Geri Dön

Bulgaristan'ın Şumnu ilinde çıkarılan Mozaik dergisinin Türkçe eğitimi ve kültür aktarımı açısından incelenmesi

Investigation of Turkish education and cultur transmission of Mozaik journal that issued in Bulgaria's Shumen province

PDF İndir

  1. Tez No: 397452
  2. Yazar: KERİME BAL AÇIKGÖZ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET KARA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 503

Özet

Günümüzde Bulgaristan'da 750 bin ile 1 milyon arasında Türk yaşamaktadır. Türklerin en yoğun yaşadığı Batı Trakya ülkesi olan Bulgaristan'da pek çok Türk, son 50 yılda birçok sorun yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir. Bu sorunların en önemlisi, Bulgaristan'da doğup büyümüş Türk çocuklarının ve gençlerinin eğitim-kültür sorunlarıdır. Bulgaristan'daki Türkçe dersleri, 1999'dan bu yana zorunlu olarak 1. sınıftan 12. sınıfa kadar ana dili eğitimi şeklinde düzenlense de dil ve kültür sorunları hâlen tam olarak çözülememiştir. Resmî vasıtalarla verilen eğitimin yetersizliği, alternatif dil ve kültür araçlarını gündeme getirmektedir. Bu tez çalışmasında, Bulgaristan'da yaşayan Türk çocuk ve gençler için çıkarılmış“Mozaik”dergisinin, 1-40 arası sayılarının, Türk çocuk ve gençlerine Türkçe eğitimi ve kültür aktarımı açısından katkıları incelenmiştir. Amaç, Mozaik dergisini bilimsel ölçütler ışığında inceleyerek derginin Türkçe ve Türk kültürünün kazanılmasına katkılarını ortaya koymak, varsa eksiklerini tespit etmek ve bu tür yayınların yaygınlaşmasına vesile olmaktır. Çalışma, 5 ana bölümden oluşmaktadır: I. Bölümde; Bulgaristan Türklerinin demografik özellikleri, göçleri, çocuk ve gençlerin eğitim sorunları üzerinde durulmuştur. II. Bölümde, Bulgaristan Türkleri ve dergi inceleme ölçütleri ile ilgili alan araştırmalarına yer verilmiştir. Ölçme araçları, kullanılacak yöntemler III. Bölümde belirtilmiştir. Dergi incelemesi, çalışmanın IV. Bölümünde yer almaktadır. Bu bölüm,“Süreli Yayınlarda İç Yapı Unsurları”,“İnceleme”ve“Süreli Yayınlarda Dış Yapı Unsurları”olarak üç aşamadan oluşmaktadır. Süreli Yayınlarda İç Yapı Unsurları başlığı altında,“Tema, Konu, Türkçe Eğitimi ve Kültür Aktarımı, Dil, Üslup ve Anlatım, Kahramanlar ve Plan”konuları bulunmaktadır. Dış Yapı Unsurları ise on beş başlık altında toplanmıştır. Bunlar:“Boyut, Kapak, Kâğıt ve Kâğıdın Gramajı, Doku, Yoğunluk, Yüzey, Yüzey Rengi, Forma ve Forma Sayısı, Cilt ve Ciltleme, Tipografi, Yazı Karakteri, Yazı Boyutu, Renk, Boşluklar, Görsel Tasarım”dır. Özellikle Dış Yapı Unsurları'nın belirlenmesinde Talim Terbiye Kurulu'nun ders kitabı inceleme ölçütleri baz alınmıştır. Hazırladığımız çalışmanın son bölümü, elde edilen sonuç ve önerilere ayrılmıştır. Çalışma öncesinde derginin ilk 50 sayısına ulaşılmıştır. İncelemede, 2007-2012 yılları arasında çıkarılan bu 50 sayının ilk 40 sayısı kullanılmıştır. Çünkü son sayılar, öncekilerin tekrarı ve takibi niteliğinde olup bunların tezde yer kaplayarak yoğunluk yaratacağı görülmüştür. İç ve dış yapı unsurları bakımından ele alınan bu 40 sayının incelenmesinde, MEB İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Yurt Dışındaki Türk Çocukları İçin Türkçe ve Türk Kültürü Öğretim Programı'ndaki (YDTÇTTÖP) kazanımlardan sık sık yararlanılmıştır. Derginin iç yapı incelemelerine, tema ve konuların taranması, tasnif edilmesi ve bunların MEB Türkçe dersi tema ve konuları, YDTÇTTÖP öğrenme alanlarıyla karşılaştırılması ile başlanmıştır. Bu karşılaştırmalar sonucunda elde edilen veriler, tablolar hâlinde özetlenmiştir. Dergide yer alan bütün metinler ve bunların konuları, iki noktanın ardından hemen belirtilmiş, bunların MEB Türkçe dersi metinleri ile ilişkilendirilmesi yapılmıştır. Dergideki tüm metinler, Türkçe eğitimi ve Türk kültürüne katkı sağlaması bakımından MEB Türkçe dersi (6, 7, 8) ve YDTÇTTKÖP (1-10) kazanımları ile karşılaştırılarak ortaklıklar belirlenmiştir. Metinlerde kullanılan dil, üslup ve anlatım özellikleri, hedef kitlenin okuma, anlama, kelime dağarcığı ve ilgi seviyesine hitap etme yönünden MEB'in İlköğretim Türkçe 6-8 Öğretim Programı ve Kılavuzu ile Talim Terbiye Kurulu ders kitabı inceleme kriterleri esas alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Öyküleyici metinlerde sunulan kahramanların, eğitsel yönleri değerlendirilmiş ve dergi plan, düzen, bütünlük ile sayılar arasındaki uyum açısından da incelenerek elde edilen veriler“Plan”bölümünde sunulmuştur. İç yapı unsurlarının ardından derginin genelinde kullanılan dış yapı özellikleri de Talim Terbiye Kurulu Türkçe Ders Kitabı İnceleme Ölçütleri'ne göre incelenerek elde edilen sonuçlar çalışmadaki yerini almıştır. Mozaik dergisinin incelenmesi sonucunda, 1-40 arası sayılarda işlenen tema ve konuların büyük çoğunluğunun, MEB Türkçe dersi konuları ve YDTÇTTKÖP öğrenme alanları ile örtüştüğü görülmüştür. Dergide en çok“Birey ve Toplum”,“Millî Kültür”,“Sevgi”,“Duygular”temalarının işlendiği,“Atatürk”,“Dünyamız ve Uzay”,“Kavramlar ve Çağrışımlar”gibi bazı temalara daha az yer verildiği tespit edilmiştir. Ele alınan tüm bu temaların Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenen“zorunlu temalar”dan olması, bunların bilinçli olarak işlendiği kanaatini doğurmaktadır. Bu durum derginin içeriğine olumlu katkılarda bulunmuştur. İncelemede, Türkçe eğitimi ve Türk kültürünün aktarımı açısından elde edilen veriler şunlardır: Dergi, kapağından son sayfasına kadar pek çok dil ve kültür konusuna dikkat çekmektedir. Metinlerin pek çoğu hedef kitlenin okuma, konuşma, dinleme, anlama ve anlatma becerilerini geliştirecek özellikler taşımaktadır. Ancak bilgilendirici metinlerin ağırlıklı olduğu dergide, edebî türlerin dengeli dağıtılmasına ve çeşitliliğine yeterince dikkat edilmemesi, hedef kitleye Türkçe eğitimi ve öğretimi sağlama açısından olumsuz bir durumdur. İncelemelerden elde edilen bir başka özellik ise derginin incelenen 1-40 arası tüm sayılarında Türk dünyası, ata sporları, kültürel karakter özellikleri, dil ve kültür sorunları ile ilgili önemli iletiler verilmiş olmasıdır. Bu iletiler, YDTÇTTKÖP kazanımlarının da pek çoğunu içinde barındırmaktadır. Mozaik dergisinde kullanılan metinlerin dil, üslup ve anlatım bakımından farklılıklar arz ettiği, bu metinlerin çocuk, genç ve yetişkinler olarak farklı seviyelere hitap edebilecek dil özellikleri taşıdığı tespit edilmiştir. Tüm sayılarda, didaktik anlatımın ağır bastığı metinlerin fazla olması, derginin zaman zaman çocuk ve gençlere hitap etmekten uzaklaşmasına neden olmuştur. Metinlerde okuyucuların anlatım becerilerini güçlendirecek dil kalıplarına yer verildiği gibi bazı yazım ve noktalama yanlışlarının da yapıldığı görülmüştür. Yapılan yazım ve noktalama hataları,“Dil, Üslup ve Anlatım”bölümünün son kısmında koyu renk ile belirtilmiştir. Derginin genelinde diğer sayılar ile uyumlu, bütüncül bir plana göre hareket edildiği görülmüş ancak bölüm başlıklarının adlandırılmasında ve sıralanmasında yer yer değişikliklere de gidildiği fark edilmiştir. Mozaik dergisi dış yapı özellikleri bakımından incelendiğinde, kâğıt, kâğıdın gramajı, doku, yoğunluk, renk gibi özelliklerin hedef kitlenin yaşına ve seviyesine uygun olduğu; ciltleme tekniği olarak tutkallayıp presleme yolunun seçilmesi ve bazı metinlerdeki küçük ve sıkışık“yazı boyutu”özelliklerinin ise dış yapıda olumsuzluk yarattığı belirlenmiştir. Çocuk ve gençlik dergilerinin incelenmesinde pek çok husus önem kazanmaktadır. Özellikle yurt dışındaki çocuklar söz konusu olduğunda bu hususlar daha da artmaktadır. Bu çalışmada Mozaik dergisi, belli başlı ölçütlere göre incelenmiş ve genel olarak yukarıda belirtilen değerlendirmelere ulaşılmıştır.

