Yargısal aktivizm teorisi
Theory of judicial activism
- Tez No: 331989
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET TURHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Yargı organlarının siyasete müdahale niteliğindeki kararlarını nitelemek için kullanılan yargısal aktivizm kavramı, temelde olağan yargısal sınırların aşılması durumunu ifade etmektedir. Anayasaya uygunluk denetimine konu olan yasama işleminin anayasa tarafından açıkça yasaklanması durumunda, işlemi geçersiz kılan yargı kararının olağan sınırlar içinde olduğuna kuşku yoktur. Nitekim böyle bir durumda alınan geçersizlik kararı anayasanın gereğidir ve bu yönüyle hukukidir. Yasama işleminin anayasa tarafından açıkça yasaklanmadığı halde yargı organları tarafından geçersiz kılınması durumunda ise aktivist bir tutumun varlığını kabul etmek gerekir. Zira böyle bir durumda, yaptırıma uğrayan yasama işlemi anayasa tarafından açıkça yasaklanmamıştır; ancak denetimi yapan yargıçların siyasi, felsefi veya kişisel tercihlerine aykırı olduğu için geçersiz kılınmıştır. Genellikle yasama organının anayasa tarafından açıkça yasaklanmayan siyasi takdirlerine müdahale etmek biçiminde gerçekleşen aktivist tutum; açıkça anayasaya aykırı nitelikteki yasama işlemlerinin herhangi bir yaptırıma uğramaması durumunda da söz konusu olabilir. Görülen davanın gereklerini aşacak ölçüde maksimalist kararlar verilmesi, anayasayı hazırlayan kurucu iradenin göz ardı edilmesi veya yerleşik içtihatlara aykırı hareket edilmesi gibi durumlarda da aktivist bir tutumun varlığından söz etmek gerekir. Yargısal aktivizm birbirinden farklı görünüm biçimlerine sahiptir. Bu görünüm biçimlerinin farklı konularda ve farklı düzeylerde ortaya çıkması 269 mümkündür. Nitekim belli bir konuda aktivist bir tutum izleyen bir yargıç veya mahkeme, başka bir konuda bunun tam tersi bir tutum içine girebilir. Hatta herhangi bir yargı kararı, aktivist olan ve olmayan unsurları bir arada barındırabilir. Dolayısıyla herhangi bir yargıç, mahkeme veya kararın aktivist olup olmadığını tartışmak yerine, hangi konularda ve hangi düzeyde aktivist olduğunu tespit etmeye çalışmak daha anlamlıdır. Öte yandan aktivist yargısal tutumun farklı konularda ve farklı düzeylerde ortaya çıkması, yargısal aktivizm kavramının herhangi bir ideoloji veya siyasi eğilimle özdeş olmadığını da göstermektedir. Gerçekleştirdiğimiz bu çalışma, yargısal aktivizmin kavramsal içeriğini belirgin kılmak ve ülkemizdeki yargısal aktivizm tartışmalarının nesnel ölçüler çerçevesinde yapılabilmesine hizmet etmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu nedenle Türk Anayasa Mahkemesi?nin aktivist olup olmadığını ileri sürmek veya aktivizm düzeyini ölçmek gibi bir çaba içine girilmemiş; somut karar örneklerine konunun daha iyi anlaşılabilmesine hizmet ettiği ölçüde yer verilmiştir
Özet (Çeviri)
The term judicial activism, used for describing judiciary decisions which constitute interventions into the domain of politics, refers to instances when the customary domain of judiciary are exceeded. It is beyond doubt that a judiciary decision that invalidates a legislative act which is subject to examination for compliance with the constitution and which is explicitly forbidden in the constitution, lies within the customary domain of judiciary. Indeed the invalidity decision in such a case is a natural extension of the constitution, and is perfectly legal. Yet, where the legislative act is not explicitly forbidden in the constitution, and gets invalidated by the judiciary, one should assume the presence of an activist attitude, for in such a case, the invalidated legislative act is not explicitly forbidden in the constitution, but is invalidated for its incompatibility with the political, philosophical, or personal preferences of the judges that carry out the judicial review. The activist attitude that usually occurs as an intervention against legislative will which was not explicitly restricted in the constitution, may also be a factor when explicitly unconstitutional legislative acts are spared judicial sanctions. Maximalist decisions to exceed the requirements of the case at hand, ignoring founding will that had drafted the constitution, or acting against accepted precedents suggests the presence of an activist agenda.
Benzer Tezler
- Yargısal aktivizm: Türk Anayasa Mahkemesi örneği
Judicial activism: The case of Turkish Constitutional Court
MUHAMMET ERDAL OKUTAN
Doktora
Türkçe
2019
Kamu Yönetimiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİM YILMAZ
- Türk Anayasa Hukukunda anayasallık bloğu ve yargısal aktivizm
Bloc of constitutionality and judical activism in Turkish Constitutional Law
AZİZ YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
HukukKaradeniz Teknik ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN PEHLİVAN
- Türk Anayasa Mahkemesi ve yargısal aktivizm
Turkish Constitutional Court and judicial activizm
HÜSEYİN İLKER ERŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
HukukÇankaya ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAHYA KAZIM ZABUNOĞLU
- Temel hak ve özgürlükler ve yargısal aktivizm: Türk Anayasa Mahkemesi kararları üzerinden bir inceleme
Fundamental rights and freedoms and judicial activism: An analysis on the decisions of the Turkish Constitutional Court
HALİM KOCATÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLDEN ÇAMURCUOĞLU
- Anayasa yargısında yargısal sınırlılık doktrini
The doctrine of judicial self-restraint in Constitutional adjudication
ENDER TÜRK
Doktora
Türkçe
2022
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ÖZSOY BOYUNSUZ