İstanbul toplu taşıma sistem algısının mevcut ve sanal tercihler çerçevesinde lojit model ile incelenmesi
Examining of İstanbul public transportation system perception with revealed and stated preferences framework by logit model
- Tez No: 389341
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. HÜSEYİN ONUR TEZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ulaşım, Transportation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ulaştırma Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Kentlerin yaşanabilirliği sunduğu ödenebilir alt yapı ve sosyal imkânlara ve özellikle bu olanakların kullanıcı tarafından nasıl algılandığıyla açıklanabilir. Günümüzde hızla artan bir kentleşme durumu söz konusudur. Kent merkezlerinin nüfusu giderek artmakta, kırsal bölge nüfusu azalım göstermektedir. Kent planlarında belli bir öngörüyle ileriye dönük gelişim ve kalkınma kararları alınır ve stratejiler geliştirilir. Ancak bazen, özellikle plana uygun kentsel gelişme ortaya çıkmadığında, beklenen talebe göre hazırlanmış plan, beklenenin üzerinde ortaya çıkan talebi karşılayamaz. Bu sebeple bazı hizmet ve servislerin yetmemesi durumu ortaya çıkar. Ulaşım, kentin en önemli alt yapı hizmetlerinden biri olmakla birlikte, kent ekonomisinin önemli değişkenlerinden de birisidir. Bu gibi plansız büyümelerde en fazla etkilenecek servislerin başında da ulaştırma gelmektedir. Ulaştırma sistemi kentin dolaşım sistemidir. Bu sistemde yaşanan sorunlar genel olarak kent yaşamına da etki etmektedir. Beklenen talepten fazla bir talep ortaya çıktığında, trafik sıkışıklığı, trafikte bekleme süresinin artması, toplu taşıma sisteminin kalabalıklığı ve sefer sıklığının seyrek olması, kişinin zaman değerinin artması, yolculuk maliyetinin artması, ulaştırmanın çevresel olumsuz etkilerinin artması, negatif dışsallıklarının artması gibi sorunları ortaya çıkarmaktadır. Ulaştırma kaynaklı negatif dışsallıklar, gaz salımının neden olduğu hava kirliliği, gürültü kirliliği, trafikte yaşanan stres gibi etmenler sayılabilir. Ayrıca, yapılan kazalarla birlikte gelen maddi ve insani kayıplar da negatif dışsallıklar arasındadır. Ulaştırma sistemini aktif olarak kullanmadığı halde, ulaştırma sisteminden negatif etkilenmek anlamında dışsallıktan bahsedilmektedir. Bunların yanında ulaşım ve trafikte iyileştirmeler de yapılabilir. Ancak, bu gibi hizmetler belli bir kalite çerçevesinde yapılmalıdır. Eğer kalite, alıcının/kullanıcının isteklerine karşılık verebilmek olarak tanımlanırsa, toplu taşıma sisteminin kalitesi,“bu sistemi kullanarak yolculuk yapan kişilerin istek ve beklentilerini karşılayabildiği kadarıyla kalitelidir”denilebilir. Kullanıcı karar verme sürecinde yolculuğundan parasal yönden maksimum fayda sağlamayı amaçlarken, kaliteli bir hizmet de beklemektedir. Sunulan hizmetin, bu bağlamda, kullanıcı tarafından nasıl algılandığı ve kullanıcıların ne gibi beklentilerinin olduğu göz önüne alınmalıdır. Bu çalışmada kısaca kullanıcı algılarından kent algısı, ulaştırma sistemi algısı ve ulaştırma sistemi algısının bir alt başlığı olacak şekilde toplu taşıma algısına değinilmiştir. Kişinin kent algısı, kentsel altyapı hizmeti, sosyal – donatı olanakları, gelir, sosyo – kültürel faaliyet alanları, hizmet ve servislerin yeterliliği gibi değişkenlere bağlıdır. Bu gibi değişkenler ayrıca yaşam kalitesini belirleyen değişkenler olarak da adlandırılabilir. Kişinin ulaştırma sistemi algısı, sistemin sunmuş olduğu hizmet kalitesine bağlıdır. Kullanıcılar, sistemi nasıl algıladıklarına göre verecekleri kararda, kendilerine sunulan ulaşım türleri arasında bir seçim yapacaklardır. Kişinin toplu taşıma sistemi algısı ise, sunulan hizmet kalitesinin yukarıda anlatılan hizmet değişkenleri üzerinden nasıl algılandığıyla ilgilidir. Bu değişkenlerin bir kısmı ölçülebilir (nicel) (yolculuk süresi, yolculuk maliyeti, durakta bekleme süresi, sefer sıklığı, gibi), bir kısmı ise ölçülemeyen (nitel) (kalabalıklık, stres veya gergin olma durumu, yorgunluk, gibi) değişkenlerden oluşmaktadır. Söz konusu bu tez çalışmasında, İstanbul'un dört merkez ilçesinde (Beşiktaş, Şişli, Kadıköy, Üsküdar) 