Geri Dön

Bilgi teknolojileri projelerinde risk ve performans arasındaki ilişkinin incelenmesi

Research of relationship between risk and performance in it projects

PDF İndir

  1. Tez No: 393068
  2. Yazar: GÖZDE ÇELİKEL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FETHİ ÇALIŞIR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Mühendislik Bilimleri, Information and Records Management, Industrial and Industrial Engineering, Engineering Sciences
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 115

Özet

Risk, beklenmedik durumların oluşması ihtimalidir. Hayatımızın her alanında riskler mevcuttur. Risklere karşı yapılması gereken risklerin oluşma durumlarını tespit edip risklere karşı önlem almaktır. Günümüz dünyasında internet kullanımının artması, mobilizasyon, şirketlerin her işleminin bilgisayarlar üzerinden yapılması gibi sebeplerle bilgi teknolojilerinin kullanımı günden güne artmaktadır. Bununla paralel olarak da yapılan bilgi teknolojileri projeleri sayısı da artmaktadır. Bilgi teknolojileri projeleri arttıkça, proje başarısını olumsuz etkileyebilecek olan risklerin tespit edilmesi de önem kazanmaktadır. Bu çalışma ile Türkiye'deki bilgi teknolojileri projelerinde projelerinin performansının arttırılması amacı ile şirketlerin dikkat etmesi gereken riskleri ortaya koyan bir model oluşturulmuştur. Ayrıca bu modelde risk ve performans ilişkisine etken eden projeye ait özelliklere de yer verilmiştir. Risk ve performans ilişkisini irdeleyen modeli oluşturabilmek için literatürde yer alan risk, performans ve projeye ait özellikler incelenmiştir. Çalışmalarda en çok kullanılan risk boyutları tespit edilmiştir. Risk boyutları 6 grupta incelenmiştir: gereksinim riski, kullanıcı riski, organizasyonel çevre riski, planlama ve kontrol riski, proje kompleksliği ve takım riskleridir. Gereksinim riski, iş ihtiyaçlarının devamlı değişmesi, eksik tanımlanması gibi faktörleri içermektedir. Organizasyonel çevre riski; proje sırasında üst yönetimde yaşanabilecek değişimleri içermektedir. Takım riski, projede yer alan takım üyelerinin deneyimsiz, eğitimsiz olmaları gibi faktörleri içermektedir. Kullanıcı riski, kullanıcıların değişime karşı direnç göstermeleri, projeye katılım göstermemeleri gibi faktörleri içermektedir. Planlama ve kontrol riski, projeden efektif bir proje yönetim metodolojisinin eksikliği, projenin aşamalarının yeterince kontrol edilememesi gibi faktörleri içermektedir. Proje kompleksliği, projede kullanılacak teknolojinin şirket için ve genel olarak yeni olması gibi faktörleri içermektedir. Performans için ise literatürde yapılan çalışmalar incelenmiş ve 2 ayrı grupta incelenmesine karar verilmiştir: süreç performansı ve ürün performansı. Süreç performansı, projenin istenen süre ve bütçe ile tamamlanmasıdır, ürün performansı ise geliştirilen ürünün kalite, kullanım kolaylığı gibi istenen özellikleri ile tamamlanmasıdır. Projeye ait 3 önemli özellik olan stratejik önem, proje süresi ve proje kaynağı modele eklenmiştir. Risk boyutlarının performans boyutlarına olan negatif etkisi modelde ana incelenecek hipotezlerdir. Risk ile performans arasındaki ilişkiye proje özellikleri olan stratejik önem, proje süresi ve proje kaynağı faktörlerinin moderatör etkileri modele eklenmiştir. Model oluşturulduktan sonra hipotezlerin test edilmesi sürecinde 2 yöntem seçilmiştir. 1. yöntem açıklayıcı faktör analizidir. Açıklayıcı faktör analizi yapılmasının sebebi, literatürde yer alan risk ve performans sınıflandırması ile toplanan verideki sınıflandırmanın birbiri ile örtüşüp örtüşmediğini tespit etmektir. 2. yöntem ise Yapısal Eşitlik Modellemesidir. YEM'in seçilmesinin amacı, bütün ilişkilerin tek modelde ve hata payının da minimuma indirilerek incelenmesini sağlamasıdır. Modelde yer alan hipotezlerin doğrulanması amacı ile anket yöntemi kullanılmıştır. Ankette demografik bilgiler, projeye ait faktörler, risk ve performans soruları yer almıştır. Risk, performans ve proje özellikleri soruları son tamamlanan proje düşünülerek cevaplandırılması istenmiştir. Projeye ait özellikler stratejik önem, proje süresi ve proje kaynağıdır. Stratejik önem için ölçüm bilgisi ise stratejik, bilgilendirici ve işlemsel projeler Proje süresi ay cinsinden projenin tamamlanma zamandır. Proje kaynağı, projenin iç/dış kaynakla mı gerçekleştirildiği bilgisidir. Risk boyutları toplamda 30 soru ile incelenmiştir. Performans ise 9 soru ile incelenmiştir. Risk ve performans sorularının cevapları Likert 7'li skala ile ölçülmüştür. Anket, Türkiye'de bilgi teknolojileri projelerinde çalışan kişilere uygulanmıştır. Veriler 2 yöntemle toplanmıştır. 1. yöntem“surveey”adlı siteden online olarak anketin ilgili kişilere ulaştırılmasıdır. 2. yöntem ise anket çıktısının ilgili kişilere ulaştırılmasıdır. Toplamda 306 anket toplanmıştır. Modelin analizi 6 aşamada gerçekleştirilmiştir. Modelin analizi için SPSS 21.0 ve AMOS 21.0 programları kullanılmıştır. Öncelikle aykırı veri analizi gerçekleştirilmiştir. Aykırı veri analizi ile amaç değişkenler arası ilişkilerin incelenmesini yanıltacak bir data olup olmadığının tespitidir. Aykırı veri analizinden sonra geriye 274 adet veri kalmıştır. Verilerin normal dağılıma uygunluğu için basıklık ve çarpıklık değerleri kontrol edilmiştir. Verilerin normal dağılım uygun olduğu görülmüştür. 