış cevaplarda yönlendirmenin etkisi bulundu. Sorulara verilen doğru cevaplar içinde yönlendirmenin ve zamanın birleşik etkisi olduğu ortaya çıktı. Katılımcıların olayın süresi ile ilgili belirttikleri ortalama süre, olayın süresinin üstünde kaldı.
Özet (Çeviri)
People interested in memory and its function for many years. Memory as a mean of finding truth in the justice system attracts many researchers. Eyewitness is one of the important evidence for justice system. Researchers found that eyewitness?s memory is not reliable. There are several factors that affect the reliability of memory. Time interval and question type are belong to these factors. Time can cause deterioration in memory. However, repeated questioning can eliminate this effect. Misleading information influences memory. It can cause eyewitness to give inaccurate testimony. Because these factors can be controlled by justice system, how these factors affect the eyewitness memory is an important issue.This research aims to examine delay and question type effect on memory. Fifty volunteer medical student answered free narrative, open ended and misleading questions about staged event in classroom. seventeen students answered free narrative question, fifteen student answered open ended question and sixteen student answered yes no questions which includes misleading questions. Sixteen students answered the same questions a week later from the event. Five students participated four weeks after the event for same questions. Participants who answered the questions after four weeks are belonged to the yes no questions group.Results showed that time interval did not change the amount of information given by participants in all question types. On the other hand, after 1 week delay and four week delay, it is found that there is a significant difference between the correct answers given to misleading questions and other yes no questions. As well as, wrong answer rate also differed between these two groups. This difference did not seen answers given immediately after the event. The results indicate that question type cause differences in quantity of the information. Although least information is gained by free narrative questions, the least wrong answer is also given to this question type. It is found that correct answer ratio is lower for yes-no questions which also includes misleading questions. Correct answer ratio to total information gained differ between yes no questions and other two groups. Univariant analyze found that question type has effect on correct answer ratio. Participants give more wrong answer to yes-no questions. Analyze results showed that there is difference between yes no questions and free narrative questions. Besides for given wrong answers, it is found that there is a difference between yes no questions and open ended questions. Leading questions correct answer ratios statistically differ from each other one week after the event. Likewise, wrong answer ratio also differ for leading and other yes no questions after 1 week delay. Results indicate that for time interval did not play important role for memory when questions repeated in time. However, it is found that question type effect the given answers. Open ended questions yielded more answers and more correct answers.
Benzer Tezler
- Çocuk görgü tanıklığında bellek hataları: Tanık olunan olay sonrası bağımsız bellek bildiriminin güvenirliği
Memory errors in children's eyewitness: Reliability of independent memory notification after the events
MERVE ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Adli TıpÜsküdar ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHİDE GÜLİZ KOLBURAN
- Akut alkol kullanımının görgü tanığı belleğinin yanılabilirliğine etkisi üzerine bir meta-analiz
A meta-analysis of the effects of acute alcohol consumption on the fallibility of eyewitness memory
BİHTER SENA ÖZYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Adli TıpÜsküdar ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKAİ GENÇ
- Görgü tanıklığında bellek performansını etkileyen faktörler
Factors affecting the performance of eyewitness memory
NURDAN ULUSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE AYÇİÇEĞİ DİNN
- Görgü tanıklığında, ahlaki yargı değişiminin bellek hataları ve tanığın işlemleme performansı üzerine etkisi
Effects of the moral judgement changing on the memory illusions and reaction performance in the eyewitness
FATMA MAKAROĞLU
- Kadınlarda görgü tanıklığı belleği hataları: Tanık olunan olay sonrası bağımsız bellek bildiriminin sürpriz tanıma testi ile ilişkisi
Eyewitness memory errors in women: The relationship between independent memory declaration and surprising recognition test
AYŞENUR SEYREKBASAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Adli TıpHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEVENT ŞENYÜZ