Sibîcâbî Gülistan çevirisi: Giriş-dil incelemesi-metin-çeviri-dizin-tıpkıbasım
Sibicabi translation of Gulistan: Introduction-language analysis-text-translation-index-facsimile
- Tez No: 330159
- Danışmanlar: PROF. DR. A. DENİZ ABİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1456
Özet
Bu çalışmada, Sa'dî'nin Gülistan adlı eserinin Doğu Türkçesi çevirisi incelenmiştir. Sibîcâbî'nin H. 800 (1397-1398) yılında yaptığı bu çeviri, Gülistan'ın tarihi Türk lehçelerine yapılan üç çevirisinden biri olarak değerlendirilmektedir. Çalışmada; tek nüshası British Library'de, Or. 11685 numara ile kayıtlı olan el yazması metnin taranarak oluşturulan ve söz konusu kütüphaneden sağlanan cd kopyası kullanılmıştır.Tez; giriş, dil incelemesi, metin, çeviri, dizin olmak üzere beş ana bölümden oluşmaktadır.Tezin giriş bölümünde; Sa'dî ve Gülistan hakkında bilgi verilmiş, eserin teze konu olan nüshası tanıtılarak bu nüshanın kimi yazım özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümde ayrıca Gülistan'ın Kuzey, Doğu ve Batı Türkçelerine yapılan üç çevirisi, kimi yönlerden karşılaştırılmıştır.Dil incelemesi bölümünde eserin tam bir grameri çıkarılmış; metnin dil özellikleri, Harezm-Altınordu ve Çağatay Türkçelerine yaklaşan yönleri saptanarak dilsel verilerden hareketle eserin ait olduğu dönemin belirlenmesine çalışılmıştır. Bu bölümde, kimi konuların işlenmesinde yararlanılmak amacıyla hem önceki dönemlere hem de Harezm-Altınordu ve Çağatay Türkçelerine ilişkin çok sayıda eserden elde edilen örnek sözcük, tanık olarak kullanılmıştır.Metin bölümünde, eserin çeviriyazısı yapılmıştır. Bu bölümde; metnin kimi yazım özelikleri, metinle ilgili kimi değerlendirmeler ve gerekli görülen açıklamalar dipnot olarak gösterilmiştir. Metinde geçen ayetler, hadisler, Arapça ve Farsça şiir parçaları, kalıp sözler, özgün yazımlarıyla gösterilmiş; ayetlerin çeviriyazısı ile anlamları dipnot olarak verilmiştir.Çeviri bölümünde, eserin Türkiye Türkçesine çevirisi yapılmıştır. Bu bölümde, özgün metinde geçen manzum parçaların yine manzum olarak hece ölçüsü ile çevrilmesine ve özgün metindeki uyak örgüsünün korunmasına çalışılmıştır.Dizin bölümünde, eserin gramatikal dizini hazırlanmış; her sözcüğün metin bağlamından kaynaklanabilecek farklı anlamları, ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Bu bölümde ayrıca madde başlarının metinde kaç kere geçtiği belirlenmiş ve ilgili madde başının yanına yazılmıştır. Metinde yer alan deyimler, kalıp sözler, özel anlamlı birleşik eylemler anlamlandırılmış; bu anlamlar, ilgili sözlerde geçen her sözcüğün değerlendirildiği madde başında tekrar edilmiştir. Gramatikal dizine ek olarak metinde geçen sözcüklerin sıklık dizini yapılmıştır. Ayrıca metinde geçen eylemlerin ve eylem dışındaki sözcüklerin kullanım sıklıkları gözetilerek hazırlanmış başka bir dizinde, her iki gruptaki sözcüklerin kullanım sayısına göre yukarıdan aşağıya dizilmiş yüzer tanesi örnek olarak verilmiştir.Teze British Library'den sağlanan özgün metnin bir örneği, tıpkıbasım olarak eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the East Turkish translation of Sa?di?s work, Gülistan has been analysed. This translation done by Sibicabi in 800 A.H. (1397-1398) has been evaluated as one of the three translated versions of Gülistan in the historical Turkish dialects. The CD copy used in the study was obtained from the British Library and it was prepared by scanning the only handwritten manuscript which exists in the library with the number of Or 11685.The thesis consists of five main parts: the introduction, the language analysis, the text, the translation and the index.In the introduction, information on Sa?di and Gülistan has been given, the copy of the work which has been subject to the thesis has been introduced and some of the the writing features of this copy have been focused on. Moreover, in this part, the three translations of Gülistan in the North, East and West Turkish languages have been compared in some respects.In the language analysis part, the whole grammar of the work has been analysed; the language features of the manuscript and its similar features to the Khwarazm-Altınordu and Chagatay Turkish languages have been detected. Also, it has been tried to find out which period of the work belongs to with the help of the linguistic data. In this part for the discussions on some subjects, lots of sample words obtained from many Works in Khwarazm-Altınordu and Chagatay Turkish languages dating back to earlier periods have been used as evidence.In the text part, the copy has been transcribed. Some orthographic properties of the text, some evaluations about the text and necessary explanations are shown as annotation. The verses, traditions, sample texts from Arabic and Persian poems, stereotyped words in the text are shown in original spelling; translation and the meanings of the verses have been given as annotation.In the translation part, the text has been translated into Turkey Turkish. In this part, the pieces in verse in the original text have been translated with syllabic as in verse and kept the tail rhyme in the original text.In the index part, the grammatical index of the text has been prepared; different meanings of every word in different contexts of the text have been interpreted one by one. Beside, it has been diagnosed how many times the head of the items repeated and this has been written next to the related head of the item. Idioms, stereotyped words, compound words with specific meaning have been sensed; their meanings have been repeated under the head of the item cited in the related idioms and words. In addition to the grammatical index, the frequency index of the words in the text has been done. Besides, another index has been prepared according to the frequency of the verbs and the other words such as nouns, adjectives and adverbs in the text. The number of the word usage in both groups has been listed from top to down and the first 100 mostly used words have been given as examples.A sample of the original text taken from the British Library has been enclosed as facsimile.
Benzer Tezler
- Çağatayca Gülistan Tercümesi'nin tematik sözlüğü (İsimler)
Thematic dictionary of Chagatay Gulistan Translation (Nouns)
AYŞENUR GÜMEÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıErzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜMEYRA ALAN
- Çağatayca Gülistan tercümesi (gramer-metin-dizin)
Chagatay translation of the Gulistan (grammar-text-index)
MEHMET TURGUT BERBERCAN
Doktora
Türkçe
2011
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZCAN TABAKLAR