274 adet veri ile açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi yorumlanmadan önce KMO ve Barlett testi sonuçları kontrol edilmiş ve açıklayıcı faktör analizi için uygun olduğu ortaya konulmuştur. Açıklayıcı faktör analizinde birden fazla faktörün altında anlamlı yüklenen veya literatür ile ters faktörün altında yer alan sorular analizden çıkartılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda risk için toplamda 16 soru kalmıştır. Performans için açıklayıcı faktör analizi sonrasında 7 soru kalmıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonrasında risk ve performans boyutları için güvenilirlik kontrol edilmiştir. Gereksinim faktörü cevaplarının güvenilir olmadığı tespit edilmiş ve bu sebeple analizden çıkartılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda kalan değişkenler ile YEM analizi çalışmasına başlanmıştır. YEM analizi 2 aşamalı gerçekleştirilmiştir. YEM analizinin ilk aşaması ölçüm modelinin oluşturulması, 2. aşaması ise yapısal modelin oluşturulmasıdır. Ölçüm modelinin amacı, örtük değişkenlerin gözlenen değişkenler tarafından ne kadar ölçülebildiğini göstermektir. Ölçüm modelinin analizi, doğrulayıcı faktör analizi ile gerçekleştirilmiştir. Ölçüm modeli oluşturulduktan sonra uyum iyiliği değerleri kontrol edilmiştir. İlk analizde uyum iyiliği değerlerinin beklenen değerlerde olmaması ve gözlenen değişkenlerin örtük değişkenleri açıklama oranının düşük olması sebebiyle ölçüm modelinden bazı gözlenen değişkenler çıkartılmıştır. Ölçüm modelinde uyum iyiliği olarak istenen değerlere ulaşılması ve örtük değişkenlerin gözlenen değişkenler tarafından açıklanma oranların istenen seviyeye gelmesi ile ölçüm modeli modifikasyonu tamamlanmıştır. Yapısal model oluşturulmuş ve yapısal modelin de uyum iyiliği değerleri kontrol edilmiştir. Model uyum iyiliği değerlerini sağladıktan sonra model yorumlama aşamasına geçilmiştir. Analiz sonuçlarına göre planlama ve kontrol riskinin süreç performansını negatif ve güçlü bir şekilde etkilediği kanıtlanmıştır. Takım riskinin ürün performansını negatif etkilediği ispatlanmıştır. Gereksinim riskinin güvenilirliği düşük çıkması sebebi ile modelden çıkarıldığı için gereksinim ile ürün ve süreç performansı arasındaki ilişki incelememiştir. Proje kompleksliği riski ile ürün performansı ilişki, organizasyonel çevre riski ile ürün performansı ilişki, kullanıcı riski ile ürün performansı arasındaki ilişki ve planlama ve kontrol riski ile ürün performansı arasındaki ilişki olmadığı ortaya konulmuştur. Proje kompleksliği riski ile süreç performansı ilişki, organizasyonel çevre riski ile süreç performansı ilişki ve kullanıcı riski ile ürün performansı arasındaki ilişki arasındaki ilişki olmadığı ortaya konulmuştur. Literatüre ters olarak takım riskinin süreç performansını olumlu etkilediği ortaya konulmuştur. Süreç performansı artışının ürün performansı artışını sağladığı ortaya konulmuştur. Proje stratejik olduğu durumda, planlama kontrol riskinin süreç performansına negatif etkisinin daha fazla olduğu ispatlanmıştır, İşlemsel projelerde takım riskinin ürün performansına negatif etkisi anlamlı çıkmaması sebebiyle stratejik önemim takım riski ile ürün performansının arasındaki ilişkiye etki edip etmediği araştırılamamıştır. Planlama ve kontrol riski hem kısa hem de uzun süreli projelerde süreç performansına etkisi yakın düzeylerdedir bu sebeple, proje süresinin planlama ve kontrol riski ile performans arasındaki ilişkiye bir etki yaratmadığı görülmüştür. Uzun süreli projelerde, takım riskinin performansa etki etmediği görülmüştür, bu sebeple de sürenin takım riski ile performans ilişkisine etki edip etmediği test edilememiştir. Dış kaynakla yapılan projelerde iç kaynaklı projelere göre takım riskinin ürün performansına etkisinin daha fazla olduğu analizler sonucunda elde edilmiştir. Planlama ve kontrol riskinin süreç performansına negatif etkisi iç ve dış kaynaklı projelerde aynı düzeydedir, dolayısıyla proje kaynağını planlama ve kontrol riski ile süreç performans arasındaki negatif ilişkiye etki etmediği görülmüştür. Türkiye'de bilgi teknolojileri projelerinde, projelerin istenen süre ve bütçede; istenen özelliklerde tamamlanması için planlama ve kontrol riski ile takım riskine dikkat edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Proje performansında projenin istenen zamanda ve bütçede tamamlanması önemli olduğu durumda, planlama ve kontrol işlemlerine önem verilmelidir. Proje performansında istenen özelliklerde tamamlanması için takımın eğitilmesine, deneyim kazanmasına önem verilmedir. Proje başlangıcında ve proje sürecinde projeye ait özellik olan stratejik önem ve proje kaynağı dikkate alınarak ilgili aksiyonların alınması ile risklerin performansa etkisi minimize edilebilir.