175 adet anket yapılmıştır. İki ana bölümden oluşan anketin ilk bölümünde, kullanıcıların mevcut tür tercihi ve mevcut ulaştırma sistemi değerlendirmeleri alınmış, ikinci bölümünde ise sanal tercih anketi yapılarak, kişilerin beklentileri ve istekleri alınmıştır. Böylece, kişilerin bir kent içi ulaştırma sisteminden nasıl beklentilerinin olduğu, algısının ne olduğu ve ne gibi iyileştirmeler bekledikleri ortaya konmuştur. Anket katılımcılarına, anketin ikinci bölümünde hangi durum için ne kadarlık bir değişiklik karşılığında ne kadar bir parasal maliyeti gözden çıkarabildikleri sorulmuştur. Söz konusu durumlar,“Mal ve Can Güvenliği”,“Kalabalıklık”,“Stres, Gerginlik ve Motivasyon Kaybı”ve“Yorgunluk”olmak üzere 4 başlıktır. Bu başlıklar çerçevesinde anket katılımcılarının nasıl bir iyileştirme karşısında Yeni türe geçip geçmeyeceği araştırılmış, bu araştırmada İkili Lojit Modeli kullanılmıştır. Anket verilerinin analiz sonuçlarına göre, kullanıcılarının genel olarak sistemin Mal ve Can Güvenliği kapsamında yeterli olmadığı görüşünde oldukları görülmektedir. Kalabalıklık ve Yorgunluk ikinci dereceden önemli bir faktör, Stres, Gerginlik ve Motivasyon Kaybı ise son sırada gelmektedir. Stres durumunun düşük gelmesindeki nedenin, anket katılımcılarının belirttiği üzere alışılmış bir çaresizlik olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Mevcut toplu taşıma sistemini kanıksamış olan bireyler stres, gerginlik gibi sağlık faktörlerini bir lüks olarak görmektedirler.
Özet (Çeviri)
Liveability of urban areas can be explained with availability of afforfable infrastructure and socail facilities that are provided and especially with how users/citizens percieve these facilities. Nowadays, rapid urbanization process is obvious and observable in cities. Population increases in urban areas, on the other hand, population in rural areas decreases. Forwardlooking development strategies are clarified and decisions are made with a specific prediction in development plans. However, in some cases especially when the urbanization process comes up with something inconvenient from the development plans, current demand exceeds the predicted/expected demand of development plans. Thus, provided services and facilities becomes inadequate. Transportation is not only one of the most important facilities but also one of the most important variable of the urban economics. Therefore, it is also one of the top facilities that can be affected by the unplanned development. Transportation is the circulatory/cardiovascular system of urban areas. Any anomally in this system affects urban life that causes the expected demand to be inadequate, which results in as, traffic jam, more crowded public transport facilities, increase of waiting time in traffic, increase of value of time of users, increase of travel costs, increase of negative externalities and increase of negative effect of transportation on environmental system. Transportation related negative externatilies can be illustrated as, air pollution caused by gas emission, noise pollution and stress caused by traffic itself. Morever, any -economic or humanitarian- loss caused by accidents are also example of negative externalities. It is not neccessary to use a transportation mode to be affected negatively by the transportation system, which can be considered as an externality. Besides, transportation system and traffic can be enhanced however, these services should be supplied in a quality way. If the quality is defined as meeting the demands of users, it is not wrong to say that public transport system is qualified enough if it can meet the demands of users. Users do not only aim to maximize the economic utility but also await a good quality service in decision making process. Therefore, it should be taken into consideration how users percieve the supplied services and what they expect from them. In this study, it is touched on urban area perception, transportation system perception ve as a sub title of transportation system, public transport perception from users' perspective. Urban area perception of a