Evliyâ'nın sesi padişahın gölgesi: Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nde kurmaca
Evli̇yâ's voice the sultan's shadow: Fiction in Evli̇yâ Çelebi̇'s Seyahatnâme
- Tez No: 398175
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİH TEZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nde geçen kimi tarihî olayların“hatalı”veya“uydurma”bilgiler içerdiği şeklindeki görüşlere karşı, bu tezde Seyahatnâme'nin kurmaca anlatılar sunduğu ve bu anlatıların bilinçli bir teknik ve yöntemle oluşturulduğu öne sürülmektedir. Bu çalışmada Evliyâ Çelebi'nin Osmanlı padişahlarına dair anlatıları, tarihî arka plan üzerinde durularak ve yakın okuma tekniği ile incelenmiştir. Seyahatnâme'nin sıkça başvurduğu kaynak olan Peçevî Tarihî başta olmak üzere döneme ışık tutan diğer kaynaklardan faydalanarak yapılan araştırmada Evliyâ'nın kimi tarihî olayları“olmasını istediği”şekilde kurguladığı görülmüştür. Eserde Bektaşî, Mevlevî, Gülşenî, Melamî tarikatı başta olmak üzere Evliyâ'nın keramet sahibi olduğunu düşündüğü velîler ile Saray otoritesi arasındaki ilişkilerden, selâtin camisi inşa âdâbına kadar birçok konuda“ideal”Osmanlı padişah imgesi çizilmektedir. Seyahatnâme'de bu imgeye uymayan padişah davranışlarının kurmaca anlatılar aracılığıyla“düzeltildiği”veya eleştirildiği örneklere rastlanmıştır. Seyahatnâme'nin on cilde yayılan padişah anlatılarında bütünlük ve tutarlılık olduğu; ancak metinlerin yer aldığı bağlama göre değişiklikler, eklemeler yapıldığı tespit edilmiştir. Evliyâ bir tür gölge oyunu oynatıcısı gibi metnine kimi, ne zaman ve nasıl yansıtacağına dair yaptığı seçimlerle ve kattığı ayrıntılarla tek boyutlu Karagöz perdesini çok boyutlu bir eser olan Seyahatnâme'ye çevirmiştir. Aanahtar sözcükler: Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, kurmaca, Osmanlı Padişahları,gölge oyunu, Peçevî Tarihi, tarikat
Özet (Çeviri)
Despite some views regarding the existence of“untruthful”and“fabricated”historical data in Evliyâ Çelebi's Seyahatnâme, this study puts forward that fictitious tales in the Seyahatnâme are constructed deliberately with the use of certain techniques and methods. By using close reading, Evliyâ Çelebi's stories on Ottoman sultans are reviewed with their historical background. Research carried on several references, including Peçevî's History which is frequently cited in the Seyahatnâme, revealed that Evliyâ constructed certain historical events as the way he“wanted”them to happen. Throughout Evliyâ's work, an“ideal”Ottoman sultan image is depicted regarding several issues; from relations between the Palace and the Bektaşi, Mevlevî, Gülşenî, Melamî leaders and other religious orders whom Evliyâ regard as miraculous, to the propriety of building a sultan mosque. Examples have been found in the Seyahatnâme, where contradicting acts and behaviours of the sultan's with this image are“corrected”or criticized by fictitious stories. Although there is coherence and consistency in the sultans's tales throughout the ten volumes of the Seyahatnâme, it has been identified that certain changes and additions were made to some stories depending on the context. Evliyâ Çelebi, like a shadow play puppeteer, with his choices such as adding details and highlighting when or who gets attention in his text, turns a one dimensional Karagöz stage into a multi-dimensional literary masterpiece that is the Seyahatnâme.
Benzer Tezler
- Şeyyad Hamza Mi'rac-name
Başlık çevirisi yok
GÜLTEN FEŞEL GÜZELIŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
PROF. DR. METİN AKAR
- Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâmesi'ne göre Girit: Sosyal ve kültürel hayat
The social and cultural life of Crete as depicted in Evliyâ Çelebi's Seyahatname (Book of travels)
JAMES CLAYPOOL MORRISON
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Tarihİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme'sinde görsel sanat eserlerinin tasviri: Ekfrastik bir yaklaşım
Description of the visual art objects in Evliyâ Çelebi's book of travels: An ekphrastic approach
NİLAY KAYA
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURAN TEZCAN
- Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme'sindeki çokkültürlülük yansımaları: Bilâdüşşâm
Reflections of multiculturalism in Sayahatnâme of Evli̇yâ Çelebi̇: Bi̇lâdüşşâm
SEMİHA MUHTEREM ATAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SosyolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMedeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NAGİHAN HALİLOĞLU
- Evliyâ Çelebi'nin acayip ve garip dünyası
Evliya Çelebi's strange and wondrous world
YELİZ ÖZAY
Doktora
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)İhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. NURAN TEZCAN