Özet (Çeviri)

In order to create a model that examines the relationship of risk and performance, risk, the performance and features of the project were examined in the literature. The most commonly risk groups have been identified. Risks have been analyzed in 6 groups: requirement risk, users risk, organizational environmental risks, planning and control risk, and project complexity, team risk. Requirements risk includes factors such that“continually changing system requirements”,“system requirements not adequately identified”,“unclear system requirements”and“incorrect system requirements”. Organizational environmental risks includes factors such that“change in organizational management during the project”,“unstable organizational environment”,“corporate politics with negative effect on project”,“organization undergoing restructuring during the project”. Team risk includes factors such that“team members lack specialized skills required by the project”and“inadequately trained development team members”,“lack of commitment to the project among development team members”,“frequent conflicts between development team members”,“frequent turnover within the project team”and“inexperienced team members”.“users resistant to change”and“lack of user participation”. User risk contains“users resistant to change”,“lack of user participation”,“lack of cooperation from users”,“users with negative attitudes toward the project”and“conflict between users”. Planning and control risk includes factors such that“inexperienced project manager”,“project milestones not clearly defined”,“ineffective communication”,“lack of an effective project management methodology”,“inadequate estimation of required resources”,“project progress not monitored closely enough”and“poor project planning”. Project complexity risk includes factors such that“project involves use of technology that has not been used in prior projects”,“project involved the use of new technology”and“immature technology”. The studies examined the performance in the literature and decided to examine in two separate groups: process performance and product performance. Process performance is to complete the desired time and budget and product performance is to completed with the desired properties such as ease of use, product qualiy and etc. 3 important feature of the strategic importance of the project, project duration and project sourcing were added to the model. Performance, risk and project characteristics question combined and survey has been prepared. The main hypothesises are the negative effect of the risk dimensions on performance. The modaretor effect of project characteristics such as project duration, strategic importance and project sourcing relationship between risk and performance was observed. After the model was created, two method was selected in order to test the hypothesises. First method was an explanatory factor analysis method. The reason of factor analysis was that the classification of the performance and risk classification in literatüre and the classification of performans and risk classification which collecting data determine whether it overlaps with each other. Second method was Structural Equation Modeling (SEM). The purpose of the SEM was that all relationships could examinate by one model and the margin of error is minimum. Survey method was used in order to verify hypothesizes. Survey included demographic information, project characteristics, risk and performance questions. Risk, performance and project characteristics questions were asked to in mind recently completed project. Project characteristics contain strategic importance, project duration and project sourcing. Strategic importance options are strategic, informational, transactional. Project duration is project completion time. Project sourcing is that project is done internal or outsource. Risk dimensions were examined with 30 questions in total. The performance was examined by 9 questions. Answers questions of risk and performance is measured by Likert scale 7s . Survey has been applied to people working in the Information Technology projects in Turkey. Data were collected by two methods. First method was that survey was formed by“surveey”internet site and the survey link was sent to people. Second method was that survey hard copies were given to people and survey hard copies then picked up. A total of 306 surveys were collected. Model analysis was carried out in six stages. SPSS 21.0 and AMOS 21.0 programs were used in order to analyze model. First, data analysis was performed. The purpose of outlier data analysis is to determine whether a data to mislead the investigation of the relationships between variables. After analysis of data outliers, 274 remained. Kurtosis and skewness value of the data has been checked for compliance with the normal distribution. Normal distribution of the data was found to be suitable. Factor analysis was conducted with 274 data . Before reviewed factor analysis , KMO and Bartlett test results were checked and were found to be suitable for factor analysis. As a result of exploratory factor analysis, if more than one factor under significant question is loaded or located at the bottom of the inverted factor analysis with literature, this factor has been removed. As a result of factor analysis, risk remained 16 questions. After the factor analysis for performance, 7 questions remained. Risk and performance dimensions reliability was checked after factor analysis. Requirement risk has been excluded