Geri Dön

Meşrutiyet'ten günümüze tarih ders kitaplarında Türk kimliğinin inşası

Constitutional monarchy to the present construction of Turkish identity in history textbooks

PDF İndir

  1. Tez No: 372292
  2. Yazar: TERCAN YILDIRIM
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET ŞİMŞEK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Tarih, Education and Training, History
  6. Anahtar Kelimeler: Türk Kimliği, Kimlik İnşa, Tarih Ders Kitapları, Tarih Bilinci, Turkish Identity, Building Identity, History Textbooks, History Consciousness
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Ortaöğretim Sosyal Alanlar Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tarih Eğitimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 373

Özet

Bu çalışmada Meşrutiyet döneminden günümüze kadar geçen süreç içerisinde Ortaöğretim kurumlarında okutulan tarih ders kitaplarında Türk kimliğinin inşası konusu ele alınmıştır. Çalışma; Giriş, Ulusun Tanımı ve Kökeni, Ulusçuluk, Bireysel – Ulusal Kimlik İnşası, Kimlik Arayışı: Modernleşme, Kimliklendirme Aracı Olarak Tarih Öğretimi, Yöntem, Bulgular ve Yorum (Tarih Ders Kitaplarında Kimlik İnşası), Sonuç ve Öneriler olmak üzere dokuz bölümden meydana gelmiştir. Çalışmanın literatür kısmında tarih öğretimi – kimlik ilişkisini etkilediğini düşündüğümüz ulus ve ulusçuluk kavramları üzerindeki kuramsal tartışmalarla bireysel kimlik ile ulusal kimlik ilişkisine değinilmiştir. Bu kavramsal çerçeve doğrultusunda bir kimlik arayışı olarak da tanımlayabileceğimiz Osmanlı-Türk modernleşmesine göz atılmış ve Tanzimat'tan itibaren başlayarak Cumhuriyet'in erken dönemlerini derinden etkileyen değişim ve dönüşüm sürecindeki kimlik tartışmalarının hangi bağlamda ele alındığı üzerinde durulmuştur. Son olarak ise tarih öğretiminin kimlik aktarımındaki merkezi rolü tartışılmıştır. Çalışmada nitel içerik ve doküman analizi teknikleri kullanılmış ve Türk Tarih Tezi Öncesi Dönem, Türk Tarih Tezi Dönemi, Hümanist Tarih Anlayışı Dönemi (İnönü Dönemi ile Menderes ve Sonrası Dönem) ve Türk İslam Sentezi Dönemi olmak üzere dört ana kategori altında incelenmiştir. Tarih öğretiminin kimlik aktarımı ve vatandaşlık eğitimine dönük“disiplin dışı”amaçları çerçevesinde yaklaşık 100 yıllık bir süreç içinde okutulan lise tarih ders kitaplarından elde edilen bulgular tematik kodlama yapılarak analiz edilmiştir. Ayrıntılı bir şekilde yapılan bu kodlamalar üç ana kategori üzerinden değerlendirilmiştir:“Aslında kimiz?”,“Onlar kim?”ve“Nasıl olmalıyız?”. İlk kısımda“biz”duygusunun nasıl inşa edildiği üzerinde durulmuştur. Bu kısım medeniyet-kültürı, ırk- köken, ortak dil, vatan ve milli seciye kavramları üzerinden değerlendirilmiştir.“Onlar kim?”kısmında yakın geçmişe bakış açısının hangi mahiyette olduğu irdelenmiştir. Yine bu kısmda iç ve dış tehdit/düşman tanımlanmasına hangi düşünce ya da toplulukların girdiği ve ne gibi stereotiplerin oluşturulduğu sorgulanmıştır.“Nasıl olmalıyız?”kısmında ise öğrencilere verilmek istenen vatandaşlık bilincinin çeşitli yönleri ele alınmıştır. Genel olarak, bulgular üzerinde yapılan yorumlarla lise tarih ders kitaplarındaki biz-öteki karşıtlığı üzerinden inşa edilmeye çalışılan millî kimlik söyleminin ayrıntıları üzerinde durulmuştur. Bu karşıtlık üzerinden oluşturulan tarih bilinci vasıtasıyla öğrencilere ne gibi sorumluluklar yüklendiği, kendisini çevreleyen tarihi ve kültürel mirasa uygun bir şekilde nasıl davranması gerektiği, itaat - sadakat ve aidiyet hislerini kime, neye veyahut hangi düşünceye yönlendirildiği açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucu olarak; Meşrutiyet'ten günümüze kadar geçen süreç içerisinde ortaöğretim tarih ders kitaplarında Türk kimliğinin inşasında millî seciye kavramı üzerinden bir devamlılık olduğu ve“öteki”vurgularının ise dönemin özelliğine göre kısmen değişmekle birlikte özde aynı kaldığı söylenebilir. Vatandaşlık eğitimine yönelik söylemlerde birlik-beraberliğin önemine her dönemde değinilmiş ve bu vesileyle türdeş bir toplum yaratılmak istendiği; öğrencilerin itaat ve sadakat hislerinin ise kutsal devlete ve lidere yönlendirildiği ifade edilebilir.