Özet (Çeviri)

Today, approximately one million Turks live in Bulgaria. Many Turks have experienced and have been experiencing problems in Bulgaria which is one of the most densely populated Western Thrace country by Turks. The most important of these is the education and cultural problem of Turkish children who were born and have grown up in Bulgaria. Even though Turkish lessons have been given as mother-tangue education and compulsory lesson from 1st grade to 12st, language and culture problems haven't been completely solved. In this thesis, the issues from 1 to 40 of“Mozaik”journal, which is published for Turkish children and youngs living in Bulgaria, are analyzed with regards to the jounal's contribution to the Turkish education and cultural transfer. This thesis consists of five main parts. In Part 1, the demographic characteristics, migrations of Bulgar Turks and the educational problems of children and youngs are emphasized. In Part 2, there are field research about Bulgarian Turks and journal review criteria. Measuring tools, methods are in Part 3. Journal review is in Part 4. The last part of the study is dedicated to the obtained results and recommendations. The fourth part of the journal review consists of three stages. They are:“Internal Structure Elements in Periodicals”,“Examination”,“Non Structure Elements in Periodicals”. Internal Structure Elements in periodicals are:“Theme, Topic, Turkish Education and Cultur Transfer, Grammer, Style and Expression, Heroes, Plan”. The Exterior Structure Elements are 15 units:“Size, Cover, Paper and Paper Grammage, Texture, Density, Surface, Surface Color, Strip and Strip Number, Binding and Tome, Typography, Typeface, Font Size, Coloring, Gaps, Visual Design”. Determining the External Structure Elements is based on Board of Education's textbook review criteria. Prior to the study, first 50 issues of journal have been reached. In examination, first 40 issues are used that were issued between 2007-2011. Because the latest issues are like repetition and follow-up of the former ones. They have been thought to create redundancy in the study. In the examination of these 40 issues with regards to internal and external structure elements Turkish Curriculum of Ministry of Education and Curriculum of Turkish language and education for Turkish Children in abroad have been frequently appe aled. The Internal Structure of the journal has been examined as follows: Screening and classifying of the themes and topics, comparing these with Ministry of Education Turkish lesson's themes, topics and“learning areas”in Abroad Curriculum. The data obtained from these comparisons have been tabulated and summarized. Texts'names and topics of the texts are indicated after the colon. Texts were associated with Ministry of Education Turkish Lesson texts. All texts were examined in terms of contributing to the education of Turkish and Turkish culture. These texts have been compared in contributions gains to the Turkish Ministery of Education Curriculum and Abroad Curriculum. The gramer, style and expression characteristics used in the texts are determined. In this determination, reading, understanding, interest level is taken into account. All these have been tried to be evaluated based on the criteria in Tukish Ministery of National Education Primary 6-8 Curriculum and Guide. Didactic aspects of hero in the narrative texts have been evaluated. Journal of the plan, scheme, harmony between numbers have been examined. These data is presented in the“Plan”section. External Structure was examined after İnternal Structure. The examination results which have been gained after examined with regards to the criteria of Board of Education and Discipline for Turkish lesson boks have taken place in this study.“Individual and Society”,“National Cultur”,“Love”and“Feelings”are themes mostly discussed in the journal. However, less space is given to the themes“Atatürk”,“Our World and the Space”and“Comcepts and Associations”. These are mandatory themes of Ministery of Education and it has given the impression that they have been chosen deliberatively. This, has significantly contributed to the Jounal's content. In the survey, in terms of the transfer of the Turkish education and the Turkish culture following data have been optained: Many language and cultural problems have been pointed out in the journal. The texts have features to improve reading, speaking, listening, compression and speech skills of the target audience. However, in attention concerning the balanced distrubution of literary genres in the journal which has predominantly informative texts is a negative condition for Turkish education of the audience. One another result obtained from the examination is this: In all numbers of the journal, there are important messages about Turkish world, Turkish sports, cultural traits, language and culture problems… These messages contain most of Abroad Curriculum attainments. In the texts, there are many differences about gramer, style and expression characteristics. These texts have language features that appeal to both children and young people. In all the issues, there are texts with highly didactic style and this fact creates difficulty for children and young in comprehension. There are language patterns in texts to develop the expression skills of readers but as well there are spelling and punctuation mistakes. Generally, there is an holistic plan in the journal. Sometimes, some changes are observed in this plan for naming the topic of sections and arrangement. The Exterior Structure Elements of Mozaik journal like size, cover, paper and paper grammage, texture, density are suitable for children's age and level. But binding tecnique and small font size in some text have created negativity. In the study of children and youth journals many factors gain importance. Especially when children in abroad are concerned, these become even more important. In this study, Mozaik journal have been evaluated according to certain criteria and the assessment mentioned above overall have been gained.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    217719

