Di hîn di̇wanên Kurdî de bandora tesewûfê
Bazı Kürtçe divanlarda tasavvufun etkileri
- Tez No: 375245
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NUSRETTİN BOLELLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Şairler kendi dönemlerinde halk arasında hangi konu veya inanç daha yaygın ise onlar da tesirinde kalmaktadırlar. Halkın inanç ve yaşamı şiirlere de şekil vermektedir. O dönemin şiirleri de halkın inanç ve yaşamından oluşmaktadır. Tarihi gelişimi içinde klasik Kürt edebiyatı tasavvuf felsefesinin etkisinde kalmıştır. Tasavvufun konuları ile tasavvuf terimleri şirlerde görülmektedir. Bazı Kürtçe Divanlarda Tasavvufun Etkileri (Di Hin Dîwanên Kurdî De Bandora Tesewûfê) adlı çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında tasavvufun manası, kısaca tasavvufun tarihi ve tasavvuf terimleri üzerinde durduk. Burada tasavvuf terimlerini ise iki alt bölümde inceledik. Tasavvuf terimlerini mecazi terimler ve dini terimler adıyla iki alt bölümde birkaç örnekle kısaca açıkladık. Birinci bölümde klasik Kürt edebiyatı ve klasik Kürt edebiyatı temsicileri üzerinde durduk. Burada üçüncü alt bölüm bazı klasik Kürt edebiyatı şairlerinden oluşmaktadır. Bu bölümde ele aldığımız şairlerin hayatları ve edebi şahsiyetleri hakkında kısaca bilgiler verdik. Bu bölümde ele aldığımız ve divanlarını incelediğimiz şairler şunlardır: Melayê Cizîrî Mela Huseynê Bateyî Feqiyê Teyran Ehmedê Xanî Pertew Begê Hekarî, Mela Xelîlê Sêrtî, Mela Mihemedê Liceyî, Şêx Muhammed Hadiyê Qewmanî Seyîd Elîyê Findikî Mela Nezîrê BedewîIX İkinci bölümde de bazı tasavvuf terimlerini ve klasik kürt şairlerinin şiirlerinden bazılarını seçtik. Bu örneklerde tasavvuf terim ve sembolleriyle tasavvufun etkilerini ortaya çıkarmaya çalıştık. Bu bölümde tasavvufun şu sembol ve terimlerini inceledik: Aşk, aşık ve maşûk Beka ve bekabillah Cefa, cevr ve derd Cennet Elest Bezmi Fena ve fenafillah Halık, Allah ve Mahbub İnsan-ı Kamil Mecnûn Mey, meyhane ve saki Munacaat ve dua Murid ve murşid Tarikat ve şeyh Vahdet ve Vahdet-ul Vucûd Kürtçe divanlarda öne çıkan ilahi aşktır. Bazı şairler bu temayı doğrudan şiirlerinde işlemişlerdir. Ahmedî Xanî'nin Mem û Zîn eserinde olduğu gibi bazı şairler mecazi aşkla, ilahi aşkı ortaya koymuşlardır. Hemen hemen tüm şairlerde ilahi aşk teması“mey, meyxane, saqî, cefa, cewr, derd vb.”mecazi kelimeler ve tasavvuf sembollerinden oluşmuştur. Klasik Kürt şairleri çoğunlukla vahdet-ul vucûd, insan-ı kamil, fena, beka, murşid, şeyh ve tarikat gibi dini terimler üzerinde durmuşlardır. Bu tasavvuf sembolleri tasavvufun Kürtçe divanlar üzerindeki etkilerini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
The poets are also affected by the common issue and belief among the people in the time they live. The beliefs and life of people shape the poetry. Therefore, the poems of that time consist of beliefs and life of the people. The classical Kurdish literature has been affected by Islamic mysticism philosophy during its own historical development. The subjects and terms of Islamic mysticism are seen in the poems. The present study, namely, The Influence of Islamic Mysticism on Some Kurdish Divans (Di Hin Dîwanên Kurdî De Bandora Tesewûfê), consists of introduction and two chapters. In the consists of introduction, we put emphasis on the meaning, the history and the terms of Islamic mysticism. The terms of the mysticism are analyzed under two subcategories. We shortly explain these terms by giving a few examples