Etik lider olarak okul yöneticisinin özellikleri ve davranışlarına ilişkin ortaöğretim öğretmenlerinin görüşleri (Eskişehir ili örneği)
Behaviors and characteristics of principals as an ethical leader based on high school teacher opinions (The case of Eski̇şehi̇r)
- Tez No: 395188
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADNAN BOYACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Etik Liderlik, Okul Yöneticisi, Etik İlke
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Toplumsal yapılarda etikle ilgili sorunlar giderek artmaktadır. Bu sorunların üstesinden gelebilmek içinse araştırmacılar örgütlerin liderlerinin özellikleri ve davranışları üzerinde durmaktadır. Bu araştırmanın genel amacı ise Eskişehir Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerine bağlı ortaöğretim örgütlerinde görev yapan öğretmenlere göre etik lider olarak okul yöneticisinin nasıl olması gerektiğini belirlemektir. Bu genel amaç doğrultusunda etik lider olarak okul yöneticisinin özelliklerini, davranışlarını ve değerlerinin kaynağını belirlemeyi amaçlar. Bu araştırma nitel araştırma yöntemine dayanarak hazırlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın verileriyse yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde ise betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim öğretim yılında Eskişehir Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerine bağlı resmi ortaöğretim kurumlarının öğretmenleri oluşturmaktadır ve sayısı 2452'dir. Araştırmanın çalışma grubu ise 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Eskişehir Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerindeki resmi ortaöğretim kurumlarında görev yapan 33 ortaöğretim öğretmenidir. Çalışma grubunu belirlerken amaçlı örnekleme yöntemi olan maksimum çeşitlilik örneklemeden yararlanılmıştır. Araştırmanın verilerinin toplanması için araştırmacı tarafından hazırlanan 'Etik Lider Olarak Okul Yöneticisinin Özellikleri ve Davranışları Görüşme Formu' kullanılmıştır. Görüşme formu demografik özellikler ve etik lider olarak okul yöneticisinin özellikleri ve davranışlarına ilişkin görüşme soruları olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Görüşme soruları etik liderlik konusuna ilişkin literatüre, daha önceden yapılmış olan araştırmalara ve araştırmanın amaçlarına göre hazırlanmıştır. Toplam 11 sorudan meydana gelmektedir. Hazırlanmış olan sorular, araştırma problemi ve amacının ne olduğunun yazıldığı bir form haline getirilerek alan uzmanlarının görüşüne sunulmuştur. Alınan görüşler doğrultusunda üzerinde gerekli düzeltmeler yapılmış ve öğretmenler tarafından soruların anlaşılırlığını sınamak içinse 3 öğretmenle pilot görüşme yapılmıştır. Bu çalışmanın sonunda, soru maddelerinin iç geçerliği saptanmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel analiz yaklaşımına dayanarak 4 aşama takip edilmiştir. Bunlar: Görüşme kayıtlarının dökümü, kodlama anahtarının oluşturulması ve kodlanması, kodlamaların karşılaştırılması ve güvenilirlik, bulguların tanımlanması ve yorumlanmasıdır. Araştırmanın güvenilirliği Güvenirlik = Görüş Birliği / Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı, formülü kullanılarak hesaplanmıştır. Bu hesaplamaya göre güvenirlik 0,87 olarak bulunmuştur. Araştırma bulgularının tartışılmasında ise Ertürk'ün (2012), Toksoy'un (2011), Aktoy'un (2010), Aydın'ın (2010), Kılınç'ın (2010), Yıldırım'ın (2010), İskele'nin (2009), Özdemir'in (2009), Şimşek ve Altınkurt'un (2009), Karaköse'nin (2008), Gültekin'in (2008), Erdoğan'ın (2007) ve Küçükkaraduman'ın (2006), Turhan'ın (2007) ve Moorhouse'ın (2002) etik liderlikle ilgili araştırmaları dikkate alınmıştır. Araştırmann birinci alt amacı olan 'etik lider olarak okul yöneticisinin özelliklerine' ilişkin sonuçlar yönetim becerileri, insanları etkileme gücü ve insaniyeti ile ilgili özelliklerine odaklanmaktadır. Araştırmann ikinci alt amacı olan 'etik lider olarak okul yöneticisinin davranışlarına' ilişkin sonuçlar (a) okul yönetimi, (b) insan ilişkileri, (c) bireylerin haklarını koruması ve (d) okulda etik kültür oluşturması gibi davranış alanlarına odaklanmaktadır. Bu doğrultuda (a) etik lider olarak okul yönetimine ilişkin davranışları yönetim anlayışı, yönetimde karar alma, şeffaflık, hesap verme, yönetim süreçleri, kurallar ve yaptırımlar, okuldaki sinerji, okulun sorunları-ihtiyaçlar-başarısı ve öğrencinin ihtiyaçları-başarısı gibi davranış alanları ön plana çıkmaktadır. Araştırmanın ikinci amacına ilişkin bir diğer sonuç ise (b) etik lider olarak insan ilişkilerine yönelik sonuçlardır. Bu doğrultuda iletişim becerileri ve insana verdiği değer ile ilgili davranışları iki alt davranış boyutu olarak gözlenebilir. İkinci amaca yönelik bir diğer sonuç ise (c) etik lider olarak okul yöneticisinin bireylerin haklarını korumasına odaklanmaktadır. Bireylerin sosyal ve yasal haklarını koruması, adil davranması ve ayrımcı olmaması bu konuya ilişkin davranışlar olarak tanılanabilir. Araştırmanın ikinci amacına ilişkin dördüncü alt sonuç (d) okulda etik kültür oluşturmaya yönelik davranışlarını ön plana çıkarmaktadır. Bu doğrultuda örnek olan, etik kurallar çerçevesinde okulu yöneten, öğrencilerin katıldığı, etik düşünceyi geliştiren seminerler, etkinlikler, projeler düzenleyen ve ilkeli olan gibi temel nitelikler öğretmenler tarafından okul yöneticilerine atfedilen temel davranışlar olarak gözlenmiştir. Araştırmada yer alan katılımcılara göre araştırmanın üçüncü alt amacında yer alan etik lider olarak okul yöneticisinin değerlerinin kaynağı koşunda dine olan inanç, kişiliği, toplum ve toplumsal kurallar, evrensel değerler ile ulusal ve evrensel değerleri sentezlemesi temel görüşler olarak öne çıkmaktadır. Eğitim politikalarının bütünleşik bir parçası olarak eğitim yöneticilerinin seçimi, yetiştirilmesi ve geliştirilmesi süreçlerinde etik ilkeler bir ölçüt niteliği taşımalıdır. Okul kültüründe etik değer ve ilkeleri içeren davranış değer ve tutumlar başta okul yöneticileri ve öğretmenler tarafından benimsenmesi ve hayata geçirilmesine yönelik yönetsel ve örgütsel yapı ve süreçler tesis edilmelidir.
