Mimarlık-doğa etkileşimine 'kendiliğindenlik' kavramı üzerinden bir yaklaşım önerisi
An approach for the interaction of architecture-nature over the term 'spontaneity'
- Tez No: 351942
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ İNCEDAYI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Mimarlık, Doğa, Eleştiri, Kendiliğindenlik, Düşünümsellik, Kendini gerçekleme, Sahicilik etiği, Paradigma, Architecture, Nature, Criticism, Spontaneity, Reflexivity, Selffulfillment, The ethics of authenticity, Paradigm
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Son yıllarda, mimari ve kentsel mekana dair gerçekleştirilen bir çok çalışmanın, doğabilimlerine ait kavramlara yönelik zengin referanslar içeriyor olduğu, doğa'nın bir model olarak mimarlık bilgisine sıklıkla katılmakta olduğu görülmektedir. Bunda yaşanan ekolojik krizlerin etkisi büyüktür. Ekosistemlere uyumlu, bütüncül bir mimarlık pratiği,“yeşil”,“sürdürülebilir”,“ekolojik”ve benzeri farklı terminolojiler aracılığıyla bir ortak ideal olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, üzerinde uzlaşılmış görünen bu ortak ideal altında çok kanallı bir gelişim yatmakta, bu arayışlara dair yapılacak bir kavramsal okumada rahatlıkla görülebileceği gibi, tasarım literatürü, doğa'nın pek çok farklı yorumunu barındırmaktadır. Günümüz mimarlık pratiği incelendiğinde, ana akım mimarlık pratiğinin doğa yaklaşımında indirgemeci ve araçsal tutumların ağırlık kazandığı görülmektedir. Verimlilik, hesaplanabilirlik, öngörülebilirlik ve kontrol ana akım mimarlık pratiğinin doğa yaklaşımını belirleyen temel dinamiklerdir. Tezde yer verilen, doğa'nın öngörülemezlik niteliklerinin ön plana çıkarıldığı projelerin, yabani doğaya ait dinamikleri kente taşıyor olmasıyla“zamanın ruhuna”ve temel dinamiklerine eleştiri niteliği taşımakta olduğu görülür. Doğa yaklaşımında, doğanın göz ardı edilen niteliklerini de içeren bir bütünsellik, tezin temel talebidir. Yaşamın gitgide daha geniş sahalarının verimlilik ve kontrolün genelleştirici mantığına indirgendiği günümüzde, kendiliğindenlik kavramı, mimarlık pratiği için bir serbestleşme, özgürleşme talebi olarak yorumlanabilir. Tezde, kavramın günümüz mimarlık pratiği ve eleştirisine olası katkıları,“tasarlanmış kendiliğindenlik”başlığı altında kavramsallaştırılmaktadır. Mimarlık pratiğinin temel kavramları düzen ve kontrol'le taban tabana zıt görünen kavram aracılığıyla, kontrol kavramının mekan üretimindeki yönlendirici etkisi“hafif”letilmekte, mekan üretimi, kurallar, kalıplar ve standartlardan serbestleştirilmektedir. Çalışmada, kavramın içeriğine, vaad ettiklerine refere edilerek“tasarlanmış kendiliğindenlik”başlığı altında idealize edilmiş mekan üretim biçimi, sistemin kendine özgü gücünü aktive etmek için tasarımcının belirleyici tavrının azaltılması talebi olarak özetlenebilir. Katılım, inisiyatif ve esneklik önerilen mekan üretim biçimi için anahtar kavramlardır.“Tasarlanmış kendiliğindenlik”başlığı altında idealize edilmiş bu mekan üretim biçimi, Rönesans'tan bu yana artık söylemlerle temellendirilmekte olan ve giderek atomlaşmış birimlerin oluşturduğu amorf bir yığın niteliği kazanan günümüz serbestlik zeminini, anlamlı ve sorumlu bir özgürlük zeminine dönüştürmek için ne gibi imkanlar bulunduğunu tartışmak için etkili bir başlangıç önermektedir. Değerler ve dünya görüşleri döngüsel kalıpları (pattern) takip ederek değişir. Yeni davranış kalıpları, mekan üretim biçimleri ise buna elverişli bir toplumsal yapıda işlerlik kazanabilir. Toplumsal değişim-dönüşüm süreçlerinde iki taraflı döngüsel bir ilişki mevcuttur. Buna göre,“tasarlanmış kendiliğindenlik”olarak ifade edilen mekan üretim biçimi toplumsal yapıların değişimine katkıda bulunabilir, ancak beraberinde bu yaklaşımın işlerlik kazanmasına elverişli ortamı gerektirir. Değişen toplumsal yapıya ve dinamiklere bağlı olarak insan-doğa-mekan ilişkisini belirleyen düşünsel arka planın güncellenmesi, geliştirilmesi, zenginleştirilmesi, kişileri sorumluluk almaya teşvik edebilecek etik kuramlarla beslenmesi