Tarım işletmelerinde işletme dışı işgücü kullanımının üretim sistemleri üzerine etkileri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 38756
- Danışmanlar: PROF.DR. OĞUZ YURDAKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
102 ÖZET ülkemizde tarım işletmelerinin önemli bir bölümü küçük işletme niteliğindedir. Bu işletmelerden elde edilen gelir, bası hallerde, aile ihtiyacını karşılamaya yeterli olmamakta ve aile fertlerinin bir bölümü kendilerine işletme dışında iş aramak zorunda kalmaktadır. Bir bölüm orta ve büyük işletme sahipleri ise, tarımdan elde ettikleri geliri tarım dışı sektörlere yatırmayı ve bu sektörlerde işgüçlerini değerlendirmeyi tercih ederek tarım işletmelerini ikinci planda bir faaliyet ya da gelir kaynağı olarak görmektedir. Bunun sonucu olarak, tarım sektöründe, tüm işgücünü tarımda kullanan“tek faaliyetli işletmeciler”ve aile işgücünün bir bölümünü tarım işletmesinde, bir bölümünü tarım dışında değerlendiren“çok faaliyetli işletmeciler”ortaya çıkmaktadır. işletmecilerin tek ya da çok faaliyetli olmaları işletmelerin ürün deseni, girdi kullanımı, alan ve işgücü verimliliği üzerine etkili olmakta ve işletmelerin geleceği üzerinde de önemli etkilemelerde bulunmaktadır. Bu çalışmada, Çukurova bölgesinde yer alan Aşağı Seyhan Ovası Sulama Projesi kapsamındaki tarım işletmelerinde, işletme dışı işgücü kullanım düzeyini ve bunun üretim sistemleri üzerine etkilerini ortaya koymaya ve buradan hareketle bölge tarım işletmelerinin gelecekte alacağı yapı tahmin edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla. Aşağı Seyhan Ovası Sulama Projesi alanında bulunan 157 yerleşim biriminden, proje alanının özelliklerini taşıyan 40 yerleşim biriminde, araştırmanın amacına uygun olan tek ve çok faaliyetli işletmelerde toplam 110 adet anket yapılmıştır. Yapılan anketlerden 68 ' i tek faaliyetli, 38 ' i çok faaliyetli işletmelere ait olmak üzere toplam 106 adet anket değerlendirilmiştir. Tek faaliyetli işletmelerde, ortalama işletme genişliği 391,78 da; işletme arazisinin, %55.24'ünü mülk arazi, %40,93'ünü kiraya tutulan arazi, %3, 83' ünü ortak işlenen arazi oluşturmakta; ortalama parsel sayısı 5,91; ortalama parsel büyüklüğü 66,29 da'dır. Çok faaliyetli işletmelerde, ortalama işletme genişliği 468,58 da; işletme arazisinin.103 %67,79 'unu mülk arazi, %31,77'sini kiraya tutulan arazi, %0,44'ünü ortak işlenen arazi oluşturmakta; ortalama parsel sayısı 5,79; ortalama parsel büyüklüğü 80,93 da 'dır. Tek faaliyetli işletmelerde, ortalama aile nüfusu 7,21 kişi; işgücü varlığı 4,85 EiB'dir. Aile işgücü potansiyel inini %25,83'ü değerlendirilmekte ve tamamı tarımda çalışmaktadır. işletmede kullanılan toplam işgücünün, %21,86'smı aile işgücü, %78,14'ünü yabancı işgücü oluşturmakta ve dekara işgücü kullanımı 4,39 E1G olmaktadır. Çok faaliyetli işletmelerde, ortalama aile nüfusu 8,45 kişi; işgücü varlığı 5,59 EiB'dir. Aile işgücü potansiyelinin, %18,50'si tarımda, %17,37'si tarım dışında olmak üzere toplam %35,87'si değerlendirmekte,- değerlendirilen işgücünün, %51,56'sı tarımda, %48,44'ü tarım dışında çalışmaktadır. işletmede kullanılan toplam işgücünün, %17,39'unu aile işgücü, %82,61 'ini yabancı işgücü oluşturmakta ve dekara işgücü kullanımı 3,81 EİG olmaktadır. Tek ve çok faaliyetli işletmelerde yetiştirilen en önemli ürünler buğday, mısır ve pamukdur. Bunların yanısıra, tek faaliyetli işletmeler turunçgi 1, bostan, ve sebze yetiştiriciliğine önem vermekte, çok faaliyetli işletmeler ise daha çok turunçgi 1 yetiştiriciliğine önem vermektedirler. Ayrıca, tek faaliyetli işletmelerde ikinci ürün yetiştiriciliği daha fazladır. Tek faaliyetli işletmelerde, dekara düşen gayrisafi üretim değeri 427.810 TL'dir. Gayrisafi üretim değeri içinde, bitkisel üretim değerinin payı %97,81, hayvansal üretim değerinin payı %2,19'dur. Çok faaliyetli işletmelerde, dekara düşen gayrisafi üretim değeri 382.710 TL'dir. Gayrisafi üretim değeri içinde, bitkisel üretim değerinin payı %98,17, hayvansal üretim değerinin payı %1,83'dür. Genel olarak, işletmelerde hayvan varlığının az olması nedeniyle, gayrisafi üretim değeri içinde hayvansal üretim değerinin payı düşüktür. Tek faaliyetli işletmelerde, dekara düşen brüt kar 234.860 TL; dekara düşen saf hasıla 173.340 TL; dekara düşen tarımsal gelir 142.770 TL'dir. Çok faaliyetli işletmelerde, dekara düşen brüt kar 188.520 TL; dekara düşen saf hasıla104 141.560 TL; dekara düşen tarımsal gelir 114.030 TL'dir. işletme başarısını gösteren brüt kar, saf hasıla ve tarımsal gelirin birim alana düşen değerleri karşılaştırıldığında, tek faaliyetli işletmelerin, çok faaliyetli işletmelere göre, tarımsal yönden daha başarılı oldukları görülmektedir. Tek faaliyetli işletmelerde, tarım dışı gelir 3.785.660 TL; aile geliri 59.719.070 TL'dir. Bu işletmelerde aile gelirinin, ?o93,66'sını tarımsal gelir, %6,34'ünü tarım dışı gelir oluşturmaktadır. Çok faaliyetli işletmelerde, tarım dışı gelir 25.291.840 TL; aile geliri 78.723.150 TL'dir. Bu işletmelerde aile gelirinin, %67,87'sini tarımsal gelir, %32,13'ünü tarım dışı gelir oluşturmaktadır. Çok faaliyetli işletmelerde, tek faaliyetli işletmelere göre tarımsal gelirin daha düşük olmasına karşın, tarım dışı gelirin daha yüksek olması nedeniyle, aile geliri daha yüksektir. Çok faaliyetli işletmelerde aile gelirinin önemli bir bölümünü tarım dışı gelir oluşturmaktadır. Çok faaliyetli işletmeler, tarıma verdikleri önem nedeniyle, tek faaliyetli işletmelere göre daha yüksek değerlerde tarımsal yatırım yapmaktadırlar. Tek faaliyetli işletmelerin ise tarım dışı yatırım değerleri daha yüksektir. Genel olarak işletmecilerin çok faaliyetli olmalarında, %57,89 oranında işletmelerin küçük, dağınık ve elde edilen gelirin yetersiz olmasının, ?ol3,16 oranında tarımsal gelirlerini ekonominin daha rantabl olan diğer sektörlerinde değerlendirmek istemelerinin, %10,53 oranında tarımı sevmedikleri için başka işlere yönelmelerinin, %10,53 oranında aile nüfusunun fazla olmasının, %5,26 oranında tarımı ikinci derecede gelir kaynağı olarak görmelerinin, %2,63 oranında da itibar kazanma düşüncelerinin etkili olduğu bulunmuştur. Bu bulgular ışığında, gelecekte bölgede, daha çok orta büyüklükteki tarım işletmelerinin ağırlık kazanacağı, küçük tarım işletmelerinin gelir yetersizliği nedeniyle, büyük tarım işletmelerinin ise daha rantabl sektörlere yatırım yapmak istemeleri nedeniyle daha çok tarım dışı faaliyetlere yönelecekleri söylenebilir.
Özet (Çeviri)
105 SUMMARY A great part of agricultural farms in our country is small. Income obtained from these farms is not sufficient to afford the needs of the farm family in some cases and some members of the family should search for a job outside of the farm. Some owners of medium and large farms prefer to invest the income, which they obtain from their farms, on non-agricultural sectors and to utilize their labour in these non-agricultural sectors. So, they consider their farms as a secondary activity and a secondary source of income. As a result of this situation, farms are divided into two groups :“mono-active farms”which use all available labour in agriculture and“multi-active farms”which use some part of family labour in agriculture and some other part in non-agricultural fields. That a farm is mono-active or multi-active affects cropping pattern, usage of agricultural inputs, farm area and labour productivity. It also has great effects on the future of the farms. In this study, degree of off-farm labour usage and its effects on farm production systems are tried to be determined for the farms located in the Lower Seyhan Plain Irrigation Area within Çukurova Region and hence future structure of farms in the region is tried to be anticipated. In order to achieve this goal, total 110 questionnaire studies were performed for mono and multi-active farms in 40 settlement areas out of 157 settlement areas in the project area. Total 106 questionnaires were evaluated of which 68 is related to mono-active farms and 38 is related to mult i -act ive farms. Average farm size for mono-active farms is found to be 391.78 da. Percentages of lands owned, lands rented and share-holding for mono-active farms are 55.24 %, 40.93% and 3.83% respectively. Average number of plots if 5.91 and average plot size is 66.29 da. Average farm size for multi-active farms is found to be 468.58 da. Percentages lands owned, lands rented and share-holding for multi-active106 farms are 67.79 %, 31.77% and 0.44% respectively. Average number of plots if 5.79 and average plot size is 80.93 da. Average family size for mono-active farms is 7.21 persons and labour is 4.85 man labour unit (MLU). 25.83% of family labour potential is being utilized and all of the labour is being used in agriculture. Family labour and foreign labour consist of 21.86% and 78.14 % of total labour respectively. Labour usage per da is 4.39 MLU. Average family size for multi-active farms is 8.45 persons and labour is 5.59 MLU. Total 35.87 % of family labour is utilized; 18.50 % in agriculture and 17.37 % in non- agricultural areas. 51.56 % of utilized labour is employed in agriculture and remaining 48.44 % is employed in non- agricultural areas. Family labour and foreign labour consist of 17.39 % and 82.61 % of total labour respectively. Labour usage per da is 3.81 MLU. The major crops grown in mono and multi-active farms are wheat, corn and cotton. In addition to these crops, citrus, melon and vegetable farming is considered important by mono-active farms. On the other hand, multi-active farms consider citrus farming important. Second cropping is much more significant in mono- active farms. Gross production value per da of mono-active farms is 427,810 TL. Shares of plant and animal production values in gross production value are 97.81 % and 2.19 % respectively. Gross production value per da of multi-active farms is 382,710 TL. Shares of plant and animal production values in gross production value are 98.17 % and 1.83 % respectively. In general, since there are very few animals in the farms, animal production value percentages are so low. Gross benefit, gross income and agricultural income values per da for mono-active farms are 234,860 TL, 173,340 TL, and 142,770 TL respectively. The same values for multi-active farms are 188,520 TL, 141,560 TL, and 114,030 TL respectively. When these values, which are an indication of farm achievement, are compared it is clearly understood that mono-active farms are more successful than multi-active107 farms in terms of agriculture. Non-agricultural income of mono-active ' farms is 3,785,660 TL, family (household) income is 59,719,070 TL. For these farms, shares of agricultural and non-agricultural incomes in family income are 93.66% and 6.34% respectively. Non-agricultural income of multi- active farms is 25,291,840 TL, family (household) income is 78,723,150 TL. For these farms, shares of agricultural and non- agricultural incomes in family income are 67.87% and 32.13% respectively. Despite the fact that agricultural income of multi-active farms is lower compared to that of mono-active farms, family income is higher since non-agricultural income value is higher. Non- agricultural income constitutes a significant part of family income in multi-active farms. Since multi-active farms consider agriculture es an ipportant activity they make much more agricultural investments than mono-active farms do. On the other hand, non-agricultural investment values of mono-active farms are higher. In general, it is found that some factors have significant effects on a farm's being multi-active. These effects and their effectiveness percentages are given below; small and sparse farms and insufficient income (57.89%), tendency of farms to invest their agricultural incomes in more productive sectors of economic life (13.16%), their not liking agricultural activities and hence their tendency to deal with non-agricultural activities (10.53 %), high family population (10.53 %), consideration of agriculture as a secondary activity which provides income (5.26 %.), consideration of gaining esteem (2.63 %). In the light of this findings it can be concluded that medium scale agricultural farms will have a great percentage and importance in the region and that both small and large agricultural farms will tend to invest in non-agricultural areas since small farms have insufficient income and large farms wish to invest in more productive sectors.
Benzer Tezler
- Trakya Bölgesi şaraplık üzüm üretim ekonomisi ve pazarlaması üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
NALAN YÜKSEL DELİCE
- Koyunculuk faaliyetinin sürdürülebilirliği; İzmir ili örneği
The sustainability of sheep production; case of Izmir province
KENAN KESKİNKILIÇ
- Türkiye'nin ekonomik gelişmesinde tarımın parasal sorunları ve tarımsal kredi uygulaması
Başlık çevirisi yok
AHMET CEMAL SİVASLIGİL
- Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde küçük ve orta boyutlu işletmeler açısından istihdam politikaları
Başlık çevirisi yok
REBİİ SAVAŞIR
Doktora
Türkçe
1997
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET SÖNMEZ