because response was not reliable. As a result of factor analysis of the remaining variables analyzed SEM work was started. SEM analysis was performed two stages. The first phase of SEM was that forming measurement model and the second phase of SEM was that forming of the structural model. The purpose of the measurement model is to show how much can be measured by the implicit variable observed variables. The analysis of the measurement model was carried out by confirmatory factor analysis. After measurement model created, goodness of fit values has been checked. Some observed variables have been removed because the absence of the expected value of the goodness of fit values of the observed variables and latent variables in the model measure due to the low rate of releases. Achieving the desired value as a good fit in the measurement model and the desired level of measurement models come with variable explained by the observed variable modification was completed. Structural models created and the goodness of fit values have been checked. After providing values of goodness of fit model it was introduced to the model interpretation stage. It has proven planning and control risk has strong negative impact and process performance. It has proven to team negatively affect product performance. The relationship between requirement risk and product/process performance were not observed because requirement risk reliability was too low for analysis. Relationships between project complexity and product performance, between organizational environment risk and product performance, between user risk and product performance, between planning and control risk and product performance were not supported. Relationships between project complexity and process performance, between organizational environment risk and process performance, between user risk and process performance were not supported. In contrary to literature, team risk affected positively process performance.“When product performance increase, process performance increase”has proven. When project is strategic, the effect of planning and control risk on performance is greater. Strategic importance effect of relationship between team risk and product performance has not investigated because team risk didn't affect negatively product performance in operational projects. Planning and control risk effect level was close short duration projects and long projects for this reason, project duration didn't affect relationship between planning and control risk and process performance. Project duration effect of relationship between team risk and product performance has not investigated because team risk didn't affect negatively product performance in long duration projects. Outsource project the effect of team risk on performance is greater than insource project. The level of effect team risk on product performance in outsource project was higher the level of effect team risk on product performance in insource projects. The level of effect planning and control risk on process performance was same in outsource and insource projects consequently project sourcing hasn't affected relationship between planning and control risk and process performance. Information technologies projects in Turkey, the desired time and cost; paying attention team risk and planning and control risk for completing the desired properties should concluded. When completion of project in desired time and budget is important, planning and control processes are placed emphasis. When completion of project in desired features, team education and team communication are placed emphasis. In the project beginning and during the project, if project characteristics (strategic importance and project sourcing) can be pay attention and take actions, the impact of risk on performance can be decrease.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    907721

    Artificial intelligence influence for digitalized construction project management during planning phase

    Planlama aşamasında dijitalleştirilmiş inşaat proje yönetimi için yapay zeka etkisi

    MAHMUT EMRE KARCI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA PINAR ÇAKMAK

  2. Tez No

    432147

    Integrated project delivery method using bim to support of sustainable design and construction

    Bütünleşik proje teslim metodunun, yapı bilgi modellemesi ile birlikte sürdürülebilir mimari ve uygulamalarına katkısı

    GÜLŞAH ÖZPERÇİN DİLSİZOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CANDAN ÇITAK

    PROF. DR. RAFAEL T. FERNANDEZ

  3. Tez No

    895217

    Stratejik dikey bütünleşme kararlarının modellenmesi

    Modeling of strategic vertical integration decisions

    MENEKŞE GİZEM GÖRGÜN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEÇKİN POLAT

  4. Tez No

    735160

    An evaluation and selection framework for developing logistics centre location decision

    Lojistik merkez yeri kararı geliştirmek için bir değerlendirme ve seçim yapısı

    RIZA GÜRHAN KORKUT

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiPiri Reis Üniversitesi

    Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SÜLEYMAN ÖZKAYNAK

  5. Tez No

    790938

    Finans sektöründe çevik proje yönetimini iyileştirmede kullanılan araç seçim kararına yönelik bir uygulama

    An application to decision of tool selection to improve agile project management in the finance industry

    KENAN CAN HARPUTLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET ATIL AŞICI

Geri Dön