gerekmektedir. Tez, kişileri sorumluluk almaya teşvik edebilecek bir pozitif özgürlük ideali olarak 18.yyın sonunda ortaya çıkan sahicilik etiği'nin, günümüz kültüründe geçerli kılınması halinde, tezin talep ettiği pozitif özgürlüğü üretecek bağlamın oluşabileceği iddiasındadır. Değişen paradigma, kendi kavram ve kalıplarını“kendiliğinden”üretecektir. Çalışmada“tasarlanmış kendiliğindenlik”olarak idealize edilmiş üretim biçimi, tezde dile getirilen yeni paradigmanın üretmesi beklenen biçimin öncüsü (ilk sürümü) niteliğindedir. Kendiliğindenlik kavramına gücünü veren ideal, kendini gerçeklemedir ve kendini gerçekleme,“Tasarlanmış kendiliğindenlik”olarak idealize edilmiş mekan üretim biçiminin ardındaki temel motivasyondur. Kendini gerçekleme kültürünün sapkın biçimleri uç noktalara götürüldüğünde kolaylıkla günümüz ekolojik sorunların temelinde yatan insanmerkezciliğin en uç biçimlerine dönüşebilir. Ama aynı zamanda, günümüz kültürünün onu motive eden ideale yaklaştırılabilmesi halinde, daha özgür, daha özgün, daha sorumlu bir mekan üretim pratiği gelişebilir. Tezin bir diğer önerisi, kavramla ilişkilendirilmiş uygulamaların eleştirisinin onları harekete geçiren idealden yola çıkılarak yapılmasıdır. Bunun yapılabilmesi halinde, bu uygulamalara yapay bir marjinallikten öteye gitme imkanı tanınmış olacaktır.
Özet (Çeviri)
In recent years, it has been seen that, many studies which have been realized about architecture and urban environment, is that they include rich referances oriented to concepts which belong to natural sciences, and, that the nature as a model has often been participating to the knowledge of architecture. In this, the effects of ecological crises that have been encountered. A holistic architectural practice that is appropriate to ecosystems, confront us as a common ideal , through distinct terminologies such as“green”,“sustainable”,“ecologic”, etc. However, under this common ideal which is seen that it had come to an agreement on it, a multichannel progress has inclined, as it has easily been seen that a conceptual reading that will made about these searching, the design literature, plenty of different interpretations of the nature has been reserving. When today's architecture practice has been evaluated, in the nature approach of the main stream architecture practice, it has been seen that reductive and instrumental behaviours have been effective. Productivity, calculability, predictability and control are fundamental dynamics that have determined the nature approach of the main stream architecture practice. The projects, which take place in the thesis, in which the unpredictability properties of the nature is brought to the fore, it has been seen that they have criticism to the fundamental dynamics and to“zeitgeist”, as they carry the dynamics, which belong to wild nature, to the city. In the nature approach, a holism that also includes the ignored properties of nature, is the basic demand of the thesis. In our day, in which the wider fields of life has increasingly reduced to the generalizing logic of prolificacy and control, the spontaneity concept can be interpreted as a deregulation and independence demand for the architectural practice. In the thesis, the possible contribution of the concept to our days' architecture practice and to its criticism, has been conceptualized under the title of“ designed spontaneity”. Through the term“spontaneous”that is seen diametrically opposite with organisation and control, fundamental concepts of architecture practice, the directive effect of control concept in the space production has been eased; space production has been liberalized from the rules, patterns and standards. In the study, by referring to the content of the concept and to its covenants, under the title“designed spontaneity”, in order to activate the system's specific power, the idealized space production style can be summarized as the demand of reducing the determining attitude of the designer.Participation, initiative and flexibility are the key concepts