Osmanlı mimarlığının batılılaşma sürecinde Erzurum şehir içi hanları
Urban inns in Erzurum at the westernization period of Ottoman architecture
- Tez No: 374519
- Danışmanlar: ÖĞR. GÖR. ÖNDER AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Erzurum'un coğrafi konumunun uygun ve elverişli olmasının yanı sıra, İpek Yolu güzergâhında yer alması, kentin Anadolu'da en eski yerleşim merkezlerinden biri olmasında ve giderek artan ticareti potansiyeline kavuşmasında önemli rol oynamıştır. 18. ve 19. yüzyıldan itibaren her alanda kendini gösteren batılılaşmanın, 1720-1721 yıllarında Yirmisekiz Mehmet Çelebi'nin Fransa'yı ziyaretiyle başlayan bir girişimin dolaylı ürünü olarak mimarlıkta ortaya çıktığı kabul edilmektedir. Şehirlerin bu süreçte yaşadığı değişim ve gelişmeler, ticaret yapılarının kullanımında da birtakım farklılıklar yaratmış, Osmanlılardan önce daha çok şehir dışı yollar üzerinde inşa edilen kervansaray ve hanlar Osmanlılar ile birlikte şehir içlerine taşınarak ticaretin ve pazarların önemli merkezleri durumuna gelmiştir. Batılılaşma döneminde yapılmış olan klasik Osmanlı ticaret hanlarının dekorasyon ve kitle özelliklerinde batı etkisinin görünmesine karşın, han mimarisindeki büyük değişim ancak 19. yüzyılın ortalarından itibaren başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun yaşadığı batılılaşma sürecinden, merkeze uzaklığı nedeniyle geç etkilenen Erzurum kentinde, diğer Osmanlı kentlerinde de olduğu gibi, değişimin en iyi gözlemlendiği araçlardan biri ticaret yapıları olmuştur. Bu kapsamda yapılan araştırmalar sonucu kent içinde inşa edilen ve günümüze kadar ulaşabilen yedi adet hanın tespiti yapılmıştır. Tarihi boyunca canlı ticaret hayatıyla her dönem önemli bir yer tutan Erzurum'da, Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilen ve günümüze kadar ulaşan şehir içi hanlarının tam olarak belirlenemeyen yapım tarihlerinin ve tarihsel gelişim süreçlerinin aydınlatılması çalışma sonunda ulaşılması hedeflenen amaçlardan biri olmuştur. 18. ve 19. yüzyıl klasik dönem ve batılılaşma dönemi hanlarından seçilen örneklerle yapılan karşılaştırmalar sayesinde Erzurum şehir içi hanlarının da, Osmanlı hanları içerisinde bir değerlendirmeye girmesi hedeflenmiştir. Ülke genelinde oldukça önemli ve büyük değişimlerin yaşandığı batılılaşma sürecinden, Erzurum kentinin ne derece etkilendiğinin tespiti, ticaret yapıları olan hanlar üzerinden yapılmaya çalışılmıştır. Bu tez çalışmasının sonucunda Erzurum mimarisinde, batılılaşma etkilerinin geç de olsa görüldüğü ancak bu etkilerin yapılarda kendine has, yerel bir üslupla yer bulması tez kapsamında ele alınan şehir içi hanları üzerinden tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Erzurum is one of the oldest settlements in Anatolia and has an increasing trade potential as a result of having suitable geographical location as well as its advantageous position on the Silk Road. Emerged in all areas of life from the 18th and 19th centuries on, Westernization was introduced to architectural field in 1720-1721, is considered to be an indirect consequence of a visit of Twenty-eight Mehmet Celebi to France. The changes and development of cities have created some differences in the use of trade buildings. Before the Ottomans, caravanserais and inns were trade buildings outside of the cities. Conversely, during Ottoman period, this type of buildings were started to be constructed at the city centers and they became important parts of the trade and markets. Although western influences started to appear at the decorative and massive qualities of classical Ottoman trade inns which were built in the period of westernization, major changes in the inn architecture appeared from the mid-19th century on. Owing to its distant location to imperial center and several other reasons, Erzurum has been lately affected by the Westernization of which Ottoman Empire having been through. Nevertheless, evolution of Erzurum can be observed in trade buildings during this period, as in other Ottoman cities. In this context, standing seven urban inns in Erzurum are identified in the light of researches done. One of the goals intended to be achieved at the end of this work is to find out the historical process of these Ottoman urban inns. It is targeted to make an architectural evaluation of urban inns in Erzurum among the contemporary Ottoman inns by means of making comparison with selected examples of 18th and 19th century classical inns and inns of westernization period. At the end of this thesis, it is discovered that the effects of westernization which caused significant and dramatic changes in architecture at an imperial scale, was seen, even late, in architecture of Erzurum as well. Those effects, however, are detected to be in a unique and local style regarding the urban inns and trade buildings examined in the context of this study.
Benzer Tezler
- Koruma ve tarihsel açıdan idealleş[-tiril-]miş 'Türk evi'nin arkeolojisi: Osmanlı evinin fragmanları ve tipolojik elemanları
Archaeology of the idealized turkish house: Fragments and typlogical elements of the Ottoman house an evaluation from the perspective of conservation and history
UĞUR TUZTAŞI
Doktora
Türkçe
2009
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLGİ YÜCE AŞKUN
- Cumhuriyet sonrası Türk mimarlığı ve yabancı mimarların etkileri
Turkish architecture after Republicity and the influences of the foreign architects on Turkish architecture
AYLİN FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN BATIRBAYGİL
- Observations on selected Ottoman mosques in the light of social transformation of the eighteenth and the beginning of the nineteenth century
Onsekizinci yüzyıl ile ondokuzuncu yüzyıl başlangıcında, toplumsal dönüşüm ışığında, Osmanlı mimarlığından seçilmiş camilere ilişkin gözlemler
SERPİL MERZİ
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ ASLANOĞLU
- İstanbul'da 19. yüzyıl Abdülmecid camileri
The 19th century Abdülmecid mosques in İstanbul
GÖZDE ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SEMRA ÖGEL
- Ottoman Baroque architecture seen through five Selatin Mosques
Beş Selatin Cami yoluyla Osmanlı Barok mimarisinin bir değerlendirmesi
SERAP ERŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Sanat TarihiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ ASLANOĞLU