Geri Dön

Tiyatro sahnesinde toplumsal düzen tahayyülü: Şemsettin Sâmi'nin oyunları üzerine türsel ve tematik bir inceleme

Representing social order on the stage: An analysis of Şemsettin Sâmi's plays within the framework of literary genres and themes

  1. Tez No: 378581
  2. Yazar: SEVGİN ÖZER
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. NAİME NUR GÜRANİ ARSLAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 141

Özet

Bu tez, Şemsettin Sâmi'nin tiyatro eserleri Besâ yahut ahde Vefâ (1875), Seydi Yahyâ (1875) ve Gâve'nin (1876) içerdiği toplumsal ve düşünsel mesajları, politika ile olan ilişkisini ortaya koymak adına tür ve tema bağlamlarında incelenmesini kapsar. Sâmi, kâtiplik, gazetecilik, çevirmenlik yapmış, sözlükler hazırlamış, roman yazmış çok yönlü bir Tanzimat aydınıdır. Siyasal ve sosyal anlamda bir yenileşme dönemi olan, üstelik Osmanlı toplumunun Batılı anlamda tiyatro ile henüz tanıştığı Tanzimat Dönemi'nde, pek çok aydın gibi tiyatroyu halkı eğitmek adına bir araç olarak kullanmıştır. Oyunları çağdaşları, dönemin önde gelen isimlerinden Namık Kemal ve Abdülhak Hâmit'inkiler kadar çok incelenmemiş; Sâmi siyasi içerikli bir oyun yazarı olarak fazlaca öne çıkarılmamıştır. Hâlbuki eserlerinde kahramanların bireysel sorunları, maceraları üzerinden çok açık veya sert olmamakla birlikte özellikle adaletsizliklerin, eşitsizliklerin gösterilmesiyle toplumsal düzen eleştirisi yapılır. Ayrıca yazarın Arnavut kökenli bir Osmanlı olması da eserlerinin konularının şekillenmesini etkilemiştir. Bu çalışmada, yazarın oyunları seyircilerin ilgisini çekme, mesajını açık ve etkili bir biçimde ortaya koyma açılarından oldukça elverişli olan melodram kalıbına yakınlığı ile ele alınır. Şemsettin Sâmi, Batılı anlamda tiyatronun ilk Türkçe örnekleri arasında yer alan üç melodramı ile amacı olan, politikayla ilişkili oyunlar üretmiş; gösterdiği toplumsal sorunlara dair çözüm önerileri sunmuş;“ideal vatandaş”figürünün özelliklerini ortaya koymuş; tiyatro sahnesinde bir toplumsal düzen tahayyülü çizmiştir.

Özet (Çeviri)

This thesis examines three plays by Şemsettin Sâmi, Besâ yahut ahde Vefâ (1875), Seydi Yahyâ (1875), Gâve (1876) within the framework of literary genres and themes, in order to reveal their intellectual and social messages and relationship with politics. Sâmi is a Tanzimat intellectual who worked as a clerk, journalist, translator, dictionary writer and novelist. He used the theater as a tool to educate people like many other intellectuals in the Tanzimat period, an era of political and social innovation when Ottoman society had just met with the Western theater. Sâmi's plays have not been examined as much as the plays of his colleagues, famous names of the era, Namık Kemal and Abdülhak Hâmit. Generally he has not been distinguished as a political play writer. However, in his works by showing class injustice and inequality he makes social criticism through the personal problems and adventures of the protagonists. Moreover, Sâmi's Albanian origin affected the subjects of his plays. In this thesis, the plays of the author are studied in terms of their associations with melodrama genre which is very suitable for intriguing the audience and making clear and effective statements. The three melodramas studied in this thesis are among the first examples of the Western style Turkish theatre. Şemsettin Sâmi produced purposeful and political plays; suggested solutions for the social problems that he pointed out; expressed the qualifications of“the ideal citizen”and drew a social order representation on the stage.

Benzer Tezler

  1. The Representation of the Family in Anthony Neilson's Year of the Family, Mark Ravenhill's Handbag and Linda McLean's Strangers, Babies

    Anthony Neilson'ın Year of the Family, Mark Ravenhill'in Handbag ve Linda McLean'in Strangers, Babies eserlerinde aile temsili

    PINAR BOZ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SILA ŞENLEN GÜVENÇ

  2. Tek kişilik kadın oyunlarında arketipler, kahramanın sonsuz yolculuğu ve hikaye anlatma sanatı

    Arcetypes in solo female games, the hero's endless journey and the art of storytelling

    GÖKÇE KURT ELİTEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Aydın Üniversitesi

    Drama ve Oyunculuk Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜNDÜZ HAŞAR

  3. John Millington Synge'in The Well of the Saints, Harold Pinter'in The Room ve Sarah Kane'in Blasted adlı oyunlarında körlük

    Blindness in John Millington Synge's The Well of the Saints, Harold Pinter's The Room and Sarah Kane's Blasted

    UFUK BULUT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEYNEP ZEREN ATAYURT FENGE

  4. Verbal violence as a construction of authority in renaissance and contempory English drama

    Rönesans ve günümüz İngiliz tiyatrosunda baskı aracı olarak sözel şiddet kullanımı

    SILA SENLEN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2008

    İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    PROF. DR. AYŞEGÜL TÜLİN YÜKSEL

  5. Maintaining order on stage: Criminalizing performing arts in late Ottoman İstanbul (1878 - 1908)

    Geç dönem Osmanlı İstanbul'unda sahne'nin mücrimleştirilmesi (1878 - 1908)

    DEFNE ÖZÖZER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    TarihBoğaziçi Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ARZU ÖZTÜRKMEN YILMAZ