Özet (Çeviri)
Ethical problems have been increasing in social structures in the recent times. Researchers have taken into behaviors and characteristics of leaders in organizations considerations in order to deal with these problems. The general objective of the study is how a principal as an ethical leader should be based on the views of high school teachers worked at public high schools in Odunpazarı and Tepebaşı districts in Eskişehir in 2012-2013. According to the general objective, the study aims to determine behaviors, characteristics and source of values of a principal as an ethical leader The study was prepared based on qualitative research method. Case study method was used in the study. Data were collected via semi-structured interview technique. Descriptive analysis was used to analyze data. The study population is teachers worked at public high schools in Odunpazarı and Tepebaşı districts in Eskişehir in 2012-2013. The numbers of teachers worked at public high schools in Odunpazarı and Tepebaşı districts in Eskişehir in 2012-2013 was 2452. The working group was 33 teachers worked at public high schools in Odunpazarı and Tepebaşı districts in Eskişehir in 2012-2013. The working group was determined by using maximum variation sampling method. Within the data collection process, an interview form named 'Ethical Leadership Behaviors and Features of a Principals ' was prepared and used by the researcher. The form includes demographic features and open-ended interview questions concerning ethical leaders' behaviors, characteristics for school management and principals' source of values. The interview form is comprised of 11 open-ended questions improved by the researcher based on literature and related studies. Questions were sent to check to experts. After getting feedbacks from the experts, necessary revisions were made. Then 3 interviews were carried out as a pilot study to test the interview form for internal validity of the study. 4 steps were followed based on descriptive analysis to analyze data. Interviews were transcribed, coding keys were prepared and coded, codes were matched, themes were identified, and reliability was checked. Reliability was found by formula which is reliability= unity of view/unity of view + separation of view. According to calculation, reliability was found to be 0,87. Studies on ethical leadership for principals of Ertürk (2012), Toksoy (2011), Aktoy (2010), Aydın (2010), Kılınç (2010), Yıldırım (2010), İskele (2009), Özdemir (2009), Şimşek ve Altınkurt (2009), Karaköse (2008), Gültekin (2008), Erdoğan (2007) ve Küçükkaraduman (2006), Turhan (2007) and Moorhouse (2002) were used for discussions. According to the first objective of the study, which is about 'characteristics of principals as an ethical leader'; results are management skills, affection to people and power and humanity. The second objective of the study is concerning about 'behaviors of principals as an ethical leader'. For the second objective, results are (a) school management, (b) human relationships, (c) protection of individuals' rights and (d) establishing ethical culture in school. For (a) school management; behaviors are management apprehension, decision-making in management, transparency in management, accountability in management, management processes, rules and regulations, synergy in school, problems-requirements-success of school and requirements-success of students. For (b) human relationships; behaviors communication skills and human relationships. For (c) protection of individuals' rights, behaviors are protection of individuals' social and legal rights, being fair and avoiding from discrimination. For (d) establishing ethical culture in school; views are being role model, school management based on ethic rules, organizing seminars concerning about ethical values. Concerning the third objective of the study, which is 'principals' source of values as an ethical leader', views are religion, character, society and its rules, universal values. Ethical codes should be used as a criterion for improvement of principal and principal selection. Principals and teachers should internalize ethical values and codes with organized activities at the schools, district and ministry.
Benzer Tezler
- Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi
Evaluation of ethical leadership behaviors of school directors due to preschool education i̇nstitutions by teachers
SHAKAR ALIYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Kültür ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU YALMAN
- Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerine etkisi: Düzce ili örneği
The effects of ethical leadership behaviors of school administrators organisation culture according to teachers' perceptions: Sample of Düzce city
ESEF HAKAN TOYTOK
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞADUMAN KAPUSUZOĞLU
- Okul yöneticilerinin stratejik liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen algıları
Teacher's perceptions about strategic leadership features of secondary school managers
MELİS ÜLKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVAT CELEP
- İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin yıldırma yaşantıları ile yöneticilerin etik liderlik davranışları arasındaki ilişki
Relationships between ethical leadership of pricipals and primary school teachers' mobbing experiences
ÖZEM GENÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL IŞIK
- Yöneticilerin etik liderlik davranışları ve toplam kalite yönetimi ilişkisi: Düzce ili örneği
The effect of manager's ethical leadership behavior according to teacher perceptions on total quality management: Example of Duzce province
RIDVAN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiToplam Kalite Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SELAMİ YILDIZ