Oğuz grubu Türk lehçelerindeki cümlelerin mantıksal yapısı
Logical structure of the sentences in Oghuz (western) group Turkic dialects, dissertation: Berdi Sariyev, associate professor
- Tez No: 366458
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BERDİ SARIYEV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 259
Özet
ABİD Sebine, Oğuz (Batı) Grubu Türk Lehçelerindeki Cümlelerin Mantıksal Yapısı, Doktora Tezi, Danışman: Doç.Dr. Berdi SARIYEV, 260 s. Dünya olgulardan oluşuyorsa, dil de cümlelerden oluşmaktadır. Zihindeki her düşünülen cümleyle ifade edilir. Cümle, olgunun, gerçekliğin resmi olduğu için, cümlenin doğru veya yanlış olduğunu gerçeklik ile cümleyi karşılaştırarak anlaşılabilir. Cümle sözdiziminin önemli bir bölümünü oluşturuyor. Cümleyi tam izah etmek için sözdizimsel yöntemlerden başka, ilk önce semantiğe başvurmak gerekir. Cümle, mantıksal sözdizimsel yönüne değinmeden ciddi şekilde araştırılamaz. Bu bakımdan cümlenin mantıksal yapısıyla ilgili verimli şekilde araştırılmasına XX.yüzyılın 60'lı yıllarından başlanılmıştır. Bugüne kadar Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde cümle üzerinde yapılmış çalışmalar yalnız cümlenin yapısı, cümledeki öğelerin bulunmasına yönelik çalışmalar olmuştur. Bu lehçelerdeki cümleler mantıksal olarak ele alınıp incelenmemiş, mantıksal tahlili üzerinde durulmamıştır. Oysa cümle insanın düşüncelerini, duygularını ifade ettiği bir kelime dizisidir. Cümle fikri ifade ettiği için bu yönden cümleyi ele almak gereklidir. Bu çalışmada Oğuz Grubu Türk lehçelerindeki basit cümlelerin mantıksal yapısının tahlili yapılmıştır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Oğuz Türkleri ve lehçeleri ve bu lehçelerinin cümle yapısı, basit cümlenin tarihi, basit cümlenin türleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde mantığın amacı, mahiyeti, uygulama alanları, mantıkta kavramlar, önermelerle ilgili bilgiler yer almıştır. Üçüncü bölümde cümlenin mantıksal yapısı ilgili bilgi, Oğuz Grubu Türk Lehçelerinin cümlelerini anlam yönünden tahlili için yeni bir yönteme başvurarak Türkiye Türkçesi için Nutuktan, Azerbaycan Türkçesi için, M.E.Resulzade'nin“Esrimizin Seyavuşu”eserinden basit cümle örnekleri, Türkmen Türkçesi için“Ruhname”eserinden ve Gagavuz Türkçesi için çeşitli edebi eserlerden basit cümle örnekleri seçilerek bunların mantıksal tahlili yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABID Sebine, Logical Structure of the Sentences in Oghuz (Western) Group Turkic Dialects, Dissertation: Berdi SARIYEV, Associate Professor, 260 p. The world is composed of concepts, and likewise the language is composed of sentences. All that go through one's mind are expressed by sentences. As the sentence is a picture of concept and reality, one can see, by comparing the sentence and the reality whether the sentence is right or wrong. The sentence accounts for a significant part of the syntax. In order to fully express the term sentence, it is first necessary to refer to semantics apart from syntax methods. The sentence cannot be properly explored without dealing with its logical structure aspect. In that regard, efficient researches into the logical structure of sentence first appeared in 60s of 20th century. Studies carried out so far on the subject matter sentence in Oghuz Group Turkic Dialects were limited to exploring sentence structure and finding out components of the sentence. The sentences in these dialects were not handled and analysed logically, and there was no emphasis on logical analysis of these sentences. Yet, a sentence is actually a series of words by which man expresses his thoughts and emotions. As the sentence expresses an idea, it is necessary to deal with it in this respect. In this paper, we offer a logical analysis of the structure of the simple sentences in Oghuz Group Turkic Dialects. This study consists of three parts: the first part deals with Oghuz Turks and their dialects, and sentence structure in these dialects, and the history and types of a simple sentence. The second part includes the purpose, nature and application fields of logic, and logical terminology and information on premises. In the third part, we employ a new method for analysis of sentence with regard to meaning, and we cite simple sentences from Nutuk for Turkish, and from“Esrimizin Seyavusu”by M.E. Resulzade for Azerbaijani, and from“Ruhname”for Turkmen, and simple sentences from different literary works for Gagauz language, and we carry out a logical analysis on these sentences.
Benzer Tezler
- Oğuz Grubu Türk lehçelerinde pekiştirme ve kuralları
Intensifying and intensifying types in Oghuz Group Turkish dialects
BAHTİYAR BAHŞİ
Doktora
Türkçe
2017
Dilbilimİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN SİS
- Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma sorunları -Azerbaycan masalları üzerine bir çalışma- (3.cilt/ 132-226. sayfalar arası)
Turkey the Turkish transmission problems of transfer to Turkish Turkish in Azerbaijan Turkish -a study on the Azerbaijani times-(3rd volume / pages 132-226)
TUĞBA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DURSUN ERDEM
- Türkiye Türkçesi ve Irak Türkmen Türkçesinde çekim ekleri
Inflectional suffixes in the common Turkish and Iraqi Turkmen Turkish Language
ASAN SHARAF ABDULLAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNA BEŞEN DELİCE
- Kuzey-Batı (Kıpçak) grubu Türk lehçelerinde çokluk şekilleri
North-West (Kipchak) Turkish dialects plural forms
İLKER AVCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİM KÜÇÜK
- Oğuz grubu Türk lehçelerindeki hareket fiillerinde yalancı eşdeğerlikler
False equvalences between action verbs in Oghuz group Turkish languages
SADİYE ERTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÖZEN YAYLAGÜL