person is shaped with many variable such as; urban infrastruces facilities, urban and socail facilities, socio-cultural facilities, and adequacy of services. These variables are also the ones which define the quality of life at the same time. Users will make a choice from the transportation modes that are supplied with the help of the decision which is made by how they percieve the system. Public transport perception of a person is related to who he/she percieves the supplied services with respect to the service variables mentioned above. These variables can be examined in two types as quantitative and qualitative. Quantitative variables are measurable and can be illustrated as; travel time, travel cost, public transport frequency and waiting time at bus stop and etc. On the other hand, qualitative variables are unmeasurable and can be exampled as crowdedness, stress and tiredness. In this thesis study, 175 surveys are conducted in four center towns of İstanbul which are Beşiktaş, Şişli, Kadıköy and Üsküdar. Survey form consists of two parts. In the first part, users are asked about their mode choices and asked to evaluate the current transportation system facilities. That type of survey is also known as“Revealed Preference”. In the second part, a virtual survey is conducted and users are asked about their expectations and wishes on transportation system. This type of survey is known as“Stated Preference”. In this way, it is identified what the users' expectations from transportation system are, how the users' perception of transportation system is and what kind of developments users expect. In the second part of the survey, it is asked how much money users will to pay in what condition. Conditions are as follows; Safety, Crowdedness, Stress and Motivation Loss and Tiredness. With respect to these four topics, it is examined what kind of enhancement make a user to chance his/her mode choice. Binary Logit Model is used to do so. Considering the results of data analysis, most users think transportation system is inadequate in terms of safety. Besides, Crowdedness and Tiredness are the secondary variables and Stress and Motivation Loss come after. As users point Learned Helplessness cause the Stress factor to be less important than Safety and Crowdedness. What is more, it is examined what users expect from transportation system and to do so, it is analysed in what situation users will to pay most for a new public transport mode. Turns out, Stress and Loss of Motivation are the most crucial variables. Namely, it can be said users will to pay mostly to prevent from stress.
Benzer Tezler
- Evaluation of interchange stations as public spaces: The case of Sogutlucesme Station
Aktarma merkezlerinin kentsel mekan bağlamında değerlendirilmesi: Çalışma alanı Söğütlüçeşme İstasyonu
SULTAN SELİN SAĞLAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA BEYAZIT İNCE
- Increasing the urban mobility of migrant women, transferring experience from Berlin to Istanbul: A pilot study in Kurfali, Kartal
Göçmen kadınların kentsel hareketliliğinin arttırılması, Berlin'den İstanbul'a deneyim transferi: Kurfalı, Kartal'da bir pilot çalışma
MELİS OĞUZ
Doktora
İngilizce
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM ÖZÇEVİK
PROF. DR. GABI DOLFF-BONEKAMPER
- New forms of the creative economy: Creative hubs in Istanbul
Yaratıcı ekonomı̇nı̇n yenı̇ formları: İstanbul'dakı̇ yaratıcı merkezler
MELTEM PARLAK
Doktora
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜZİN BAYCAN
- Alışveriş merkezlerinin yer seçimi için mekânsal tabanlı karar destek sistemi tasarımı ve gerçekleştirilmesi
Design and development of a spatial-based decision support system for the location selection of shopping centers
GÖNENÇ ERKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMİ NURHAN ÇELİK
- Multiculturalism, division and planning: Lessons for urban integration and the case of Nicosia
Çok kültürlülük, bölünme ve planlama: Kentsel bütünleşme için dersler ve Lefkoşa örneği
GİZEM CANER
Doktora
İngilizce
2014
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FULİN BÖLEN