Âşık tarzı şiirde söz sanatları üzerine Aşık Veysel örnekleminde bir inceleme
An analysis on the lyrics arts in Aşikastyle poetry with the sample of Aşik Veysel's poems
- Tez No: 893061
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ÇANDIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Halk Bilim (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 688
Özet
ÂŞIK TARZI ŞİİRDE SÖZ SANATLARI ÜZERİNE ÂŞIK VEYSEL ÖRNEKLEMİNDE BİR İNCELEME Türk edebiyatı, tarihî süreç içinde çeşitli etmelerin tesiriyle meydana gelen değişim ve dönüşümlerle muhtelif formlarda manzum ve mensur eserler ortaya koymuş üretken bir edebiyattır. Âşık edebiyatı, halk edebiyatı, tekke edebiyatı, divan edebiyatı/klasik edebiyat, modern edebiyat gibi muhtelif tasniflere tabi tutulmuş olsa da işin özünde bahsedilen Türk edebiyatıdır. Kullanılan ana malzeme Türk dilidir. Muhayyile ve seçilen formlar aynı malzemeden çeşit çeşit eserlerin doğmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Türk edebiyatını meydana getiren ana damarlardan olan âşık edebiyatı sahasının manzum yönünü teşkil eden âşık tarzı şiir genel çerçeve olarak belirlenmiştir. Âşık tarzı şiir evreni içinde Âşık Veysel şiirlerinin örneklem olarak seçildiği bu çalışmanın iki yönü bulunmaktadır. Bunlardan biri, âşık tarzı şiirde söz sanatlarının kullanımı hakkında genel bazı somut ön veriler üreterek bu konuyla ilgili ileride yapılacak tafsilatlı çalışmalara kapı aralamak; diğeri ise vefatının 50. senesi olan Âşık Veysel Şatıroğlu'nun şiirlerini söz sanatları yönüyle tahlil etmektir. 20. asır gibi âşıklık geleneğinin zorlu bir döneminde ülke sathında ortaya koyduğu ürünler ve gösterdiği üstün gayretler için, vefatının 50. senesinde Âşık Veysel'e bir teşekkür hükmünde olan bu çalışmada, Âşık Veysel'in şiirleri merkeze konulmuş; Âşık Veysel, halk edebiyatı, âşık edebiyatı, söz sanatları ve belagate ilişkin çeşitli eserler nazara alınıp kaynak tarama yöntemi kullanılmıştır. Aynı zamanda Âşık Veysel'in yaşadığı tarihi süreç ve ortamlar göz önünde bulundurulup tarihi olaylara ışık tutan bazı çalışmaların dikkate alınmasıyla şiirler analiz edilerek çalışmaya bağlamsal bir yön de kazandırılmak istenmiştir. Âşığın hayatta olmaması sebebiyle âşıktan bilgi alamamak, belagat sahasındaki bazı görüş farklılıkları, söz sanatlarının tespitinde öznel bakış açılarının olabilmesi, çalışmanın güç taraflarını teşkil etmiştir. Bunun yanında Âşık Veysel hayattayken eserlerinin bir araya getirilmesi, Veysel'i hayatına ilişkin yazılan eserlerdeki çeşit zenginliği, tarihi hadiselere projeksiyon tutan kaynakların varlığı çalışmaya kolaylık sağlayan etmenler olmuştur. Âşık tarzı şiir, âşıklık; Âşık Veysel; belagat ve söz sanatları konularında genel bilgilendirmeler yapılıp kavram alanı belirginleştirilerek hazır bulunuşluk ve mantıksal bütünlüğün tesis edilmesinin ardından, Âşık Veysel şiirlerinin söz sanatı gruplarına göre ele alındığı“Âşık Tarzı Şiirde Söz Sanatları Üzerine Âşık Veysel Örnekleminde Bir İnceleme”isimli bu çalışma“Özet”,“İçindekiler”,“Kısaltmalar”,“Giriş”,“Sonuç”,“Kaynakça”bölümleri dışında“Literatür Taraması ve Kavramsal Çerçeve”,“Âşık Veysel Şiirinde Mecaza Bağlı Söz Sanatları”,“Âşık Veysel Şiirinde Manaya Bağlı Söz Sanatları”,“Âşık Veysel Şiirinde Lafza Bağlı Söz Sanatları”şeklinde dört ana bölümden oluşmaktadır.“Literatür Taraması ve Kavramsal Çerçeve”isimli birinci bölümde, Âşık Veysel hakkında yapılan çeşitli çalışmalardan bahsedilmiş; âşıklık, âşık tarzı şiir, Âşık Veysel, söz sanatları hakkında bilgilendirmeler yapılarak kavramsal çerçeve oluşturulmuştur.