19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğunda Şeyhülislamlık kurumu Bab-ı Meşihat
Bab-i Mesihat; the Shaikh al-Islam institution in 19th century
- Tez No: 406586
- Danışmanlar: PROF. DR. NURAN PILEHVARIAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 248
Özet
Bu çalışma kapsamında, Osmanlı Devletinin en önemli siyasi ve dini kurumu olan Şeyhülislamlık, Osmanlı öncesi tarihsel gelişimi, Osmanlı dönemi aldığı şekil, 19. yüzyıla gelirken Modernleşme hareketlerinin etkisi ve ilk defa sabit bir mekana sahip olup kurumsallaşması bağlamında siyasi ve mimari açıdan ele alınmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde giriş babında amaç, kapsam ve yöntem ele alınmış, tezde işlenecek konuya bir hazırlık yapılmıştır. İkinci bölümde Şeyhülislamlık kurumunun tarihsel gelişim seyri ele alınmıştır. İslamın doğuşu ile birlikte Hz. Muhammed devrinden başlayan Müslüman devletler silsilesinin son halkası sayılabilecek Osmanlı devletine kadar, Din-Devlet ilişkileri sıkı ilişki içerisinde olmuştur. Halifelik kurumunun tüm Müslüman devletlerde ve İslam coğrafyalarında en önemli makam olduğu aşikardır. Bu açıdan İslam topraklarının genişlemesi sonucu zaruri bir ihtiyaç şeklinde ortaya çıkan Şeyhülislamlık kurumu da, Halifenin manevi temsilcisi olması konumu sebebiyle aynı şekilde önem arzetmektedir. İslamın ilk dönemlerinden itibaren Müftülük-Kadılık-Kazaskerlik-Şeyhülislamlık bağlamında Şeyhülislamlık Makamının ortaya çıkış süreci ve kurumsallaşması ele alınıp, tarihsel süreç içerisinde gelişmesi, önemli noktaları ile birlikte ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonrasında Şeyhülislamın devlet teşrifatındaki yeri incelenmiştir. Devamında da Osmanlıdaki gelişim sürecini takip eden seyir içerisinde 19. yüzyıla geldiğimizde yenileşme hareketleri ile birlikte, Şeyhülislamlık kurumuna bir mekan tahsis edilmesi sonucu aldığı yeni hal anlatılmış, Yenileşme ve Merkezileşme süreci ile Şeyhülislamlığın ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde Şeyhülislamlık kurumunun yapısı, birimleri ve esas daireleri incelenmiş, Şeyhülislamın maiyeti ve hizmetlileri anlatılarak eldeki bulgular eşliğinde tanıtılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise Bab-ı Meşihat yapısı mekânsal bağlamda irdelenmiş, 19. yüzyılda Şeyhülislamlara tahsis edilen bu yer, tahsisden önceki Ağakapısı konumundan alınarak Osmanlının son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yılları da dahil olmak üzere incelenmiş ve günümüzdeki hali ile irtibatlandırılmıştır. Eski ve yeni haritalar, eski gravürler, eski ve yeni fotoğraflar ve çizimlerle yapı birimleri incelenerek ele alınmış, eldeki belgeler ışığında şerh edilerek anlatılmaya çalışılmıştır. Dini ve siyasi bürokrasinin iç içeliği ve Osmanlı Modernleşmesinin kurumlar üzerindeki etkisi, tüm bunların mimari mekan ve biçim ile ilişkileri bağlamında tezin ana içeriğini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, I addressed one of the most important political and religious institutions of the Ottoman Empire which is that of Shaikh al-Islam, in terms of political and architectural context; beginning from the institution's history and historical progress until the Ottoman Empire, to its structure and position in the Ottoman times, and lastly its 19th century version which has been influenced by the modernization process in which it has a fixed location and got more institutionalized. This study consists of four parts. In the first section, the goal of the study, the scope of the study and the method has been examined, like as a preperation part for the thesis' subject. The second section is for the historical narrative of the change and development of the Shaikh al-Islamate. From the first muslim state which was established by the Prophet Muhammad (pbuh) in the first years of Islam, until Ottoman Empire, the state-religion relationship was so intertwined. The importance of the caliphship which is the leadership for muslim countries is obvious. With the expansion of the muslim territories, the societal need for a Shaikh al-Islam has emerged. As the religious and spiritual representative of the Caliph, Shaikh al-Islam's position was also very crucial. Beginning from the early years of Islam; the emergence of the institutions of mufti-qadi-kazasker and lastly the Shaikh al-Islamate has been addressed by looking at its emergence and institutionalization and by focussing on key historical points in the grand narrative. Then, the place of the Shaikh al-Islam in the state protocol has been examined. And to continue, I looked into its change as the political culture of the Ottoman state evolving for a more centralist and modernist state; and assigning a permanent building for the office Shaikh al-Islam. Thus, the relationship of modernization and centralization, and the Shaikh al-Islamate has been tried to explored. In the third section of my thesis I have written about the structure of Shaikh al-Islamate, its units, entities and fundamental offices by relating the attendants and officers of that institution and by using the written findings. And lastly in the forth section, the structure of Bab-ı Mesihat building has been analyzed in architectural terms. The building which was formerly Agakapısı, was assigned as for the Office of Shaikh al-Islam in the 19th century. I addressed it through the last years of the Ottoman Empire and the first years of the republican period of Turkey and then connected it with today. The Old and new maps, the old gravures, the photos and drawings helped a lot in highligting my subject and expounding it. The entwined structure of the religious and political affairs in the Ottoman Empire, the effect of the Ottoman modernization on the state institutions and their relation with the architectural style is the main subject of this thesis
Benzer Tezler
- Fashioning provincial visibility: The cihanzade family's architectural patronage in the 18th century ottoman empire
Taşrada görünürlüğü sağlamak: 18. yüzyıl osmanlı imparatorluğunda cihanzade ailesinin mimari hamiliği
GÜL DENİZ KORKUSUZ NİŞANYAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Sanat TarihiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ UZAY PEKER
- 19. yüzyılda Ege bölgesinde bir iç güvenlik meselesi olarak eşkıyalık
Banditry as an internal security issue in the Aegean region in the 19th century
OKAN CÖMERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LEYLA KIRKPINAR
- Osmanlı Dönemi tezhip sanatında Barok-Rokoko üslubu: 18. -19. yüzyıl
Baroque and Rococo styles in the Ottoman Period illumination arts
MEBRUKE TUNCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. FARUK TAŞKALE
- Impacts of a levantine bourgeois family; the 'Whittalls' in the 19th century Ottoman Empire
Levanten burjuva ailesi olan 'Whittall'ların, 19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri
ZEYNEP NAZ SİMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Tarihİstanbul Bilgi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SURIJA ROSCHAN N.E. FAROQHİ
- Resettlement of Balkan refugeesin İzmir during the late Ottoman period: A Survey on the urban and architectural properties of the planned district of Değirmendağı
Osmanlının Geç Döneminde Balkan göçmenlerinin İzmir kentine yerleştirilmeleri: Planlı Değirmendağı bölgesinin kentsel ve mimari özellikleri üstüne bir araştırma
ARZU TEMİZSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. CANA BİLSEL