Tiyatro sahnesinde toplumsal düzen tahayyülü: Şemsettin Sâmi'nin oyunları üzerine türsel ve tematik bir inceleme
Representing social order on the stage: An analysis of Şemsettin Sâmi's plays within the framework of literary genres and themes
- Tez No: 378581
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NAİME NUR GÜRANİ ARSLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Bu tez, Şemsettin Sâmi'nin tiyatro eserleri Besâ yahut ahde Vefâ (1875), Seydi Yahyâ (1875) ve Gâve'nin (1876) içerdiği toplumsal ve düşünsel mesajları, politika ile olan ilişkisini ortaya koymak adına tür ve tema bağlamlarında incelenmesini kapsar. Sâmi, kâtiplik, gazetecilik, çevirmenlik yapmış, sözlükler hazırlamış, roman yazmış çok yönlü bir Tanzimat aydınıdır. Siyasal ve sosyal anlamda bir yenileşme dönemi olan, üstelik Osmanlı toplumunun Batılı anlamda tiyatro ile henüz tanıştığı Tanzimat Dönemi'nde, pek çok aydın gibi tiyatroyu halkı eğitmek adına bir araç olarak kullanmıştır. Oyunları çağdaşları, dönemin önde gelen isimlerinden Namık Kemal ve Abdülhak Hâmit'inkiler kadar çok incelenmemiş; Sâmi siyasi içerikli bir oyun yazarı olarak fazlaca öne çıkarılmamıştır. Hâlbuki eserlerinde kahramanların bireysel sorunları, maceraları üzerinden çok açık veya sert olmamakla birlikte özellikle adaletsizliklerin, eşitsizliklerin gösterilmesiyle toplumsal düzen eleştirisi yapılır. Ayrıca yazarın Arnavut kökenli bir Osmanlı olması da eserlerinin konularının şekillenmesini etkilemiştir. Bu çalışmada, yazarın oyunları seyircilerin ilgisini çekme, mesajını açık ve etkili bir biçimde ortaya koyma açılarından oldukça elverişli olan melodram kalıbına yakınlığı ile ele alınır. Şemsettin Sâmi, Batılı anlamda tiyatronun ilk Türkçe örnekleri arasında yer alan üç melodramı ile amacı olan, politikayla ilişkili oyunlar üretmiş; gösterdiği toplumsal sorunlara dair çözüm önerileri sunmuş;“ideal vatandaş”figürünün özelliklerini ortaya koymuş; tiyatro sahnesinde bir toplumsal düzen tahayyülü çizmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines three plays by Şemsettin Sâmi, Besâ yahut ahde Vefâ (1875), Seydi Yahyâ (1875), Gâve (1876) within the framework of literary genres and themes, in order to reveal their intellectual and social messages and relationship with politics. Sâmi is a Tanzimat intellectual who worked as a clerk, journalist, translator, dictionary writer and novelist. He used the theater as a tool to educate people like many other intellectuals in the Tanzimat period, an era of political and social innovation when Ottoman society had just met with the Western theater. Sâmi's plays have not been examined as much as the plays of his colleagues, famous names of the era, Namık Kemal and Abdülhak Hâmit. Generally he has not been distinguished as a political play writer. However, in his works by showing class injustice and inequality he makes social criticism through the personal problems and adventures of the protagonists. Moreover, Sâmi's Albanian origin affected the subjects of his plays. In this thesis, the plays of the author are studied in terms of their associations with melodrama genre which is very suitable for intriguing the audience and making clear and effective statements. The three melodramas studied in this thesis are among the first examples of the Western style Turkish theatre. Şemsettin Sâmi produced purposeful and political plays; suggested solutions for the social problems that he pointed out; expressed the qualifications of“the ideal citizen”and drew a social order representation on the stage.
Benzer Tezler
- The Representation of the Family in Anthony Neilson's Year of the Family, Mark Ravenhill's Handbag and Linda McLean's Strangers, Babies
Anthony Neilson'ın Year of the Family, Mark Ravenhill'in Handbag ve Linda McLean'in Strangers, Babies eserlerinde aile temsili
PINAR BOZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SILA ŞENLEN GÜVENÇ
- Tek kişilik kadın oyunlarında arketipler, kahramanın sonsuz yolculuğu ve hikaye anlatma sanatı
Arcetypes in solo female games, the hero's endless journey and the art of storytelling
GÖKÇE KURT ELİTEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Aydın ÜniversitesiDrama ve Oyunculuk Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜNDÜZ HAŞAR
- John Millington Synge'in The Well of the Saints, Harold Pinter'in The Room ve Sarah Kane'in Blasted adlı oyunlarında körlük
Blindness in John Millington Synge's The Well of the Saints, Harold Pinter's The Room and Sarah Kane's Blasted
UFUK BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ZEREN ATAYURT FENGE
- Verbal violence as a construction of authority in renaissance and contempory English drama
Rönesans ve günümüz İngiliz tiyatrosunda baskı aracı olarak sözel şiddet kullanımı
SILA SENLEN
Doktora
İngilizce
2008
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
PROF. DR. AYŞEGÜL TÜLİN YÜKSEL
- Maintaining order on stage: Criminalizing performing arts in late Ottoman İstanbul (1878 - 1908)
Geç dönem Osmanlı İstanbul'unda sahne'nin mücrimleştirilmesi (1878 - 1908)
DEFNE ÖZÖZER
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
TarihBoğaziçi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU ÖZTÜRKMEN YILMAZ