Zaman serilerinin dilsel özetlenmesi: Avrupa Brent Petrol spot piyasa fiyatı üzerine bir uygulama ve Türkiye perspektifinden yorumlar
Linguistic summarization of Europe Brent spot price time series along with the interpretations from the perspective of Turkey
- Tez No: 371639
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DİYAR AKAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Enerji, Industrial and Industrial Engineering, Energy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Sanayinin büyümesi, nüfus artışı, teknolojik gelişmeler ve yaşam standartlarının yükselmesinin bir sonucu olarak dünya enerji tüketimi sürekli bir artış göstermektedir. Bu nedenle; kesintisiz, güvenilir bir şekilde ve uygun fiyatlarda enerji tedarik edebilmek, bir ülke için hayati önem taşımaktadır. Başta yenilenebilir enerji kaynakları olmak üzere, alternatif enerji kaynaklarındaki gelişmelere rağmen dünya enerji tüketiminin büyük kısmı hala fosil yakıtlarla karşılanmaktadır. Birincil enerji kaynaklarının %83'ünü oluşturan fosil yakıtların ana türleri ham petrol, doğal gaz ve kömürdür. Dünya enerji tüketiminin 2013 yılında birincil enerji kaynaklarına göre dağılımında, %33,1 ile petrol birinci sırada bulunmaktadır. Bu oran, Türkiye gibi yıllık petrol tüketiminin büyük kısmını ithal eden ülkelerde, petrol fiyatı zaman serilerinin gelecekteki davranışları ve dalgalanmalarını tahmin etmenin önemini göstermektedir. Ham petrol fiyatını öngörmek amacıyla geliştirilen tahmin edici modellerle karşılaştırıldığında tanımlayıcı (keşfedici) modeller; ham petrol fiyatı üzerinde etkili olan faktörler arasındaki ilişkileri keşfetmek bakımından ayrı bir önem taşımaktadır. Bu tezde; tanımlayıcı bir teknik olan zaman serilerinin dilsel özetlenmesi, Mayıs 1987-Temmuz 2013 tarihleri arasında elde edilen günlük ve aylık bazdaki, varil/dolar birimli Brent Petrol Fiyatı (BPF) verilerini özetlemek için kullanılmıştır. Türkiye gibi petrol ithalatçısı ülkeler için, petrol fiyatı zaman serilerinin gelecekteki davranışları ve dalgalanmalarını tahmin etmeye yardımcı olabilecek dilsel önermeler üretmede kullanılabilecek bir karar destek aracı oluşturulmasını amaçlayan bu tez; BPF zaman serilerinin dilsel özetlenmesi için literatürdeki ilk girişimdir. Yapılan dilsel özetleme çalışması sonucunda BPF trendlerinin ana özellikleri (süre, dinamiklik ve değişkenlik) hakkında oluşturulan dilsel önermeler Türkiye perspektifinden ekonomik olarak yorumlanmış ve Türkiye'nin petrol ithalatında, 1996-2012 yılları arasında yaklaşık 573,88 milyon dolarlık kısıntıya gidebileceğini gösteren bir tedarik stratejisi önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
World energy consumption shows a steady increase as a consequence of rapid industrialization, population growth, technological developments and improvement of living standards. Therefore, being able to supply energy in a way that is uninterrupted, reliable and fair prices is crucial for a country. Despite the advances in alternative energy sources, especially in renewable energy, fossil fuels still meet the majority of the world energy consumption. 83% of the primary energy source of the world is fossil fuels whose main kinds are crude oil, natural gas and coal. Oil has the highest ratio with 33,1% in the distribution of world energy consumption according to primary energy sources in 2013. This ratio shows that estimation of future behaviors and fluctuations of oil price time series for countries such as Turkey that imports most of the oil consumption is significant. Compared to the predictive models for forecasting crude oil price, the descriptive (exploratory) models are also important for discovering the relations among factors that have influence on crude oil price. In this paper, linguistic summarization of time series, a descriptive technique, is used to summarize the Europe Brent Spot Price (EBSP) data (dollars per barrel) from May 1987 to July 2013 on daily and monthly base. This thesis is the first attempt in the literature for linguistic summarization of the EBSP time series, aim of which is to establish a decision support tool that can be used for generating linguistic propositions helping the estimation of future behaviors and fluctuations of oil price time series for oil importer countries such as Turkey. Economic interpretations of generated linguistic propositions about the main features of EBSP trends (duration, dynamics of change and variability) and a procurement strategy, indicating that Turkey could cut back on oil importation about 573,88 million dollars between 1996 and 2012, is suggested from the perspective of Turkey.
Benzer Tezler
- EEG sinyallerinden Türkçe sesli harflerin MI-BCI kullanılarak tanınması için sistem tasarımı
System design for recognition of turkish vowels from EEG signals using MI-BCI
KADİR HALTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKırıkkale ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA ERGÜZEN
- Melez tip-1 bulanık zaman serisi fonksiyonları yaklaşımları: Borsa verilerinde uygulama
Hybrid type-1 fuzzy time series functions approaches: The application in stock exchanges
ALİ ZAFER DALAR
Doktora
Türkçe
2017
İstatistikOndokuz Mayıs Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL EĞRİOĞLU
- Time series forecasting via computational intelligence methods
Zaman serileri tahminlemede bilgi işlemsel zeka uygulamaları
ATAKAN ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiKontrol ve Otomasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TUFAN KUMBASAR
- Yapay zeka metotları ile Karacaoğlan şiirlerinden şiir üretimi
Poetry production from Karacaoğlan poems with artificial intelligence methods
CEVDET COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolSiirt ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA KUNCAN
DOÇ. DR. YILMAZ KAYA
- Sentiment analysis of twitter data on the Turkey earthquake using machine learning methods
Türkiye depremi üzere twitter verilerinin makine öğrenimi yöntemleri kullanilarak duygu analizi
ALA KAMAL RASHID
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKarabük ÜniversitesiBilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ FINDIK