Türk edebiyatında Heft Peyker Mesnevileri ve Hayâtî'nin Heft Peyker'i
Heft Peyker Mesnevis in Turkish literature and Hayâtî's Heft Peyker
- Tez No: 332707
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEHRA TOSKA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 695
Özet
Bu çalışma, 16. yüzyıl Divan şairi Hayâtî'nin kaleme aldığı Heft Peyker mesnevisi üzerinden, Behrâm-ı Gûr anlatılarının İran edebiyatında nasıl ortaya çıktığından başlayarak konunun Anadolu sahasına yayılımını ve Türkçe yazan şairlerin bu hikâyeyi nasıl ele aldığını araştırmaktadır. Bu nedenle tez, konuyu gerektiği biçimde aydınlatmaya yarayacak çeşitli katmanlardan oluşmaktadır. Bunlardan ilki, İran ve Türk edebiyatlarında hayatı efsanevi bir şekilde anlatılagelen Sasani hükümdarı V. Behrâm'ın tarihsel kimliğinin gerektiği biçimde tespit edilerek, kendisine atfedilen efsanevi anlatıların kaynaklarının saptanmasıdır. Bundan ötürü Behrâm-ı Gûr olarak kendisine atfedilen anlatıların kökenleri üzerinde durularak, hikâyenin hangi kaynaklardan beslendiği, bu anlatıların ne kadar eskiye götürülebileceği gibi hususlar saptanmaya çalışılmıştır.Bunun yanı sıra, Behrâm'ın edebi eserlerde anlatılan hikâyesinin Firdevsî'den başlayarak, önce İran edebiyatı sonra da Türk edebiyatı içerisinde hangi şairler tarafından ve ne şekilde ele alındığını karşılaştırmalı analizlerle ortaya koymak amaçlanmıştır. Dolayısıyla Firdevsî, Nizâmî, Emir Hüsrev ve Ali Şîr Nevâî başta olmak üzere, Heft Peyker anlatısının yolculuğu takip edilmeye çalışılmış, Hayâtî'nin eserini kaleme aldığı döneme kadar Anadolu sahasında Heft Peyker tercümesi yapan Aşkî, Behiştî gibi şairler de bunlara eklenerek metnin tarihsel gelişimi incelenmiştir. Buradaki bir diğer amaç da, Heft Peyker metinlerindeki ortak özelliklerin saptanması, farklı şairler tarafından hikâyeye ne gibi yenilikler getirildiğinin araştırılmasıdır. Son olarak da Hayâtî'nin Heft Peyker mesnevisi merkeze alınarak bu metnin genel nitelikleri, dil ve üslup özellikleri üzerinde durulmuş ve mesnevinin tenkitli metni, iki mevcut nüshadan yararlanılarak çevrimyazıya aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Starting from the question of how the Bahram Gor narratives have emerged in Persian literature, this work researches a 16th century Divan poet Hayâtî?s Haft Paykar, in terms of the dispersion of the subject to Anatolian field and examines how the Turkish writers has approached to these narratives. Therefore this thesis has many folds to make it clear. First of all, it should be determined that the historical personality of Sasanian king Bahram V whose life has been told as a legend in both Persian and Turkish literatures, and then we need to find the legendary narrative sources which his life has been nourished from. Hence, we will try to point out what are the sources that the story identified with, and how old are these stories. On the other hand, with a comperative analysis, it is aimed that the story of Bahram which was first in Persian then Turkish, how and by which poets has been told in literary works since Firdausi. As a chain linked between -first with Firdausi, Nizami, Hosrau, and Ali Shir Navai and then with the other poets- the journey and the evolution of Bahram romance could have been followed. The other poets, translated Haft Paykar into Turkish until the time when Hayati wrote his Haft Paykar, have also been added to this process and all analized historically together. Another goal is to realize the most common features of the Haft Paykar texts and realize the new dimensions could been observed in the hands of each.
Benzer Tezler
- Nizâmî'nin dört mesnevîsinin mensûr tercümesi [Heft Peyker, İskendernâme, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn, inceleme-edisyon kritikli metin]
Literary prose translations of Nizâmî's four Masnavi poems[Heft Peyker, İskendernâme, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn, analysis-critical edition text]
HAMZA KOÇ
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZER ŞENÖDEYİCİ
- Nizamî'nin Heft Peyker'inde hayal ve imge
Imagination and image in Nizamî's Heft- Peyker
FEYZA NUR KILIÇARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SARICIK
- Heft Peyker Mesnevisi: Hikâyelerdeki mitolojik unsurlar
The Heft Peyker: Mythic Elements in its stories
FATIMA ŞEYMA BALTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL KOCAER
- Hamse-i Nizamî nüshalarındaki Leyla ile Mecnun'un okul sahnelerinin analizleri
Analysis of the school scenes of layla and majnun in Khamsa of Nizami copies
AHMET TAYLAN URAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2021
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. ŞEHNAZ BİÇER
- Aşkî ve Heft Peyker Mesnevisi (İnceleme-metin-özel adlar dizini)
Aşkî and his Heft Peyker Mesnevi (Analysis-text- index of proper names)
ASLI AYTAÇ
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA SABİHA KUTLAR OĞUZ