under the subheadings; metaphoric terms and religious terms. In the first chapter, we put emphasis on classical Kurdish literature and the representatives of this literature. The third subheading of this chapter consists of some poets of classical Kurdish literature. We give brief information about the life and literal personality of these poets. We deal with and examine the divans of following poets in this chapter: Melayê Cizîrî Mela Huseynê Bateyî Feqiyê Teyran Ehmedê Xanî Pertew Begê Hekarî, Mela Xelîlê Sêrtî, Mela Mihemedê Liceyî, Şêx Muhammed Hadiyê Qewmanî Seyîd Elîyê Findikî Mela Nezîrê BedewîXI In the second chapter, we analyze some terms of mysticism and choose some poems of classical Kurdish poets. We attempt to reveal the effects of Islamic mysticism with the terms and symbols of mysticism in these examples. We examine the following terms and symbols of Islamic mysticism in this chapter: Beka, bekabîllah (Perpetuity, perseverance) Bezma elest(Acceptance and approval of oneness of Allah) Bihuşt (Heaven) Cefa, cewr, derd (Suffering, torture, trouble) Eşq, aşiq, me'şûq (Divine love, lover, beloved) Fena, fenafillah (Rank of ignoring anything but the One True Allah) Insanê kamîl (The person who has reached perfection) Mecnûn (Madly in love, lunatic) Mey, meyxane, saqî (Wine, pub, cupbearer) Munacat, dia (Fervent prayer addressed to Allah) Murîd, murşîd (Follower, guide) Terîqet, şêx (Order of dervishes, sheik) Xaliq, Xwedê, Mehbûb (Creator, Allah, Beloved) Wehdet, wehdetîl wicûd (Uniqueness, pantheism) The divine love completely comes into prominence in Kurdish divans. Some poets handle this theme directly in their poems. They put forward divine love and metaphoric love. The work Mem û Zîn of Ahmedî Xanî is an example in this field. Almost all poets' divine love theme consists of metaphoric words and the symbols of mysticism such as“mey(wine), meyxane(pub), saqî(cupbearer), cefa(suffering), cewr(torture), derd(trouble), etc.”. Classical Kurdish poets put mostly emphasis on religious words such as“wehdetîl wicûd(pantheism), insanê kamîl(the person who has reached perfection), 'fena(disregarding oneself earthly/bodily), beka(continuation, perpetuity), murşîd(guide, pathfinder, mentor), şêx(sheik, Muslim leader) and terîqet(order of dervishes).”These symbols of mysticism show the effect of Islamic mysticism on Kurdish divans.
Benzer Tezler
- Peydabûna nırxên cıvakî û vekolîna wan dı hın romanên Kurmancî yên folklorîk de
Bazı Kurmanci folklorik romanlarda yer alan toplumsal değerler ve bu değerlerin işlenişi
ENES AKINCI
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. MEHMET ZAHİR ERTEKİN
- Cih di romanên Kurdî de
Kürt romanlarında mekan
MEHMET EKEN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HEMIN OMAR AHMAD
- Vekolînek li ser cureyên bêjeyên di metnên pirtûka dersa kurmancî ya pola heştem da cih digirin
A review on the word types in the texts in the eighth grade kurmancî textbook
BAYRAM GÖKHAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KENAN BULUT
- Bextiyar Elî'nin Hinara Dawî ya Dinyayê romanında büyülü gerçekçilik
Di romana Bextiyar Elî ya Hinara Dawî ya Dinyayê da realîzma efsûnî / Magical realism Bextiyar Eli's in the novel Hinara Dawî ya Dinyayê (World's last pomegranate)
AYŞEGÜL ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK KAZAN
- Kultur di romana Kurdî da
Kürtçe romanda kültür
MUHAMMAD KHALEEL RAHMAN RAHMAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