Özet (Çeviri)

In this study, in the period from constitutional monarchy to today, in the history textbooks taught in secondary educational institutions, the issue of building Turkish identity has been handled. The study consists of nine chapters: Introduction, Definition and Origin of Nation, Nationalism, Individual-National Identity Building, Search for Identity, Modernization, Teaching History as a means of Self Identification, Method, Results and Comment (Building Identity in History Textbooks), Conclusion and Suggestions. In the literature part of the study, the theoretical discussions over nation and nationalism that we think they influence teaching history-identity relationship, individual identity and national identity relationship have been handled. In the direction of this coneptual frame, Ottoman-Turkish modernization that we can identify as a search for identity has been reviewed and in which respect the identity discussions in the change and transformation process that affected deeply the early period of Republic beginning from Reforms were handled has been focused. Finally, the central role of teaching history in transfering identity has been discussed. In the study, qualitative content and document analyses techniques were used and the four main periods, Turkish History Pre-Thesis Period, Turkish History Thesis Period, Humanist History Understanding Period (İnönü Period and Menderes Period andthe Period after him) and Turkish Islam Synthesis Period were examined. In the frame of“out of discipline”of teaching history directed to transfering identity and citizenship education, the results obtained from high school coursebooks taught for about 100 years were analyzed making thematic encoding. These encoding made elaborately were evaluated over three main categories.“Who are we in origin?”,“Who are they?”, and“How should we be?”.In the first part, how the sense of“we”were built has been tackled. This chapter was evaluated over the concepts of civilization-culture, race-origin, common language, homeland and national character. In the part“Who are they?”which character the attitude towards the near past had has been examined. In this part again, which thought and communities are included in domestic and foreign threat/enemy definition and what kind of stereotypes were made have been questioned. In the part,“How should we be?”various aspects of citizenship desired to be given to students have been handled. In general, with the comments made over the results, the details of the discourse of national identity built over the we-other contrast in high school history coursebooks. By means of the history consciousness constituted over this contrast, what kind of responsibilities were given to the students, how they should behave in accordance with the historical and cultural heritage, to whom, to what, or to which philosophy the senses of obedience-loyalty and belongingness were directed have been tried to be explained. As a consequence of the research; in the process from Constitutional monarchy to today, in the secondary education coursebooks, in the building of Turkish identity, it can be said that there is a continuity over the concept of national character and the emphases of“other”remain the same although they change partially according to the characteristic of the term. In the discourses related to the citizenship education, the importance of unity-togetherness was emphasized in each term and hereby it can be stated that it was desired to create a homogenous society and the senses of obedience and loyalty of the students were directed to holy state and leader.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    81471

    Atatürk Dönemi kadın eğitimi

    Başlık çevirisi yok

    SUNA ÖZTOPRAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HÜLYA BAYKAL

  2. Tez No

    204919

    Atatürk ve İnönü'nün iki milli eğitim bakanı (Saffet Arıkan ve Hasan Ali Yücel) döneminde kültür siyaseti (1935-1946)

    The cultural politics Atatürk and İnönü two ministry major education (Saffet Arıkan and Hasan Ali Yücel) (1935-1946)

    ÖMER KARAKAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Eğitim ve ÖğretimEge Üniversitesi

    Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. TUNCER BAYKARA

  3. Tez No

    137126

    Türkiye'de Germanistik çalışmalarının dünü ve bugünü

    Geschichte der Germanistik in der Türkei

    ORHAN ÖZDEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    Alman Dili ve EdebiyatıMersin Üniversitesi

    Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. VURAL ÜLKÜ

  4. Tez No

    422547

    Türkiye'de tarih ders kitaplarında Türkiye Selçukluları tarihinin öğretimi

    Teaching of the history of the Seljuk from constitutional monarchy to present in the secondary school history textbooks

    MUSTAFA AKSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET SUAT BAL

  5. Tez No

    296491

    Biyografik eserlerin tarih öğretimine katkısı ve İkinci Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e uzanan sürecin değerlendirilmesi

    The supplement of the biyographic works to history teaching and the evaluating of the period from the Second Constitutional Monarchy to Republic

    AHMET KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDULLAH MARTAL

Geri Dön