İnşaat sözleşmelerinde hak talebi yönetimi: Kamu projeleri için öneri model
Claim management in construction contracts: Proposed model for public construction projects
- Tez No: 349814
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ATİLLA DİKBAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yapı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
İnşaat projelerinin çok katılımcılı bir faaliyet olması; onları her an yaşanabilecek bir uyuşmazlık tehdidine açık hale getirmektedir. Hak talepleri ve uyuşmazlıkların inşaat projelerinin süre, maliyet, kalite hedeflerine ulaşılarak bitirilebilmesi için çok büyük engeller oluşturduğu bilindiğinden hak talebi ve uyuşmazlık çözüm yöntemleri son derece önem arz etmektedir. Klasik çözüm yöntemleri ya da son yıllarda sıklıkla adı geçen alternatif çözüm yöntemleri yanında enformasyon teknolojisinin bu alanda kullanımına yönelik artan araştırmalar da literatüre girmeye başlamıştır. Bunun yanında; Türk kamu inşaat sektörü ihtilaflı, bürokratik yapısıyla hak talepleri ve uyuşmazlıklar için çok uygun bir platform oluşturmaktadır ve her türlü hak talebi ve uyuşmazlık çözüm yönteminin kullanılması ülke ekonomisine büyük katkı sağlayacaktır. Ancak; kamu inşaat projelerinde yer alan yüklenicilerin çoğu zaman işveren konumundaki idareleri ile ters düşmek istememesi, haklı olduklarını düşündükleri anlaşmazlıklarda etkin bir mücadele ile başarı kazanacağı inancının düşük olması ya da bu konuda hukuksal bir girişimde bulunmaya üşenmesi, aynı şekilde idarelerin de yüklenicileri her hak talebinde haksız görmeye eğilimli olması bu girişimleri değersiz kılmaktadır. Hâlbuki inançlardan ziyade doğru çözülmüş bir hak talebi projelerin sağlıklı yürütülebilmesi için oldukça önem taşır. Bu tez çalışmasına zemin hazırlayan temel problemin belirlenmesi ve çözüm yöntemleri için gerçekleştirilen çalıştay ve görüşmeler ışığında Türk kamu inşaat sektöründe yaşanan hak taleplerinin ve uyuşmazlıkların enformasyon teknolojileri yardımıyla çözümüne yönelik bir model geliştirilmesi bu tezin ana teması olarak seçilmiştir. Yine aynı çalıştay ve görüşmelerde temel problem şekillendirildiği zaman proje süreçlerinde sıklıkla yaşanan şu durum ön plana çıkmıştır: Projelerin herhangi bir fazında yaşanan uyuşmazlıklar, taraflar arasında uzlaşma ile çözülemezse, çözüm mercii olarak tahkime, üst kurullara ya da yargı yoluna başvurulur. Sonuç olarak bir hükme bağlanan uyuşmazlıklar yazılı bir doküman olarak kurul arşivlerinde kayıt altında tutulur. Bu yazılı dokümanlar, gelecekte uygulanacak inşaat projelerinde karşılaşılabilecek muhtemel ihtilafların uyuşmazlıklara yani daha büyük sorunlara yol açmadan önlenebilmesi açısından oldukça değerlidirler. Klasik sistemde çözüm; ihale kanununa, yapım işleri şartnamelerine ve diğer mevzuata hâkim temsilciler, ya da müşavir ve inşaat hukukçularının bilgi ve tecrübesine dayanarak verdikleri uzlaşma ya da mücadele kararlarıyla sağlanmaktadır. Karşılaşabileceği uyuşmazlıkları en az indirmek isteyen ya da karşılaştığı uyuşmazlık ile nasıl etkin bir şekilde mücadele edeceğini öğrenmek isteyen bir proje paydaşının bahsi geçen yazılı doküman arşivini tamamen taraması ve içlerinden kendisine yarayacak olanları seçebilmesi gerekir. Ancak bu; inşaat sektörünü tanımayan, teknik bilgi ve tecrübesi olmayan paydaşlar için son derece zor bir durumdur. Bununla beraber, sözleşmelere taraf olan yetkin kişilerin dahi, veritabanı son derece büyük olan böyle bir doküman havuzundan istediği bilgiye