for the suggested space production style. Under the title“designed spontaneity”, this idealized space production style, in order to transform our days deregulated ground that has gained an amorph stack quality that the atomization units have gradually formed and have grounded by residual discourses from Renaissance to until now, to a significant and responsible independence ground, has suggested an effective beginning in order to discuss what types of possibilities are present. The values and world views change by following cyclical patterns. The new behaviour patterns, are the space production styles, they can gain operability in a social structure which is convenient to this. There exists a cyclical bilateral relation in the social change-conversion processes. Accordingly,“designed spontaneity”, which is expressed as the space production style, can contribute to change of social structures, but it requires a convenient environment, in company with it, in order for this approach to gain operability. Depending on dynamics and changing social structure; updating, improving and enrichment of intellectual background , which determines the relation of human-nature-space/built environment, needs feeding with ethical theories that will be able to encourage for individuals to take responsibility. The thesis, the authenticity ethics that has emerged at the end of 18th century, as a positive independence ideal which will be able to encourage the individuals to take responsibility, in case it will be got validate in today's culture; has the assertion that the context which will generate a positive independence that the thesis has claimed.Changing paradigm will“spontaneously”generate its own concepts and patterns. The production style, idealized as“designed spontaneity”in the study has the characteristics of style's leader (its first version) which the new paradigm that has articulated in the thesis would produce by itself. The ideal that gives the power of the“spontaneity”concept is self-fulfillment, and self-fulfillment is the fundamental motivation behind the production style idealized as“designed spontaneity”. When the deviant styles of self-fulfillment culture take away to end points, it can turn into extreme styles of human centralization which underlies in the base of today's ecological problems. But, at the same time, in case today's culture can be able to approximate to ideal which motivates it, a more independent, more authentic , more responsible space production practice can develop. The other suggestion of the thesis, the criticism of applications associated with the concept , should be made by starting out from the ideal that activates them. In case this can be made, this will enable the projects to have the possibility of progress instead of having an artificial marginality.
Benzer Tezler
- Dönüşümün eşiğinde bir tarihi kırsal yerleşim: Ayvacık-Büyükhüsun köyü koruma önerisi
A historical rural settlement on the verge of transformation: the conservation proposal for Ayvacik-Buyukhusun village
İLDEM ÖZLEM ÇELİKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KORAY GÜLER
- İnsan-mekan-doğa etkileşiminin sürdürülebilir bir öğretisi olarak biyofilik tasarım
Biophilic design as a sustainable precept of human-site-nature interaction
MUAZZEZ IŞIL ŞENOZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TERCAN
- Akdeniz'de kentsel doku ile yaşam arasındaki etkileşim: Bodrum örneği
Interaction between urban texture and life in the Mediterranean: The case of Bodrum
ECE İLETİR BÖLÜKBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARBİL ÖTKÜNÇ
- Akıl hastanelerinde hasta-mekan etkileşimi
Patient-place interaction in psychiatric hospitals
ASLIHAN POYRAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HastanelerHacettepe Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
DOÇ. BİLGE SAYIL ONARAN
- Mimaride doğayı temel alan tasarım yaklaşımları izleği
Nature based design approaches guide in architecture
EMRE GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER