Te'lifü'l-Emir'de yer alan Doğu Türkçesiyle yazılmış iki hikâye (İnceleme-metin-dizin)
Two stories written in Eastern Turkish in Te'lifu'l-Emir (Analysis-text-index)
- Tez No: 388013
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SALİH DEMİRBİLEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Çağatay Türkçesi, Hoca Emir, Mirza Katil, Mâhru ile Hûbçehre, ġirin ġemâyil, Chagatai language, Hoca Emir, Mirza Katil, Mâhru and Hûbçehre, ġirin ġemâyil
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 610
Özet
Bu çalışmada, İngiltere Ulusal Kütüphanesinde bulunan Tel'lifü'l-Emir adlı elyazması eserde yer alan Doğu Türkçesiyle yazılmış iki hikâyenin transkribi yapılarak günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Hikâyelerin geçtiği Te'lifü'l-Emir adlı el yazması yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış birbirinden bağımsız üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm Farsçadır ve Türkçenin grameri anlatılmaktadır. İkinci bölüm Mahrû ile Hûbçehre adlı iki gencin aşkı etrafında gelişen olayların anlatıldığı bir hikâyedir. Üçüncü bölüm ise Şirin Şemâyil adlı kahramanın serüvenlerinin anlatıldığı bir hikâyedir. Her iki hikâye de olağanüstülüklerin bulunduğu klasik halk hikâyesi özelliğindedir. İlk bölümün yazarı Hoca Emir'dir, diğer iki hikâye ise Mirza Katil tarafından yazılmıştır. Yazma 18. yüzyılda istinsah edilmiştir. Fakat müstensihin adı bilinmemektedir. Eserin hazırlanma amacı yabancılara Türkçe öğretmek olduğu için her iki hikâyede Türkçe sözcüklerin satır altlarına Farsça karşılıkları yazılmıştır. Ayrıca eşanlamlı Türkçe sözcükler çok sık kullanılarak yabancıların birçok sözcükten haberdar olması hedeflenmiştir. Hikâyeler mensur olmakla birlikte aralarda manzum parçalar da yer almaktadır. Hikâyelerde Farsça'nın bir özelliği olan“ki”li cümle yapılarının kullanılması, yazı birliğinin olmaması, bazı sayfaların zamanla deforme olması ve Arap alfabesindeki noktalı harflerin zaman zaman noktalarının yazılmaması aktarmayı zorlaştırmıştır. Türkiye Türkçesine aktarılırken orijinal metne sadık kalınmaya çalışılmış bağımsız çeviri yapılmamıştır. Metnin Türkiye Türkçesine aktarımı ve transkripsiyonu aynı sayfada düzenlenmiştir. İnceleme, transkrip ve aktarım bölümlerinin ardından sözlük ve dizin hazırlanmıştır. Son olarak da hikâyelerin tıpkıbasımı çalışmaya eklenmiştir. Sonuç olarak Doğu Türkçesiyle yazılmış iki hikâye bu çalışmayla hem dil hem de edebiyat alanı çalışmalarında Türkologların ilgisine sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this dissertation, two stories written in Eastern Turkish in Tel'ifü'l-Emir manuscript in the British Library, have been transcribed and translated into modern Turkish. Te'lifü'l-Emir consists of three independent books which were written to teach Turkish to foreigners. The first book is in Persian and explains Turkish grammar. The second book tells the love story of a young couple, Mahru and Hubcehre whilst the third book tells the adventures of a hero named Sirin Semayil. Both stories are traditional folk tales which involve supernatural elements. The author of the first book is Hoca Emir and the other two books are written by Mirza Katil. The manuscript was copied in 18th century; however, the copyist remains a mystery. Since the book was written to teach Turkish to foreigners, in both stories Persian equivalents are provided below the Turkish words. Besides, by frequently using of synonyms of the Turkish words, the author aims to enhance the foreign reader's Turkish vocabulary. Though the stories are written in prose, some sections of verse are involved. The language of the stories was also studied and Chagatai language features were identified. The use of `ki` in sentences, which is a characteristic of Persian language, lack of unity in the text, deformed pages and missing dots in Arabic letters made the translation difficult. The translation is rather faithful than free. The translation is provided on the same page as the transcribed text. This dissertation includes Research, Transcription, Translation, Dictionary and Index sections. Facsimile of the stories are also provided at the end. In conclusion, with this dissertation, two stories written in Eastern Turkish have been obtained for Turkologists to be used in both language and literature studies.
Benzer Tezler
- Detection of epileptic seizures from EEG signals by using daubechies wavelets
Daubechies dalgacıkları kullanılarak EEG sinyallerinden epileptik nöbetlerin belirlenmesi
ŞEYMA YOL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Mühendislik BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiBiyomedikal Teknolojiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY TOHUMOĞLU
- Te'vîlâtü'l‐Kur'ân bağlamında Mâtürîdî'nin vahiy ve nebe kavramlarına yaklaşımı
Maturidi's approach to the concepts of relevation and tidings in the context of Ta'wîlâtü'l-Qur'an
SÜMEYYE BETÜL ÜNÜVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTUĞRUL DÖNER
- Te-sat raporları çerçevesinde Avrupa Birliği'nin terörizm olgusuna bakışı
The European Union's perspective on terrorism in the framework of te-sat reports
BURAK ADIYAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiÇankırı Karatekin ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTAN BEŞE
- Te'vîlâtü'l Kur'ân'da yaratılış ekseninde ahlâk anlayışı
Understanding of morality in the axis of creation in Te'wilat al-Qu'ran
AYTEN ERLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- Doğu Karadeniz bölgesindeki tek açıklıklı kemer köprüler için doğal frekans, yer değiştirme ve gerilme formülleri
Formulations for natural frequencies, displacement and stresses of single span arch bridge in East Black Sea region
BERNA ÇORUHLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
İnşaat MühendisliğiKaradeniz Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEMEL TÜRKER