Türk saz şiirinde yergi, ironi ve mizah
Satire, irony, and humor in Turkish instrumental poetry
- Tez No: 393581
- Danışmanlar: PROF. DR. ESMA ŞİMŞEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Halk şiiri, Saz şiiri, yergi, ironi, mizah, eleştiri, Folk poetry, instrumental poetry, satire, irony, humour, criticism
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 498
Özet
Halk şiiri ve onun bir bölümünü oluşturan saz şiiri, Türk halkının hayata bakışını, olay ve olguları değerlendirişini, inancını, duygu ve düşünce yapısını, kısacası bir bütün olarak kendisini yansıtan önemli bir kültür hazinesidir. Bu bağlamda saz şiirinin kökeni, tarihî süreç içindeki gelişimi ve halk edebiyatındaki yeri incelenerek halk kültürünün geçmişten günümüze akseden yönleri tespit edilmektedir. Saz şiiri şekil, muhteva ve estetik ögeleri bakımından değerlendirildiği gibi ayrıca anlamsal katmanının tamamlayıcısı olarak yergi, ironi ve mizah bakımından da irdelenmektedir. Her üç kavramın birbiriyle örtüşen ve birbirinden ayrılan yönleri ortaya çıkarılarak sınırlarının belirginleştirilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca bunlarla yakın bir bağı olan benzer kavramlar, farklı bağlamlardaki kullanım özelliklerini yansıtan somut örnekler aracılığıyla ele alınmakta ve terminolojik bir çerçevede incelenmektedir. Çalışmamızda geçmişten günümüze kadar farklı dönem ve ortamlar dahilinde saz şiirinin zengin yergi örnekleri, ustaca ironik söylemler ve keskin bir zekanın yansıması olan mizahî unsurları incelenip Türk halk kültürü için taşıdıkları önem tespit edilmektedir. Ferdî, içtimaî ve siyasî konular başta olmak üzere inanç, gelenek, aile, ekonomi, tabiat gibi dikkat çeken konular yergi, ironi ve mizah bakımından kayda değer bilgiler sunduğu için bilimsel bir çerçevede değerlendirilmektedir. Saz şiiri aracılığıyla halkın hayatı ve dünyayı algılayış biçimini aksettiren unsurlar; sosyal hayat, din-ahlak, siyaset, yönetim, bürokrasi, ekonomi, aile, kişiler, sevgili, felek, doğa, hayvanlar, ayrılık ve ölüm gibi konular çalışmamızın kapsamı içindedir. Söz konusu başlıklar dahilinde belirlenen ögeler aracılığıyla Türk halkının geçmiş dönemlerden beri şiir dünyasına akseden değerleri göz önüne serilerek günümüz dünyasıyla örtüşen ve ondan ayrılan yönlerini görmek mümkün olabilmektedir. Yergi, ironi ve mizah bağlamında değerlendirilen saz şiiri, içinden çıktığı toplumun zamana akseden gerçekliğini ve kültürel özelliklerini göstermesi bakımından ayrıca önem arz ettiği için bu çalışma içinde değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Folk poetry and instrumental poetry which forms one of its part is a prominent cultural treasure which reflects Turkish peoples view of life, their evalvation of events, beliefs, emations, shortly that reflect themselves thoroughly. In that context the root of instrumental poetry, its development in the historical process and its place in the folk poetry is examined and the reflection of folk culture form past to our day is determined. Instrumental poetry is both examined with respect to form, content and aesthetical components is addition to satire, irony and humour which are the complimentary of the meaning. The different and similar sides of all these three notions are uncovered in order to reveal the the boundaries. Besides that, similar notions that are closely related to these notions are dealt by way of their usage in different context and they are examined terminologically. In this study the rich examples of instrumental poetry, masterful ironic discourses and its humorous elements that are the output of a clever mind are examined within the context of a different time and place, from past to today. Thus its importance for folk culture is determined. Mainly personal,social, political topic and such topics as belief, tradition, family, economy, nature which attract attention are evalvated in a scientific frame as they render invalvable information for satire, irony and humour. By means of instrumental poetry elements that reflect human life and their cogrition of life such as social life, religion, morality, politics, menagement, bureaucracy, economy, family, individuals, beloved, world (felek), nature, animals seperation and death are included in this study. By means of determined components within the mentioned headlines it is possible to see its overlapping and discrete side with our day by depicting some other sides of Turkish people that reverberate Turkish poetry from past periods. Instrumental poetry which is examined within the context of satire, irony and humour is included in this study for its additional prominence in showing the reality of the time and cultural features in which it emerged.
Benzer Tezler
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY
- Tokatlı Aşık Selmani'nin Aşıklık geleneğindeki yeri
The place of Asik Selmani from Tokat in minstrel tradition
MUHAMMED AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SEVER
- Bektaşi adab ve erkanı
Bektashi manners and rituals
HÜSEYİN ÖZCAN
Doktora
Türkçe
2001
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL
- Âşık Aliboğlu hayatı ve şiirleri
Life and poetry of Asik Aliboğlu
EBRU YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Niğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE İÇEL
- Âşık Mah Turna'nın hayatı, edebi kişiliği ve şiirleri
Âşik Mah Turna?s life, her literal personality and poems
BÜLENT AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)Dicle ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ENSAR ASLAN