Geri Dön

Processing of Turkish complex sentences with Wh-phrases

Ne-öbeği bulunan Türkçe karmaşık tümcelerin işlemlenmesi

  1. Tez No: 354717
  2. Yazar: TAYLAN AKAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NALAN BÜYÜKKANTARCIOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Tümce işleme, Ne-öbekleri, Göz-izleme, Yertutucu-Boşluk Bağı, Anlam bulanıklığı, Sentence Processing, Wh-Phrases, Eye-tracking, Filler-Gap Dependency, Ambiguity
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 286

Özet

Bu çalışmada, ne-öbeği bulunan Türkçe karmaşık tümcelerin işlemlenmesi göz-izleme yöntemiyle incelenmiştir. Türkçe'deki işlemleme stratejileri, altmış katılımcıya uygulanan ve iki aşamada gerçekleştirilen iki deneyle analiz edilmiştir. Veri toplama aracı sekiz koşuldan oluşmaktadır: iki farklı sözcük dizilişi (özne1 – ne – özne2 – nesne – yardımcı eylem – ana eylem; ve özne1 – özne2 – ne – nesne – yardımcı eylem – ana eylem), iki farklı yardımcı eylem (geçişli ve çiftgeçişli) ve katılımcıların anlamsal belirsizlik içeren tümcelerde iki farklı (soru ve düztümce) yorumlama yapmaları için iki farklı önyargı oluşturacak bağlam. 1. deney 'kim-E' ile uygulanırken, 2. deney 'ne zaman' ile uygulanmıştır. Çalışma, Türkçe işleyicinin uzun-mesafeli bağ barındıran tümceleri işlerken, 'garden-path' modeline uygun, öncül bir sözdizimsel analiz mi yaptığını, ya da Türkçe'nin baş-son yapısına bağlı olarak eylem tarafından sağlanan anlambilimsel ve sözdizimsel bilginin birlikte işlendiği ve yardımcı eylemin türü dolayısıyla etkilenen bir işlemleme mi yaptığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın bir diğer amacı da, bir ne-öbeğinin temel pozisyonuyla çalkalandığı pozisyon ve mantıksal formdaki pozisyonu arasındaki çizgisel ya da yapısal mesafenin işlemlemeye etkisini saptamaktır. Son olarak çalışma, ne-öbeğinin türünün ve bunun eylemle ilişkisinin işlemeye etkisini cevaplamaya çalışmaktadır. Türkçe işleyicinin tümcenin ilk okuması sırasında öncül bir sözdizimsel yapı oluşturmadığı fakat eylem kaynaklı bilgiyi paralel bir biçimde kullandığı bulunmuştur. Ayrıca, çizgisel mesafenin yapısal mesafeye üstün gelerek işlemleme sırasında ana belirleyici olduğu ve son olarak da ne-katılanının ne-belirtecimsisinden, geçişli yardımcı eyleme olan çizgisel yakınlık durumu dışında, daha kolay işlemlendiği gözlenmiştir.

Özet (Çeviri)

This study analyses the processing of complex sentences with wh-phrases in Turkish via the application of eye-tracking. The processing strategies in Turkish have been analyzed through two eye – tracking experiments in two phases, applied to sixty native speakers of Turkish. The data collection tool is composed of eight conditions: two different word orders (s1 – wh – s2 – obj – ev – mv; and s1 – s2 – wh – obj – ev - mv), two different embedded verb types (transitive and ditransitive) and two different biasing contexts in order to provide the participants with double reading for ambiguous sentences (interrogative or declarative). Experiment1 is conducted with 'kim-E' (to whom), while experiment2 is conducted with 'when' (ne zaman). The study aimed at pointing out whether the Turkish processor makes an initial syntactic analysis during reading sentences with long-distance dependencies, similar to garden – path model of sentence processing, or makes use of the semantic and syntactic information provided by the verb simultaneously due to the head final structure of Turkish affected with the type of the embedded verb. Also, the study aimed at figuring out the effect of the linear or structural distance between the default position of a wh-phrase and its scrambled position, and also the LF position in processing. Finally, the study tries to answer the effect of the type of the wh-phrase interacting with the verb type in processing. It has been found that the Turkish processor does not build an initial syntactic structure during the first pass reading of the sentence and thus, makes use of the verbal information in a parallel fashion. Also, the linear distance seems to be a major determinant during processing prevailing the structural distance, and finally, it is observed that wh-arguments are processed more easily than wh-adjuncts except the cases depicting a linear proximity with a transitive embedded verb.

Benzer Tezler

  1. Processing wh-dependencies in L2 English: The role of L1 and working memory capacity

    İkinci dil olarak İngilizce?de Wh-soru bağımlılıklarını işleme: Birinci dil ve işler-bellek kapasitesinin rolü

    FİLİZ ÇELE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE GÜREL

  2. Karmaşık tümce işlemlemesi ve yapısal belirsizliğin çözümlenmesinde sözdizimsel ve anlambilimsel bilginin rolü

    The role of syntactic and semantic information in complex sentence processing and structural ambiguity resolution

    ELİF SÜTÇÜ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZGÜR AYDIN

  3. A psycholinguistic study on the pronoun comprehension and processing of Turkish alzheimer's patients

    Türk alzheimer hastalarının adıl kavrama ve işlemleme özelliklerinin psikodilbilimsel incelemesi

    ESRA KÜÇÜKSAKARYA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. EMİNE YARAR

  4. Türkçe tümcelerin öğelerinin bulunması

    Finding constituents of Turkish sentences

    NİLAY COŞKUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EŞREF ADALI

  5. Agramatik afazide sözdizimsel işlemleme sürecinin göz izleme tekniği kullanılarak incelenmesi

    An eye-tracking investigation of syntactic processing in agramatic aphasia

    VOLKAN YAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Dilbilimİstanbul Medipol Üniversitesi

    Dil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TALAT BULUT