rahat bir şekilde ulaşacağı söylenemez. Bu sorunun enformasyon teknolojileri ile çözümüne yönelik gerçekleştirilen literatür analizi ve yazılım uzmanlarının görüşleri ile desteklenen araştırmalar, farklı sektörlerde benzer problemlerin veri madenciliği teknikleri ile çözümlenmeye çalışıldığını göstermiştir. Özellikle son yıllarda; tıp, finans, sigortacılık gibi alanlarda veri madenciliği oldukça sıklıkla işlenen bir araştırma konusu haline gelmiştir. Bundan dolayı, sözü edilen yazılı doküman ya da yargı kararları arşivinin veri madenciliği (ya da veri madenciliğinin yazılı metinlerde kullanılan şekliyle metin madenciliği) teknikleri ile otomatik olarak sınıflandırılarak; sınıflandırılan bu dokümanların yeni vakalarda emsal teşkil edilmesine yönelik bir karar destek sistem modeli geliştirilmesi tezin amacı olarak belirlenmiştir. Tez kapsamında geliştirilecek karar destek sistem modeli İnşaat Uyuşmazlık Bilgi Sistemi (İUBS) olarak adlandırılmıştır. Sistem modeli iki aşamalı olarak geliştirilmiştir; (1) sınıflandırma fazı ve (2) karar destek sistemi. İUBS'nin web tabanlı, ilişkisel veritabanı sistemi üzerine kurulmuş, soru-cevap mantığıyla çalışan bir model olması düşünülmüştür. Bu amaçla; İUBS'ye çalışma platformu sunan uyusmazlik.org ve uyusmazlik.com adlı iki adet web sitesi kurulmuştur. Modele zemin teşkil eden veritabanı ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na bağlı Yüksek Fen Kurulu arşivlerinden Türkiye'deki kamu inşaat projelerinde yaşanan uyuşmazlıklarla ilgili özel izinle elde edilen belli sayıda dokümanla oluşturulmuştur. Oluşturulan bilgi sistemi modeli; çeşitli eleme ve ön işleme teknikleri ile arındırılan ve doğal dil işleme yöntemleri kullanılarak önceden belirlenen uyuşmazlık kategorilerine elle ayrılan bu dokümanları metin madenciliği teknikleri ile otomatik olarak sınıflandıracak şekilde tasarlanmıştır. Bunun yanında, çalışma boyunca, İUBS'nin, kullanıcılarının yaşadığı uyuşmazlık tipini, konusunu, ya da ilgi alanını kullanıcıya çeşitli sorular sorarak elde ettiği cevaplara bağlı olarak veritabanında yer alan konuya ilişkin doğrudan ya da dolaylı karar dokümanlarını gösterecek şekilde geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bununla beraber; Türk kamu inşaat sektöründe yaşanan uyuşmazlıkların farklı yapısı göz önünde bulundurularak İUBS'nin matematiksel altyapısının da literatürdeki mevcut sınıflandırma algoritmalarından farklı geliştirilen bir formulasyon ile tasarlanması düşünülmüştür. Bu şekilde geliştirilen İUBS modelinin sınıflandırma fazının, Türk Kamu İnşaat Projeleri'nde yaşanan uyuşmazlık kararlarını sınıflandırma açısından yapılan testlerde bu çalışmada karşılaştırılan k-En Yakın Komşuluk(k-NN), Naive Bayes(NB), Destek Vektör Makineleri(SVM), Karar Ağacı (DT) gibi mevcut sınıflandırma algoritmalarından daha iyi bir sonuç vermiştir. Bunun yanında bu dokümanların hiyerarşik kategorilendirilmesi ile geliştirilen karar destek sistem modeli de gerçeklenen testlerde yüksek bir başarı oranı sağlamıştır. Şüphesiz alınan sonuçlar; önceden çıkmış kararları konularına ve sonucuna göre otomatik tasnif edip sınıflandıran ve kullanıcısına karşılaşabileceği uyuşmazlıklar ile ilgili karar desteği sunan İUBS modelinin hak talebi yönetiminde alternatif bir çözüm aracı olabileceğini ortaya koymuştur. Bununla beraber; bu tarz bir sistem modelinin çeşitli düzenlemelerle özellikle uluslararası kredili sözleşmeler gibi farklı sözleşme tiplerine uyarlanarak kullanılabileceği de vurgulanabilir.
Özet (Çeviri)
Construction projects are susceptible to risk of conflicts to arise in any stage of the project due to multi-participant nature of this business. Given that claims and disputes constitute significant obstacles before completion of construction projects in line with timeline, cost and quality objectives, methods of solution for the claims and disputes are of great importance. There have been an increased number of researches in the literature involving the use of information technology in the relevant area in addition to the traditional solutions or the alternative solution methods that are widely discussed in recent years. Additionally, Turkish public construction sector with a drastic volume of disputes and the bureaucracy becomes a platform even more prone to claims and disputes. Use of any kind of solution method for those claims and disputes would ensure great contribution to the national economy. However such initiatives are rendered ineffective due to the fact that contractors involved in public construction projects do not want to contradict with public institutions who are in the position of employers in these projects; that they hardly believe they can succeed through an effective fight even when they think they are right, or they do not wish to spend efforts to take a legal step; and that similarly the public institutions tend to assume that contractors are wrong in their claims. On the other hand, a properly resolved claim would have far more importance than assumptions and thoughts in healthy execution of projects. Under the light of workshop which was held with the aim of identifying the root cause of and solution methods for the subject matter of this dissertation and the relevant discussions, developing a model for solution to the claims and disputes in Turkish public construction sector with the help of information technologies is the primary subject of this dissertation. When the root cause was identified as a result of the above-said workshop and discussions, the below described matter which is frequently experienced in project processes was highlighted: Unless the disputes experienced in any stage of projects cannot be resolved through negotiation and agreement among the parties, the matter is brought to supreme boards or judicial remedies are sought. The disputes that are resolved in either way are retained at the archives of the relevant boards as written documents which are significantly valuable in prevention of conflicts in possible future disputes in the construction projects from becoming further disputes or bigger problems to arise eventually. In traditional system, the solution is reached through decisions leading to compromising or competing made on the basis of know-how and experiences of consultants, construction lawyers or other representatives who have a command of tender law, specifications of construction works and special legislations. A project stakeholder who wishes to minimize the risk of disputes or who wishes to find out about how to make an effective struggle in case of a dispute should scan the archive of the above mentioned written documents and be able to select the ones that would be useful in his current case. However this would turn out to be a challenging and difficult effort for the project stakeholders who do not know the construction sector very well or have technical know-how and experience. On the other hand, it cannot be concluded that the competent participants of construction contracts would be able to simply reach and obtain any kind of information needed in such a document pool with an enormous database. The literature analysis and researches made for solution of the above said issue using the information technologies which are additionally supported with the opinions of software experts point out that, similar issues in various sectors are observed to be approached with data mining techniques. Data mining has become a subject of research which is fairly frequently examined especially in recent years in various fields such as medicine, finance and insurance. Accordingly the aim of the dissertation is determined to be development of a decision support system model for ensuring that the archive of the above said documents or rulings at courts are classified automatically using the data mining techniques (or text mining as the version of data mining used in written texts) and that the classified documents serve as a precedent for the future cases. The decision support system model to be developed within the scope of this dissertation is named Construction Disputes Data System (IUBS). The system is developed as a two-staged model: (1) classification phase and (2) decision support system. The IUBS is designed to be a web-based model running on a relational database system on the basis of question and answer logic. To this end, two websites were launched to serve as a working platform for IUBS, namely uyusmazlik.org and uyusmazlik.com. The database that constitutes the basis of the model was built with a certain number of documents regarding disputes experienced in public construction projects in Turkey obtained from the archives of Supreme Council of Construction under the Ministry of Environment and Urban Planning with special permission. The data system model developed was designed in a way which would use text mining techniques to automatically classify the documents which are previously filtered manually using various elimination and pre-processing techniques and classified into dispute categories set beforehand with the natural language processing methods. Additionally, throughout the study, it is aimed that IUBS is improved in a way that it will bring documents of direct or indirect rulings from the database on the subject matter according to the answers given to the system's questions by the user about the type or field of dispute in question. Given the different nature of disputes in public construction projects in Turkey, the mathematical infrastructure of the IUBS is attempted to be designed with a different formulation than classification algorithms existing in the literature. The classification phase of the IUBS model which has been developed with the idea above, has yielded better results in tests performed for classifying the rulings in disputes experienced in Public Construction Projects in Turkey than the existing classification algorithms such as k-Nearest Neighbor (k-NN), Naïve Bayes (NB), Support Vector Machines (SVM) and Decision Tree (DT) which are compared in this study. Moreover the decision support system model improved through the hierarchic categorization of the concerned documents has achieved a high success rate in the verified tests. Apparently the results obtained have indicated that the IUBS model which classifies automatically the previous rulings according to the subject matter and the result, and provides decision support in disputes that the users may face, could serve as an alternate solution tool in claims management. Additionally it can be emphasized that such a system model can be adapted to various types of contracts such as international loan contracts after certain adjustments.
Benzer Tezler
- An investigation into the improvement of the contract preparation phase of the BIM-based construction
BIM-bazlı inşaat projelerinin sözleşme hazırlık aşamasının iyileştirilmesine yönelik bir inceleme
MEHMET YAVUZHAN ERPAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEGÜM SERTYEŞİLIŞIK
- Yapı üretiminde sözleşme yönetimi ve uluslararası bir inşaat projesinin sözleşme yönetimi sürecinin incelenmesi
Contract administration in building production and a case study on contract administration process of an international construction project
SEVGİ KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HAKAN YAMAN
- Yap-işlet-devret modeli inşaat projelerinde eş zamanlı gecikmeler: Türkiye'den bir vaka analizi
Concurrent delays in build-operate-transfer model construction projects: A case study from Turkey
ÇAĞDAŞ ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA PINAR ÇAKMAK
- Claim management and dispute resolution under FIDIC contracts 2017 edition
FIDIC 2017 sözleşmelerinde hak talebi yönetimi ve uyuşmazlık çözümü
GÖKHAN ÇOBAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ARTAN