Mu'tezile'nin beş esası'nın oluşum süreci: Josef van Ess bağlamında
The formation of the five principles of the muʻtazilah: Based on Josef van Ess' works
- Tez No: 398512
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE K. ARPAGUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Muʻtezile, el-uṣūlu'l-ḫamse, tevhîd, adalet, Josef van Ess, Muʻtazilah, al-uṣūl al-khamsa, tawḥīd, ʻadl, Josef van Ess
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 288
Özet
Muʻtezile, kelâm tarihinde önemli bir konuma sahiptir. Onlar, faaliyetleri ve akla verdikleri değer sayesinde kelâm sisteminin gelişmesine büyük katkı sağlamışlardır. Geniş bir fikrî yapıya sahip olan bu ekolün görüşleri, el-uṣūlu'l-ḫamse olarak isimlendirilen beş esas etrafında toplanmıştır. Genel kabule göre bu ilkeler, Ebu'l-Huẕeyl (ö. 227/841) döneminde gündeme gelmişti. Biz bu çalışmamızda Muʻtezile'nin oluşumundan önceki devirden başlayarak ilkelerin arka planını incelemeye ve Ebu'l-Huẕeyl öncesi Muʻtezilî düşünürler nazarındaki önemini tespit etmeye çalıştık. Böylece bu ilkelerin oluştukları ortam da netlik kazanacaktır. Bunları, ünlü Alman kelâm tarihçisi Josef van Ess'in çalışmaları, derleme ve değerlendirmeleri çerçevesinde yapmaya çalıştık. Ömrünün büyük kısmını İslâm düşünce tarihi üzerine araştırmalara ayırmış olan van Ess, şaheser olarak kabul edilen Theologie und Gesellschaft isimli eserinde erken dönem kelâm düşüncesini yeniden inşa etmeye çalışmıştır. Tezimiz giriş, iki bölüm, değerlendirme ve ekler olmak suretiyle beş kısımdan oluşmaktadır. Giriş kendi içinde üç kısma ayrılmaktadır: 1. çalışmamızın öneminin ve metodunun takdimi, 2. Josef van Ess hakkında bilgiler ve 3. Muʻtezile'nin beş esasıyla ilgili kavramsal bir tetkik. Birinci bölümde beş esasa dâhil olan unsurların siyasî ve fikrî arka planı, mukayeseli olarak incelenmiştir. İkinci bölümde Ebu'l-Huẕeyl öncesi Muʻtezilî âlimlerin görüşleri, el-uṣūlu'l-ḫamse bağlamında ele alınmıştır. Bu bölümlerden elde ettiğimiz bilgiler ise, sonuçta değerlendirilmiştir. Eklerde Josef van Ess hakkında dokümanter bilgiler yanında konumuzla alakalı ek malumatlar yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
The Muʻtazilah occupies an significant position in the history of Islamic theology. Having been actively involved in controversal theology and given importance to human reason they promoted the development of Islamic theological system. The views and theories of this school are assembled around the five principles: that are called al-uṣūl al-khamsa. According to the general opinion in the field these five principles were in use and circulation in the time of Abū al-Hudhayl (ö. 227/841). In this study, we have analize the background of these principles starting from the period before the origin of Muʻtazilah and determined whose significance for the Muʻtazilite thinkers before Abū al-Hudhayl. In trying to achieve a result we have profited from the renowned Islamicist Josef van Ess' works. In his Theologie und Gesellschaft, which is accepted as a magnum opus, Josef van Ess reconstructs the early Islamic theological thought. Our thesis consists of five parts: one introduction, two chapters, one conclusion and appendixes. In the Introduction we introduce the subject and our methodology, provide basic information about Josef van Ess' life and works and explain the Muʻtazilite uṣūl. The first Chapter investigates the political and intellectual background of the single elements, which the al-uṣul al-khamsa include, comparing with the other Islamic movements. The second Chapter gives an account of the Muʻtazilites' views before Abū al-Hudhayl in relation to the five principles. In the Conclusion the facts that we present in the foregoing chapters is evaluated. The Appendixes contain extra information regarding our study.
Benzer Tezler
- Mu'tezilî düşüncenin gelişim süreci
The development process of Muʿtazilī thought
HATİCE POLAT
Doktora
Türkçe
2021
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN KARADENİZ
- Mu'tezile'nin beş esasının teşekkülünde Ebu'l-Hüzeyl'in yeri
The Place of Abu al-Hudhayl in formation of Mu'tazila's five principles
OSMAN AYDINLI
- Cüveynî'nin Mu'tezile eleştirisi
Juwayni's critique of Mu'tazila
MEHMET TEKELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAksaray ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN KAHRAMAN
- Mu'tezile kelâmında teklîf anlayışı
The concept of obligation in theology of mu'tazila
ÖZLEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ
- Zeydiyye-Mu'tezile etkileşimi ve Kasım er-Ressi
Al-Kasim al-Rassi and the interacton between Zaydiyya and Mu'tazila
MEHMET ÜMİT