Evsel nitelikli katı atık işleme ve bertarafında dışsal maliyetlerin yöntem belirleme ve yer seçimi üzerine etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of external costs on method and site selection for the treatment and disposal of municipal solid wastes
- Tez No: 398880
- Danışmanlar: PROF. DR. AYKAN KARADEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bu tez çalışmasında, evsel katı atık işleme ve bertarafı için yöntem ve yer seçimi kararlarının alınmasında kullanılan karar mekanizmalarında, mevcut uygulama biçiminin aksine dışsallıkların da göz önünde bulundurulmasının nihai kararları nasıl etkileyeceği incelenmiştir. Çalışmanın yöntem seçimine ilişkin bölümünde; tezin çalışma alanı olan Kocaeli ili için bir araya getirilen geniş katılımlı bir karar verme ortaklığı tarafından oluşturulan bir“çok ölçütlü karar verme yapısı”ve yeni bir modelleme yaklaşımını benimseyen bir“karma tam sayılı doğrusal maliyet optimizasyon modeli”kullanılmıştır. Öncelikle dışsal maliyetlerin dikkate alınmadığı ilk haliyle çalıştırılan optimizasyon modeli, ikinci aşamada, literatür yardımıyla saptanan ve belirsizliklerinin tespiti için bir Monte Carlo simülasyonuna tabi tutulan dışsallıkların parasal ifadelerinin de modele ilave edildiği yeni biçimiyle çalıştırılmıştır. Pek çok farklı senaryonun bu iki dışsallık durumu için ayrı ayrı çalıştırılması ile elde edilen nihai kararlar tek başına ve çok ölçütlü karar verme yapısından elde edilen sonuçlarla bir arada değerlendirilmiştir. Çalışmanın yer seçimine ilişkin bölümünde ise öncelikle; karar verme ortaklığının görüşleri, mevzuat ve literatür yardımı ile yeni bir“çok ölçütlü yer seçimi modeli”yapılandırılmıştır. Coğrafi bilgi sistemine entegre bir çok ölçütlü karar verme yapısı uygulaması olan bu yeni yapı; dışsal maliyet yaratma potansiyeli taşıyan ölçütlerin kuramsal olarak tespit edilmesi ve coğrafi bilgi sisteminde yapılandırılmalarının ardından, bu ölçütlerin yapıda var olma ve olmama gibi iki farklı durumunu test eden bir etkensel deney tasarımında, çok sayıda senaryo için uygulanmıştır. Elde edilen nihai kararlar yine bu tez çalışmasında oluşturulan bir istatistiksel metot yardımı ile dışsal ölçütlerin tesis yapımı için uygun alanların öncelik sıralamasında neden olduğu farklılaşmalar açısından değerlendirilmiştir. Yöntem seçimi konusunda elde edilen bulgulara göre, dışsal maliyetlerin dikkate alındığı durum için elde edilen kararın uygulanması durumunda ilk karara göre dışsal maliyetlerin büyük oranda azaltılabildiği saptanmıştır. Bu azalma tüm senaryolar bir arada değerlendirildiğinde 1-8 Euro/kişi.yıl aralığında gerçekleşmiştir. Binlerce milyon Euro gibi rakamların söz konusu olduğu toplam proje maliyetleri için azalma oranı ise % 2-13 aralığında tespit edilmiştir. Yer seçimi konusunda elde edilen bulgulara bakıldığında ise birer dışsal maliyet ölçütü olarak önerilen“Risk Algısı ve Paydaşların Onayı”ve“Görünürlük”ölçütlerinin, nihai kararı değiştirebilme konusunda istatistiksel olarak oldukça anlamlı etkilere sahip olduğu saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis study, it was fundamentally examined how the final decisions of the method and site selection applications for the treatment and disposal of municipal solid wastes were affected by the addition of the externalities in the decision making process. In the method selection part of the study, a new“multi-criteria decision making model”and a new“mixed integer linear cost optimization model”constituted by a local decision-making group were used for a method selection application. The optimization model was used with the conventional decision approach, which omits the external costs, for Kocaeli. Afterwards, the same optimization model was also used with a new decision structure which considers the external costs evaluated with a Monte Carlo simulation for uncertainties. Finally, the decisions obtained by operating these two structures for the large number of different scenarios were evaluated considering the results of the multi-criteria model. In the site selection part of the study, a new“multi-criteria site selection model”was constituted for Kocaeli. The criteria which has a theoretical externality potential were determined and the model which has a decision making approach integrated with a geographical information system was operated in a factorial experiment design for two externality situations stated before, separately. The final decisions were evaluated with the help of a new statistical method regarding the differentiation capacities of the external criteria on the suitability rankings of the candidate sites. According to the results of the method selection application, it was determined that the total externalities were substantially reduced by using the structure which considers the externalities. The reduction was 1-8 Euro per person-year and was 2-13% for total costs when the all scenarios evaluated together. Regarding to the site selection application, it was discovered that the“Risk Perception”and the“Visibility”criteria which were considered as an external criteria in the decision structure had high differentiation effects on the final decisions in terms of the suitability rankings.
Benzer Tezler
- Katı atık depo sahalarında meteorolojik faktörlerin depo gazı oluşumu üzerindeki etkilerinin incelenmesi
The evaluation of the meteorological factors affecting landfill gas generation in landfills
İBRAHİM UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Çevre MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BESTAMİN ÖZKAYA
- Tekne atıklarına yönelik uygulamadaki mavi kart sisteminin geliştirilmesi ve iklim değişikliğinin azaltımına etkilerinin belirlenmesi: Fethiye örneği
Improving the blue card system in the application for boat wastes and determination of the effects of climate change: The example of Fethiye
SELVER HATİCE KABAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre MühendisliğiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BALCI
- Atıksu arıtma tesislerinde enerji verimliliğinin incelenmesi
Energy efficiency in wastewater treatment plants
ZEHRA AYNUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İZZET ÖZTÜRK
- Effect of microwave pretreatment on fate of antimicrobials and conventional pollutants during anaerobic sludge digestion and biosolids quality for land application
Anaerobik çamur çürütme prosesinde uygulanan mikrodalga dezentegrasyon işleminin antimikrobiyallerin ve konvansiyonel kirleticilerin akıbetine ve arazi uygulaması için biyokatı kalitesine etkisi
GÖKÇE KOR BIÇAKCI
Doktora
İngilizce
2018
Biyoteknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE ÇOKGÖR
- Çok katlı binalarda yeni deprem şartnamesine göre irdeleme ve uygulama
Başlık çevirisi yok
M.HAKAN ACUNSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİKE ALTAN