“Âşık Veysel Şiirinde Mecaza Bağlı Söz Sanatları”isimli ikinci bölümde Âşık Veysel şiirindeki istiare, kinaye, mecazımürsel, teşbih, teşhis-intak kullanımları;“Âşık Veysel Şiirinde Manaya Bağlı Söz Sanatları”isimli üçüncü bölümde, Âşık Veysel şiirindeki hüsnütalil, icaz, irsalimesel, istifham, kat, leffüneşir, mübalağa, nida, rücû, tecahülüarif, tedric, tekrir, telmih, tenasüp, tevriye-iham, tezat sanatı kullanımları;“Âşık Veysel Şiirinde Lafza Bağlı Söz Sanatları”isimli dördüncü bölümde akis, aliterasyon-asonans, cinas, iade ve iştikak sanatı kullanımları gösterilmiştir. Her üç bölümün sonunda, ilgili bölümde kullanılan söz sanatları, kendi içinde üçer grafikle ifade edilerek özetlenmiştir. Çalışma kapsamında, Âşık Veysel'in şiirlerinde 27 çeşit söz sanatı türü tespit edilmiştir. Bu sanatların kullanım sayısının çoktan aza doğru: tenasüp, tekrir, teşhis ve intak, cinas, istiare, kinaye, mecazımürsel, teşbih, tezat, telmih, istifham, leffüneşir, mübalağa, tecahülüarif, tevriye ve iham, iştikak, hüsnütalil, nida, irsalimesel, tedric, akis, iade, icaz, kat, rücû şeklinde olduğu görülmüştür. Âşık tarzı şiirin nazım birimi olan dörtlük temel alınarak yapılan oranlamayla, bir dörtlük başına 4,879 adet söz sanatı kullandığı tespit edilmiş; Âşık Veysel şiirinin sıradan bir söyleyiş, halk konuşması mesabesinde bir örüntü olmayan zengin bir söyleyiş kümesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buradan hareketle âşık tarzı şiirin de sanatlı bir cephesi olduğu anlaşılmıştır. Konuyla ilgili ileride yapılacak çalışmalarla, âşık tarzı şiir evreninde söz sanatlarının yeri belirginleşecek, mukayeseli çalışmalar da daha kapsamlı neticeleri beraberinde getirecektir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT ON THE LYRIC ARTS IN AŞIK STYLE POETRY A REVIEW ON THE SAMPLE OF AŞIK VEYSEL Turkish literature is a productive literature that has produced poetry and literary works in various forms with the changes and transformations that have occurred under the influence of various factors in the historical process. Although Aşık literature has been subjected to various classifications such as folk literature, tekke literature, divan literature / classical literature, modern literature, it is Turkish literature that is mentioned at the core of the work. The main material used is Turkish language. Imagination and selected forms have enabled various kinds of works to be born from the same material. In this study, the aşık style poetry, which constitutes the poetic aspect of the field of aşık literature, one of the main veins that make up Turkish literature, has been determined as the general framework. There are two aspects of this study in which Aşık Veysel poems are selected as examples within the Aşık style poetry universe. One of them is to open the door to future detailed studies on this subject by producing some general concrete preliminary data on the use of verbal arts in aşık-style poetry; the other is to open the door to future detailed studies on this subject by producing some concrete preliminary data; the other is to open the door to the 50th anniversary of his death. it is to analyze the poems of Aşık Veysel Şatıroğlu, who has a year, from the point of view of verbal arts. Aşık Veysel, who was included in the 2023 Commemoration Programs by UNESCO, will be honored with the 20th Anniversary. for the products he put out on the surface of the country during a difficult period of the love tradition such as a century and for the outstanding efforts he showed, he passed away on the 50th anniversary of his death. in this study, which is in the form of a thank you for the year, Aşık Veysel's poems were placed in the center, various works related to Aşık Veysel, folk literature, aşık literature, lyric arts and eloquence were taken into consideration and the source scanning method was used. At the same time, taking into account the historical process and environments in which Aşık Veysel lived and taking into account some studies that shed light on historical events, it was also wanted to give a contextual aspect to the work by analyzing the poems. The inability to get information from the lover due to the fact that the lover is not alive, some differences of opinion in the field of eloquence, the possibility of subjective perspectives in the determination of verbal arts constituted the difficult aspects of the study. In addition, the collection of his works while Aş Decker Veysel was alive, the richness of the types of works written about Veysel's life, the presence of sources that project historical events were factors that made it easier to study. Aşık style poetry, minstrelsy; Aşık Veysel; after general information on the subjects of eloquence and verbal arts has been provided and the concept area has been clarified and readiness and logical integrity has been established, this study called“A Review on the Example of Aşık Veysel on Verbal Arts in Aşık Style Poetry”, in which Aşık Veysel poems are considered according to the groups of verbal arts, except for the sections“Summary”,“Contents”,“Abbreviations”,“Introduction”,“Conclusion”,“Bibliography”,“Literature Review and Conceptual Framework”,“Metaphorical Verbal Arts in Aşık Veysel Poetry”,“Aşık Veysel Poetry”,“Aşık Veysel Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry”,“Aşık Poetry The Word Arts Related to Meaning in Veysel's Poetry”, It consists of four main sections in the form of“Word-Related Verbal Arts in Aşık Veysel Poetry”. In the first section titled“Literature Search and Conceptual Framework”, various studies about Aşık Veysel were mentioned; a conceptual framework was created by providing information about aşıklik, aşık-style poetry, Aşık Veysel, and the arts of words. In the second part titled“Verbal Arts Related to Metaphor in Aşık Veysel Poetry”, the uses of reference, trope, metaphorical, metaphor, analogy, diagnosis-intak in Aşık Veysel Poetry; In the third part called“Verbal Arts Related to Meaning in Aşık Veysel Poetry”, the uses of wishful thinking, icaz, irsali parables, hokham, kat, leffüneşir, mubalaga, nida, recourse, technical, gradual, repetition, telmih, tenasüp, torah-iham, contrasting art in Aşık Veysel poetry in the third part called“Verbal Arts Related to Aşık Veysel Poetry”akis, alliteration-assonance , pun, return and the use of the art of work are shown. At the end of all three of my chapters, the verbal arts used in the relevant chapter are expressed in a graphic by themselves and also summarized. In the study, 27 types of verbal art types were identified in Aşık Veysel's poems, the number of uses has already been reduced to tenasüp, repetition, diagnosis and intak, pun, istiare, trope, metaphorical, similitude, contrast, telmih, hokham, leffüneshir, mubalaga, technical, torah and iham, istikak, wishful thinking, nida, waybill parable, gradual, akis, return, icaz, kat, it has been seen that it is sorted in the form of recourse. It has been concluded that Aşık Veysel poetry uses 4,879 pieces of word art per quatrain by proportioning based on the unit of verse quatrain, and it has been concluded that Aşık Veysel poetry is an ordinary utterance, a rich set of utterances that is not a pattern in folk speech. Based on this, it has been understood that there is an artistic front in the aşık style poetry. With the future studies on the subject, the place of lyric arts in the aşık style poetry universe will bring more comprehensive results with comparative studies.
Benzer Tezler
- Âşık Kemter Yusuf'un hayatı sanatı ve şiirleri
The life, art and poems of Âşık Kemter Yusuf
MAHİR CANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMA SOL
- Türk Halk Şaîrleri: 'Azmi, Şazi, Pervâne' (İnceleme-metin)
Turkish Folk Poets: 'Azmi, Şazi, Pervâne' (Study-text)
RECEP TEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Erciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL GÖRKEM
- Folklorun beş işlevine göre Âşık Mahzuni Şerif'in şiirleri
Âşik Mahzuni Şerif's poetries according to the five functions of folklore
YILMAZ IRMAK
Doktora
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR ŞİŞMAN
- Gevherî divanı'nda divan şiiri unsurları
Elements of divan poetry in Gevherî's divan
ALİ HÜSAME KÖROĞLU
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE DİLEK BATİSLAM