Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme'sinde görsel sanat eserlerinin tasviri: Ekfrastik bir yaklaşım
Description of the visual art objects in Evliyâ Çelebi's book of travels: An ekphrastic approach
- Tez No: 440702
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURAN TEZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, ekfrasis, estetik bakıĢ, görsellik ve yazın
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
Antik Yunan ve Roma kültüründe retorik uygulamalarının bir parçası olan ekphrasis en temel anlamıyla, görsel bir nesnenin sözle ifade edilmesidir ve zaman içinde yazınsal bir araç haline gelmiştir. Homeros'un İlyada'sında Akhilleus'un kalkanının tasvir edilişinden bu yana ekphrasis, yazarların, tarihçilerin, sanat eleştirmenlerinin sıklıkla başvurduğu bir yazınsal uygulamadır. Görsel sanat eserlerinin şiir, roman gibi kurmaca metinler aracılığıyla tasviri olarak uygulandığı gibi; tarih, sanat eleştirisi ve seyahat alanında yazılan düzyazı metinlerinde de karşımıza çıkar; yazarın tasvir ettiği nesneyi ele alış biçimini çözümlemek için incelenir. Ekphrasis incelemeleri, yazarın nesnellik ve öznellikle kurduğu ilişkinin, dışavurduğu öznelliğinin yapıtaşlarının yazınsal unsurlar aracılığıyla saptanmasına imkan verir. Bu tezde, seyyah-yazar Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme'de ayrıntılı olarak tasvir ettiği camileri, kiliseleri ve manastırları, resim ve heykelleri nasıl bir“ekfrastik”yaklaşımla ele aldığı incelenecek, bilhassa estetik değerlendirmesine etki eden öznel faktörlerin yazı pratiğinde nasıl ortaya çıktığı irdelenmeye çalışılacaktır. Özünde dilsiz nesneyi konuşturma eylemi olan ekfrasis, Evliyâ Çelebi'nin temsilinde nasıl bir kurmaca diline işaret eder? Bu dilin yarattığı orijinal nesneden bağımsız yeni görüntüler, başka bir deyişle Evliyâ'nın oluşturduğu imgeler nasıl özellikler gösterir? Evliyâ Çelebi'nin“ekfrastik”anlatısında gözlemlenen kişisel beğeninin ve kültürel konumlanmanın yansıması estetik bakışa nasıl bir etkide bulunur? Bu sorgulama Seyahatnâme yazarının estetik bakışının nasıl şekillendiğini gözlemlemeye ve metnin bu konu üzerinden saptanacak yeni yazınsal özelliklerini ortaya koymaya yönelik bir yaklaşımın modeli olmayı hedeflemektedir. Sosyal bilimlerin çeşitli alanlarına inceleme konusu olmuş Seyahatnâme'nin kurmaca disiplini içinde daha kapsamlı değerlendirilebilmesi için imkan sağlayan ekphrasis meselesi, görsellik ve yazı ilişkisine dayandığı için Seyahatnâme çalışmalarına yeni bir disiplinlerarası bakış kazandıracaktır.
Özet (Çeviri)
As a part of the ancient Greek and Roman rhetorical practices, ekphrasis basically means the verbalisation of a visual object, and it has become a literary tool in time. Since the description of Achilles' shield in Homer's İlliad, ekphrasis has been a frequently used literary practice which writers, historians, art critics apply. Ekphrasis can be applied as the description of visual art objects through the fictional forms such as poetry and novel as well as it occurs in the prose concerning history, art criticism and travelogues; it is studied in order to analyse writer's handling with the description of the object. Ekphrasis studies enable to capture the writer's relationship between objectivity and subjectivity, the elements of his/her expressed subjectivity, through literary tools. This study will examine Evliyâ Çelebi's“ekphrastic”approach in describing mosques, churches and monasteries, paintings and sculptures in Seyahatnâme (The Book of Travels), especially focusing on how the subjective factors determining the writer's aesthetic appreciation occur in his literary practice. What kind of a fictive language does ekphrasis, which is essentially the act of making the silent image talk, show in Evliyâ Çelebi's representation? What are the characters of the new images created by this language, which is independent from the original objects, in other sense the images which Evliyâ created on his own way? How does the reflection of personal taste and cultural positioning affect aesthetic view of Evliyâ Çelebi's“ekphrastic”narrative? This questioning aims to observe how the aesthetic view of Seyahatnâme's author takes shape and to be a model of an approach to put forth the new literary qualities of Seyahatnâme's in the light of ekphrasis study. The problem of“ekphrasis”enables Seyahatnâme which has been already a study topic for various social sciences, to be evaluated in the discipline of fiction more widely. As the issue concerns basically the relationship between visuality and writing, it would bring a new interdisciplinary approach to Seyahatnâme studies. Keywords Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme (The Book of Travels), ekphrasis, aesthetic view,visuality and literature
Benzer Tezler
- 17. yüzyılda Çanakkale Boğazı ve kıyı yerleşimlerinin tasviri
Depiction of Dardanelles and its coastal area in the 17th century
MERVE YILDIRIM ÖZBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYGÜL AĞIR
- Matrakçı Nasuh gözüyle Bitlis
Bitlis through the eyes of Matrakçı Nasuh bitlis through the eyes of matrakçi nasuh
NİL NADİRE GELİŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYGÜL AĞIR
- Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde yer alan bitki adları
Plant names taking part in Evliya Çelebi's Seyahatname
ÇİĞDEM KARACAOĞLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUFAN GÜNDÜZ
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi ışığında 17. yüzyıl Osmanlısında Kızılbaş algısı
The perception of Kızılbaş in the 17th century Ottoman Empire in the light of Evliya Çelebi Travelogue
İZZET ÜLKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KAZDAL