    La politique regionale de l'Union Europeenne

    Avrupa birliği'nin bölgesel politikası: The regıonal policy of European Unıon

    MEHMET BEŞEK

    Yüksek Lisans

    Fransızca

    Fransızca

    2006

    Uluslararası İlişkilerGalatasaray Üniversitesi

    Avrupa Birliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. ENİS TULÇA

  2. Tez No

    530709

    Mustafa Hayri Efendi'nin el Muktetaf isimli eserinin Kur'an ilimleri açısından incelenmesi

    Research of Mustafa Hayri Efendi's el-Muktetaf works in terms of Quran

    YUSUF DUYĞU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DinKaramanoğlu Mehmetbey Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DURAN ALİ YILDIRIM

  3. Tez No

    694387

    Kaşgarlı şair Garîbî'nin Kitâb-ı Garîb'i (metin-inceleme-dizinler)

    Kitâb-i Garîb of the poet Garîbî of Kashgar (text-analysis-index)

    ESRA GÜNEŞ ASİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Türk Dili ve EdebiyatıAmasya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SİBEL MURAD

  4. Tez No

    294677

    Bulgaristan Şumnu'daki Medresetü'n-Nüvvab'ın İslâm din eğitimi tarihindeki yeri

    Medresetü?n-Nüvvab (Şumnu, Bulgaria) in the history of Islamic religious education

    ALİ MEHMEDOV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    DinSelçuk Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDULLAH ÖZBEK

  5. Tez No

    713303

    XVI. yy Osmanlı Tahrir Defterlerine göre Şumnu kazasının beşeri ve ekonomik coğrafyası

    The human and economic geography of Shumen province acording to the Ottoman Tahrir Registers of the XVI. century

    HASAN HÜSEYİN YILMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    CoğrafyaAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NUSRET KOCA

    DOÇ. DR. MUSTAFA KARAZEYBEK

Geri Dön