Mukâtil b. Süleyman'ın müteşâbih kabûl edilen âyetlere yaklaşımları
Mukatil b. Süleyman's approaches to the metaphoric verses/mutashâbihât
- Tez No: 327400
- Danışmanlar: PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mukâtil b. Süleyman, Müşebbihe, müteşâbih, te'vil, mezheb, Mukatil b. Suleyman, Mushebbihe, muteshabih, te?vil, sect (mezheb)
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Mukâtil b. Süleyman hicrî birinci ve ikinci yüzyıllarda ilim ve düşünce merkezleri olan Belh, Horasan, Irak, Basra gibi bölgelerde yaşamış ve bu bölgelerde yaşananilmî, fikrî ve siyasal değişimlere şahitlik etmiş bir müfessirdir. Kaynaklarda hakkında lehte ve aleyhte birçok bilgi bulunurken, onun özellikle Allah'ın isim, sıfat ve fiilleri meselesinde antropomorfist bir tavır sergilediği iddia edilmiştir.Mukâtil b. Süleyman'ın teşbih akidesine mensubiyeti iddialarını elimizdeki mevcut eserlerinde - müteşabih ayetler bağlamında- incelediğimizde müfessir hakkında birkaç aleyhte düşüncenin ötesinde tutarlı bir yaklaşımın bulunmadığı kanaatine ulaştık. Zira Mukâtil, hurûf-u mukattaa, Allah'ın isim ve sıfatları, gaybî varlıklar vb meselelere gerek sahabe ve tabiin, gerekse Halef yaklaşımlarından farklı bir tutum sergilememiştir. Bu meselelerde Müşebbihe fırkasının özellikle Allah'ın sıfatları konusunda sergilediği insan biçimci tasavvurlardan tamamen uzak yorumlarla, tevhidî izahlarda bulunmuştur. Kur'ân'da Allah'a atfedilen a'yn, yed, kabza, maiyyet, kurbiyyet vb kavramları Yaratıcı'nın kudret, azamet ve vahdaniyetini ortaya koyan tefsirlerle izah etmiştir. Hurûf-u mukattaa ve gaybî varlıklarla ilgili ayetlerin tefsirlerinde de aynı şekilde Ehli Sünnet çizgisi içinde yer almıştır. Mukâtil'in eserlerinde özellikle gaybî âlem ve varlıklarla ilgili âyetlerin tefsirlerinde tecsim veya teşbihden ziyade israiliyyâtın fazlaca kullanılmış olması dikkât çekicidir. Ancak yine araştırmamız bize bunun, yalnız Mukâtil b. Süleyman'ın değil tefsir ulemasının başlıca sorunlarından biri olduğunu göstermiştir.Mukâtil'in eserlerinde sergilediği muvahhit tutuma rağmen bazı kaynakların onu teşbihle itham etmesi ise değişen sosyal, siyasal ve dini hayatın menfî yansımalarıdır. Çünkü müfessir yalnız ilmî sahada değil, sosyal ve siyasal alanlarda da etkin bir şahsiyettir.
Özet (Çeviri)
Mukatil b. Suleyman (Mukâtil b. Süleyman) is a mufassir who lived in the first and the second century (hijri) in the centres of scholarship and thought such as Balkh (Belh), Khorassan (Horasan), Iraq (Irak) and Basra; and bore witness to the scholarly, intellectual and political alterations which occurred in these regions. In the sources, there are many positive and negative claims about him, it is especially asserted that he adopted an anthropomorphist way in the names, attributes and the acts of God (Allah).We studied the connection of Mukatil b. Suleyman with the doctrine of anthropomorphism (teşbih) in terms of mutashabih (allegorical) verses and according to the books that we have. Then we realised that there is not a consistent thought except a few adverse claims; because, Mukatil, did not exhibit a different attitude from the approaches of sahabe, tabiin and successors on some arguments such as hurûf-u mukattaa, the names and the attributes of God, and spiritual creatures. On these issues he stood apart from the sect of Mushebbihe?s ideas on the attitudes of God such as the anthropomorphist descriptions of God, and he made monotheistic explanations. He explained the notions attributed to God such as eye, hand, grasp, retinue, and contiguity by the commentaries which put forth the puissance, grandeur and unity of God. Likewise, he followed Ehl-i Sunnet?s footsteps on the commentaries of verses which about hurûf-u mukattaa and spiritual creatures. It is remarkable that in Mukatil?s books Isra?iliyat was used excessively rather than materialisation (tecsim) or anthropomorphism, especially on the commentaries of spiritual world and creatures. However, our research shows that this is not only Mukatil b. Suleymans?s problem but this is one of the primary problems of tafs?r scholars.Accusations on Mukatil by anthropomorphism though he exhibits a monotheistic attitude in his books are the negative reflexions of changing social, political, and religious life; because, mufassirs are not only active in scientific area, but they are active in social and political ground.
Benzer Tezler
- Erken dönem tefsir mukaddimelerinin tefsir usûlü açısından değerlendirilmesi
An evaluation of the muqaddimas to tafseers of the early era in terms of usool at-tafseer
ALİ BULUT
Doktora
Türkçe
2009
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ GALİP GEZGİN
- İslam mezhepler tarihinde mücessime
Mujassima in history of Islamic sect
İLYAS SEVİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZDEN KANTER AKBAŞ
- Mukatil b. Süleyman'ın Kur'an-ı tevil yöntemi
The Method of tamil of Mugatil b. Süleyman in his tafsir el-Kur'an
ÖMER TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMED AYDIN
- Mukatil b. Süleyman'ın Tefsiri ile el-Vücuh ve'n Nezair adlı eserinin mukayesesi
The comparison of Mukâtil b. Suleyman's Tafsir and the book called el-Vucuh ve'n Nezâir
SELMA SIRAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Mukâtil B. Süleymân'ın tefsirinde ölüm ve ötesi
Death and beyond in Mukatil B. Suleyman's commentary
HALİME AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinYozgat Bozok ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALTUNTAŞ