Ticari serbestlik döneminde gelir ve ücret eşitsizliği: Türkiye örneği
Income and wage inequality in the period of trade liberalisation: The case of Turkey
- Tez No: 332907
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖNER GÜNÇAVDI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 552
Özet
Türkiye ekonomisinde küreselleşmenin etkisi ile birlikte özellikle son otuz yıldır dışa açılma eğilimleri artmıştır. Ticari serbestleşme ile gerekli üretim kaynaklarının ekonomideki büyüme dinamiklerini olumlu yönde etkileyecek şekilde yurtiçine doğru hareketlilik kazanması ve ekonomilerin bu durumdan faydalanarak daha yüksek ekonomik büyüme düzeylerine ulaşması amaçlanmaktadır. Fakat gelişmekte olan ekonomilerin ekonomik anlamda bazı kırılganlıklara ve zayıflıklara sahip olmaları, dış rekabete açılmalarıyla beraber yeni koşullardan olumsuz yönde etkilenmelerine yol açtığından amaçlanan noktaya ulaşılması her zaman mümkün olamayabilmektedir. Bu bağlamda, istenilen olumlu etkilerin yaratılabilmesi için uygun makroiktisadi politikaların uygulanması gerekmektedir. İthal ve ihraç edilen malların fiyatları yoluyla dünya ekonomilerindeki dalgalanmalar ülke ekonomilerini etkilediğinden, bu durum genellikle hükümetlerin nispeten dışa açık ve nispeten dışa kapalı faaliyet arasında harcamaları yeniden dağıtmasına neden olmaktadır. Bu faaliyetler sırasıyla ticarete-konu-olan ve ticarete-konu-olmayanfaaliyetler olarak tanımlanmaktadırlar. Ticarete-konu-olan faaliyetler dünya ekonomisine açık olduklarından dünya ekonomisindeki değişen koşullardan etkilenmektedirler. Bu faaliyetlerin fiyat ve ücret koşulları dünya piyasaları tarafından belirlenmekte ve hükümetlerin bu faaliyetlerinde üzerinde çok fazla inisiyatifi olamamaktadır. Diğer yandan ticaretekonu-olmayan faaliyetler yurtiçi tüketime yönelik üretim gerçekleştirdiklerinden dünya piyasalarına bağımlı olmayıp, hükümetlerin bu faaliyetlerdeki fiyat ve ücret mekanizmasını belirleyici bir gücü söz konusudur. Bu tez çalışması kapsamında, ticari serbestleşme, harcamaların ekonomik önceliklerle uyumlu olarak bu iki iktisadi faaliyet arasında yeniden dağıtılması olarak düşünülmektedir. Ticari serbestleşme ile birlikte, dış ekonomilerle rekabet edebilecek ürünlerin üretimi önem kazanırken, yurtiçine yönelik üretim gerçekleştiren faaliyetler önemlerini yitirmektedirler. Genellikle ticari serbestleşme ile kaynak kullanımının önceliğini belirlemede dünya fiyatlarına dikkat edildiğinden, ekonomik öncelikler ticarete-konu-olan faaliyetlere doğru oluşturulmaktadır. Fakat gelişmekte olan ekonomilerde, gerekli arz koşullarının ve üretim faktörlerinin geliştirilebilmesi için belirli bir zaman dilimine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ekonomilerde, nüfusun yüksek olması ve ihtiyaçların çok olması nedeniyle bu ihtiyaçların hemen karşılanması ihtiyacı belirli bir gelir akımı yaratılmasını gerek kıldığından, ticarete-konu-olan faaliyetlerin geliştirilmesi çok da kolay olamamaktadır. Bu nedenle de, hükümetler korumacılık gibi birtakım makroiktisadi politikalarla bu tip iktisadi faaliyetlerin inisiyatifini de ele almaya çalışmaktadırlar. Türkiye ekonomisine bakıldığında, 2000?li yıllarda ticarete-konu-olmayan xxiii politikalarının uygulandığı ve dünya ekonomilerindeki olumlu gelişmeler nedeniyle uluslararası likidite bolluğunun söz konusu olduğu 2002-2007 döneminde yaşandığı belirlenmiştir. Buna karşın dünya ekonomilerinde krizlerin yaşanmaya başladığı 2007-2009 döneminde ise gelir eşitsizliğinde kötüleşme olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla elde edilen bulgular, yüksek ekonomik büyümenin sağlandığı ilk dönemde, daha iyi bir gelir dağılımına doğru gidildiğini göstermektedir. Aslında bu sonucu ilginç kılan husus, 2002-2007 döneminin IMF stand-by dönemi oluşudur. Neredeyse klişeleşmiş beklentilerin aksine, ilginç bir şekilde IMF güdümlü uygulamaların olduğu bu dönemde, gelir eşitsizliklerini azaltıcı bir etki ortaya çıkmıştır. IMF temelli politikalar ile uluslararası ödemelerde finansman sıkıntısı içinde olan ve uluslararası finansal piyasalarda kısıtlarla karşılaşan ülkelerin toplam harcamalarının kontrol edilerek, nispi fiyat yapıları üzerine müdahalelerde bulunulması ve ülkenin daha çok döviz kazandırıcı faaliyetlere yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. İktisat literatüründeki birçok araştırma, bu politikalara maruz kalan ülkelerde ciddi gelir dağılımı problemlerinin yaşandığı yönünde sonuçlara dikkat çekmektedir. Oysa Türkiye?de ortaya çıkan sonuç bunun tam tersini göstermektedir. Aslında, IMF politikalarının gelir dağılımı etkilerinin şiddeti, uygulandığı dönemdeki uluslararası konjonktüre bağlı olabilmektedir. Zira daralan ve ekonomik krizlerle uğraşan bir dünya ekonomisinde, IMF politikalarının katı bir şekilde uygulanmasının toplumlar üzerine etkileri çok daha menfi olabilecekken, tam tersine ülkelerin maruz kaldıkları finansal likidite kısıtlarının daha esnek olduğu büyüyen bir dünya ekonomisinde, aynı politikaların etkileri çok daha ılımlı ve hatta olumlu olabilmektedir. 2007-2009 döneminde ise IMF ile yapılan anlaşma sona ermiş ve hükümet kendi politikalarını uygulayabilme serbestliğini kazanmıştır. Fakat bu dönemde uluslararası konjonktürdeki kötüleşme ve bunun yurtiçindeki yansımaları kamu kesimi borçları ve faiz yüklerinde çok sınırlı düzeyde de olsa bir kötüleşmeye neden olmuştur. Bu nedenle de yaşanan olumsuz makroekonomik gelişmeler neticesinde ikinci dönemde gelir eşitsizliğinde kötüleşme görülmüştür. Bunlarla birlikte, geleneksel gelir kaynaklarının genel gelir eşitsizliği üzeirndeki etkilerine ilişkin sonuçlar, 2002-2009 döneminde gelir eşitsizliği üzerinde en etkili olan gelir gruplarının faiz ve müteşebbis gelir grupları olduğunu göstermektedir. Özellikle faiz gelir grubunun toplam gelir içerisindeki ağırlığına göre eşitsizliği arttırıcı yöndeki etkisinin son derece yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca hükümet tarafından 2002 yılı sonrasında eşitsizliği iyileştirici bir etki yaratması beklentisiyle yoğun bir biçimde kullanılan transfer ödemelerinin de kendisinden beklenilen etkiyi yaratamadığı anlaşılmıştır. Hatta sosyal ve ekonomik yardımlaşma amaçlı uygulanan gelir transferlerinin ilk dönemde gelir eşitsizliğini az da olsa kötüleştirdiği görülmektedir. Diğer yandan, ticarete-konu-olan ve konu-olmayan faaliyetlerin genel gelir eşitsizliği üzerindeki etkilerine ilişkin bulgular, ticarete-konu-olmayan faaliyetlerin eşitsizlik üzerindeki olumsuz etkisinin yadsınamayacak boyutta olduğunu göstermektedir. Ticarete-konu-olmayan mallar ekonomide yaratılan gelirlerin çoğundan sorumlu olup, 2002-2009 döneminde her bir yıl için bu tip faaliyetlerin gelir eşitsizliği yaratıcı etkisi kendi ağırlığının da ötesinde olmuştur. Ticarete-konu-olmayan faaliyetlerin uygun makroiktisadi politikalar ile uyarılmalarının göreli olarak daha kolay olması ve sonuçlarının çok hızlı alınabilmesi sebebiyle, Türkiye ekonomisinde de özellikle uluslararası likidite xxiv bolluğunun yaşandığı 2002 sonrası dönemde, bu tip faaliyetlere hız verilmiştir. Zira ulusal likiditenin, enflasyon hedeflemesi gibi katı ve kurala bağlı bir para politikası ile uluslararası likiditeye bağlanması, hükümetlerin 2002 sonrası uyguladığı iktisat politikalarının sebep olduğu harcamaların kolayca finanse edilebilmesine imkansağlanmış ve ister istemez ticarete-konu-olmayan faaliyetlerin teşvik edildiği bir ortamın meydana gelmesine vesile olunmuştur. Fakat elde edilen bulgular, hükümetin ticarete-konu-olmayan faaliyetler çekişli ekonomik büyüme sağlayıcı politikaları benimsemesinin gelir eşitsizliği üzerinde olumsuz yönde etkileri olduğunu göstermektedir. Dahası bu sonuçlar ışığında, ticarete-konu-olmayanfaaliyetlere dayalı gelir yaratma süreçlerinin gelecekte ağırlığının daha da arttırılmasının, ilerleyen yıllardaki gelir eşitsizliğini daha da kötüye götürme olasılığı olduğunu ifade edilebilmektedir. Bunlarla birlikte, ticarete-konu-olan ve konu-olmayan faaliyetlerdeki bireylerin ortalama ücret gelirleri arasındaki farklılaşmanın inceleme dönemi boyuncaticaretekonu-olmayan faaliyetlerdeki bireyler lehine olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde, ücret dağılımının farklı noktalarındaki ücret düzeyleri arasındaki farklılaşma ile ilgili bulgular da 2002-2009 dönemi boyunca ticarete-konu-olmayan faaliyetlerdeki bireylerin ticarete-konu-olan faaliyetlerdeki bireylere oranla daha fazla ücret geliri elde ettiklerini göstermektedir. Ücret dağılımının alt kantillerinde ücret farklılaşmasının daha derin olduğu, üst kantillere doğru hareket edildiğinde farklılaşmanın daraldığı görülmüştür. Zaman içerisinde yaşanan ücret farklılığındaki değişim açısından bulgular değerlendirildiğinde, 2002-2007 döneminde ücret farklılığının dağılımının alt kantillerinde az da olsa daraldığı, buna karşın üst kantillerinde derinleştiği belirlenmiştir. İkinci dönemde olan 2007-2009 döneminde ise ücret dağılımı boyunca farklılaşmanın derinleştiği tespit edilmiştir. Dolayısıyla aslında bu bulgular hükümetin sektörel tercihlerinin ücret eşitsizliği üzerindeki etkilerini göstermektedir. Zira ticarete-konu-olmayan faaliyetlere doğru gelir yaratma mekanizmalarının oluşturulması, iki farklı tipteki iktisadi faaliyet arasındaki ücret farklılığını derinleşmiştir.
Özet (Çeviri)
The efforts of economic liberalisation in Turkey appear to have increased after 1983. The reason for these efforts has sometime been the economic requirements after occasional balance-of-payment crises, and has sometime been intentional in order to integrate the Turkish economy to the world economy and European Union. No matter what the reason was, liberalisation and further integration to the world economy have had inevitable economic consequences; distributional consequences are the well-known ones in the literature. Immediate effects of liberalisation are to initiate the mobilisation of economic resources between economic activities in order to have sustainably high economic growth rates. However, an economy under the process of a large scale liberalisation process expectedly creates vulnerabilities for some groups in the economic system. Most importantly, the same liberalisation efforts are exposed the economy to various shocks in the world economy and deteriorates these vulnerabilities. In this regard, in order to be able to have expected positive effects, the choices of appropriate macroeconomic policies become important. With trade liberalisation, global economic fluctuations could affect an individual economy through terms of trade, i.e., relative prices of imported and exported goods. This generally motivates governments to reallocate their expenditures between two main activities, namely tradable and nontradable activities, to sustain their resource utilization. While the production of goods and services competing globally has been increasing, the production for domestic markets loses its priority due to distributional consequences of economic integration. Since tradable activities are integrated to the world economy, it is influenced from the changing conditions of the world economy. Prices and wages in the tradablesector of the developing countries are determined globally and hence out of the domestic government?s reach. On the contrary, the nontradable goods and services are not stuck to the world economy as they are to be sold solely in the domestic markets. This, in turn means that the government has a great deal of control over these activities. Tradable and nontradable activities exhibit different features. For instance, major characteristics of tradable activities in developing countries are the presence of high productivity of production factors and the requirement of high skilled workers. Meanwhile, nontradable activities need relatively low skill requirements and low productivity of production factors. Nontradable activities have the capability of absorbing more labour than that of the tradable activities due to lower skill requirements. Despite of these differences, overall income policies imposed in both activities show similar features in many countries.xxvi Therefore, applying non-discriminating income policies may cause problems in the economy. Implementing these policies would not only reward the less productive activities with a wage beyond its productivity; and punish the productive one with a wage below its productivity but also would lead to a financial burden to the government. Since the governments ability to control nontradable activities is quite stronger than their ability to control tradable activities (due to the locally determination of demand and supply conditions), policies imposed in the economy mostly target to sustain increasing demand conditions for the nontradable activities to compensate the lower marginal productiveness of these activities. Since it is generally easier to change the demand conditions of nontradable activities than to change the total factor productivity, governments chose to use income policies targeting demand conditions. Another reason why not to target factor productivity is that the total factor productivity could not be changed in the short run. In this thesis, trade liberalisation is treated as another way of redistributing economic resources between these economic activities in line with the priorities of the local economy. Tradable activities generally should be favoured more in terms of country?s resources due to its relatively higher impact on the economy. However, this is not the case in some developing countries. Generating income flows through tradable activities, especially in developing countries, require a certain time. It takes time to improve supply conditions and production factors. Besides, as the rules of the tradable activities are set in the world markets and give little opportunity to control, many governments try to seize the initiative of such economic activities through some macroeconomic policies, like protectionism. The main purpose of this thesis is to determine the effects on the income and wage inequality of the macroeconomic policies and trade liberalisation, implemented with the economic and political stability that was established after the 2000s in the Turkish economy. The research is based on micro data at the household level using the household budget surveys covering the period between 2002 and 2009. First, the thesis contributes to Heckscher-Ohlin-Samuelson theory by introducing the nontradable activities into consideration. A theoretical infrastructure is developed for the empirical researches conducted. Afterwards, the detailed findings about the income and wage inequality in the Turkish economy from 2002 to 2009 are presented using specific empirical methods. In this context, firstly, the income inequality in the period of research in the Turkish economy is examined with different income inequality measurements. Then, the sources of income inequality in Turkey are examined by applying Shorrocks (1982) decomposition analysis. Since the results of this decomposition method are static, these obtained results are valid separately for each year. Therefore, the impact of separate income sources on the overall level of income inequality in Turkey is determined within the period between 2002 and 2009 for each year. Since Shorrocks (1982) decomposition analysis is a static method, it is not possible to conclude that the effect of the income group on overall income inequality increases (decreases) from one specific year to the following year. That is why the dynamic decomposition method proposed by Jenkins (1995) is also applied. By dividing the period between 2002 and 2009 into two sub-periods, representing the two different electoral periods of the government, the extent of the effects of the income groups that contribute the source of change in the income inequality in the periods of 2002-2007 and 2007-2009 is determined. xxvii Following the findings about the income inequality, the empirical analyses about the wage inequality in the Turkish economy are conducted. Blinder-Oaxaca (1973) decomposition method is used to see if there exists a statistically significant wage difference between the average wage levels of the tradable and nontradableactivities. Therefore, the reflections of the macroeconomic policies implemented by the government on the average wage levels of these two economic activities could be revealed. In addition the wage gap between these two activities at the certain quantiles of wage distributions is determined by using quantile regression decomposition method. In the light of the empirical analyses realized, it was observed that, in the period between 2002 and 2009, the income inequality in Turkey is improved, even if it was not an important one. An important part of the aforementioned improvement was experienced in the period between 2002 and 2007, when the IMF-based structural adjustment programmes were implemented and when there was international liquidity abundance due to the positive developments in the world economies. On the other hand, the results show that the income inequality deteriorated in the period between 2007 and 2009, i.e., when crises broke out in the world economies. Therefore, the findings show that in the first period when high economic growth was ensured, a better income distribution was also provided. In fact, what renders this result interesting is the fact that the period of 2002-2007 constitutes an IMF stand-by period and the IMF-based policies created an effect that reduced the income distribution inequalities, contrary to the expectations that have almost become a cliché. With the IMF-based policies, it is aimed that the country subject to such policies is directed towards activities that generate more foreign currency by controlling the total expenditures of such countries, which suffer from financial difficulties in international payments and encounter constraints in international financial markets, and by intervening in their relative price structures. Many researches in the economic literature share the view that highlights serious income distribution problems in the countries subject to these policies. However, the results that emerged in Turkey show the exact opposite. While the effects of a strict implementation of IMF policies on the economies within a recessive world economy that struggles with crises may be much more negative, contrarily, in a growing world economy, where the liquidity constraints encountered by the countries are more flexible, the effects of the same policies may be much more moderate and even positive. In the period of 2007-2009, the stand-by agreement concluded with IMF was terminated and the government obtained the freedom of implementing her own policies. Nevertheless, in this period, the deterioration of the international conditions and its reflections on the domestic markets caused deterioration in the public debts and interest payments. Therefore, the income inequality deteriorated in the second period as a result of negative macroeconomic developments in the international environment. Regarding the traditional income resources, the study shows that the income groups generating the highest influence on income inequality during the period from 2002 to 2009 were the interest income group and entrepreneur income group. I find that the influence of the interest income group was extremely high in comparison with its share in total income. In addition, it was recognized that the transfer payments, which were used intensely by the government after 2002 with the expectation that xxviii they would generate an improvement in inequality, were incapable of creating the expected effect. Contrarily, it was demonstrated that the income transfers, implemented with the purposes of social and economic cooperation, increased the income inequality slightly in the first period. The findings about the impact of tradable and nontradable activities show that nontradable activities had negative impact on overall inequality. The nontradablegoods have a bigger share in the total income of the economy, and the impact of such activities on overall inequality has been even beyond its share in total income for each year within the period of 2002-2009. Since expanding nontradable activities with appropriate macroeconomic policies is relatively easier and their results can rapidly be generated, they are preferred by the governments. In fact, expanding nontradable activities has been easier also for the Turkish government following 2002 when international liquidity was abundant. As a result of linking national liquidity to international liquidity through a strict and rulebased monetary policy, like inflation targeting, it was ensured that the expenditure of the governments, caused by the economic policies implemented after 2002, were financed easily. This also led to the creation of an environment where nontradableactivities were necessarily encouraged. However, results show that, the adoption of policies that create an economic growth driven by nontradable activities through redistribution of governmental expenditures has negative effects on income inequality. Moreover, it can also be claimed that increasing the weight of the income creation processes based on nontradable activities in the future can deteriorate the income inequality even more in the following years.In addition to the above findings, it was determined that the wage gap between the tradable and nontradable wage levels is in favour of nontradable activities within the period surveyed. The findings about the wage differentials both at the average wage level and at the different quantiles of wage distribution demonstrate that the individuals at nontradable activities obtained higher wage income than the individuals at tradable activities during the 2002 -2009 period. It was observed that along the wage distribution, the wage gap widen in the lower quantiles and when moved towards upper quantiles the gap narrows. Evaluating the findings in terms of the change experienced in wage differentiation within time, it was determined that the wage gap narrows slightly in lower quantiles but deepens in upper quantiles in the period between 2002 and 2007. For the period between 2007 and 2009, which constitutes the second sub-period of research, it was demonstrated that wage differential deepens along the wage distribution. Indeed, these findings present the effects of the government?s sectoral preferences on wage inequality. Likewise, wage inequality deepened with the implementation of income creation mechanisms in favour of nontradable activities.
Benzer Tezler
- Barter ticaret işlemleri ve muhasebeleştirilmesi
Başlık çevirisi yok
MUHAMMET SIRRI ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
İşletmeİstanbul ÜniversitesiYönetimde Muhasebe ve Finansal Kontrol Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET GÖKSEL YÜCEL
- Design and control of an autonomous blimp
Otonom hava aracı (Zeplin) tasarımı ve kontrolü
ERTUĞRUL BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PINAR BOYRAZ
- Gümrük Birliğinin Türk imalat sanayine etkileri
Effects of Custom Union on Turkish manufacturing industry
MURAT URAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM ONARAN
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER