Bilgi, toplum, iktidar: Osmanlı ve Cumhuriyet modernleşmesi ile karşılaşma sürecinde Doğu medreseleri
Power, society, knowledge: The Eastern masrasas in the process of encounter with the Ottoman and Republican modernization process
- Tez No: 408844
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SUAVİ AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, cumhuriyet, modernleşme, medrese, doğu, yaşam biçimi, dönüşüm, Ottoman Empire, Turkish Republic, modernization, madrasa, East, form-of-life, transformation
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet dönemi modernleşme sürecinin, Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu bölgesinde uzun süre temel eğitim kurumu olarak kalmış olan medreseler üzerindeki etkisi siyasal ve toplumsal dönüşümün, zihniyet dünyası ve bilgi rejimlerinin dönüşümüyle ilgisi kurularak incelenmekte ve bunu yaparken de oryantalist okumanın kritiğine girişilmektedir.İslam dünyasında 10. yüzyılda teşekkül eden medreseler İslâm hukukunun ve İslâm teolojisinin çalışıldığı temel yerler olmuşlardır. Bu şekilde hem İslam inanç ilkelerinin çalışıldığı hem de hem de gündelik yaşamın kendisine göre sürdürülmesi istenen dini kurallarının çalışıp geliştirildiği yerler olmuşlardır. Medresede yetişen insanlar da bu inancın açıklanması ve dini kuralların tatbiki konusunda İslâm toplumlarında rol ifâ etmişlerdir.Modernleşme sürecinin başına kadar İslâm toplumlarında temel eğitim kurumu olan ve gündelik hayatın düzenlenmesi konusunda merkezi bir rol oynayan medreselere rakip okullar ortaya çıkmış ve medreselerde üretilen bilginin dışında bir bilgi türü ve okumuş insan tipi ortaya çıkarmışlardır.Modernleşme döneminde eğitim alanında başlayan değişiklikler giderek devletin ve toplumun bütün alanlarına yayılmıştır. Bu süreçte eğitim kurumlarının dönüştürülmesi hem dış dünyaya ve hayatın kendisine dair yeni bir anlayışın yaratılmasında hem de bu anlayışa dayalı yeni bir insan tipinin ortaya çıkarılmasında merkezi bir rol oynamıştır. Bu anlamda modernleşme sürecinde iki farklı yaşam biçimi, iki farklı evren anlayışı, iki farklı zaman kavrayışı, iki farklı insan tipi karşı karşıya gelmiştir.Bu çalışmada Osmanlı-Cumhuriyet modernleşmesi sürecinin sancıları Doğu ve Güneydoğu'da bulunan medreselerle karşılaşma çerçevesi ışığında verilmeye çalışılmıştır. Modernleşme sürecinde Osmanlı İmparatorluğunun Doğusu hem bir coğrafya olarak kurulmuş hem de bu coğrafya modernleşme sürecine uygun bir şekilde dönüştürülmek istenmiştir. Medreseler ve ürettikleri bilgi biçimi, yetiştirdikleri insan tipi ve içinde bulundukları toplumla geliştirdikleri ilişki biçimi bakımından bu dönüşüm önündeki temel engellerden biri olarak görülerek yasaklanmışlar ve resmi faaliyetlerine son verilmiştir daha sonra etkinlik alanları tedrici olarak sınırlandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the effects of the Ottoman and Turkish Republican modernization processes on madrasas, the long-term educational institutions in the East and Southeast Anatolian regions of contemporary Turkey, focusing on the effects of social and political transformation on modes of consciousness and regimes of knowledge; and to offer, in so doing, a critique of the orientalist reading.The madrasas which emerged in the Islamic world in the 10th century acted as the main institutions for the study of Islamic jurisprudence and theology. Hence, the madrasas were the sites to investigate and develop the pillars of Islamic faith and the religious rules to guide everyday life and conduct. Meanwhile, the madrasa-educated people assumed authorial roles in the interpretation of faith and the implementation of religious rules.The modernization processes brought about the formation of new institutions that undermined the centrality of madrasas in the field of education and the organization of everyday life. They also created new types of knowledge and educated classes which rivaled the established ways of knowing and mentoring that flourished through the madrasas.Modernization of education was the first of a series of comprehensive transformations that eventually brought into their scope all aspects of political and social life. In this process, transformation of educational institutions played a central role in the creation of new schemes of perception of the outside world, as well as for the creation of a new type of individual to embody and realize the newly acquired modes of knowing and being. In this sense, the modernization process brought two distinct forms of life, two distinct cosmologies, two different perceptions of time, and two different types of human beings at odds with one another.This thesis explores the complications of the Ottoman-Republican modernization processes in the light of this encounter. During this Process, the Eastern part of the Ottoman Empire was created as an `imaginative geography? to be properly transformed in line with the pillars of modernity. In these endevaours, the madrasas were seen as one of the main obstacles to modernize with respect to the knowledges they produced, the type of human beings they trained, and the kind of socialites they shaped. In effect, first their spheres of operation were limited as a temporary measure. Eventually they were totally outlawed.
Benzer Tezler
- Türkiye'de siyasal gelişmeler ve ideolojik yaklaşımların bilgi ve belge yönetimi alanına etkileri
The influence of political developments and ideological approaches on the knowledge and documents administration in Turkey
MEHMET KEMAL SEVGİSUNAR
Doktora
Türkçe
2007
Bilgi ve Belge YönetimiAnkara ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAZLI ALKAN
- Dinin siyasallaşması Türkiye örneği (islamın siyasallaşması)
Başlık çevirisi yok
DÜNYAMİN AKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Siyasal Bilimlerİstanbul Gelişim ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEZER AYVAZ
- Osmanlı'dan günümüze kamu güvenlik yönetiminde dönüşüm
From Ottoman to the present transformation in public security administration
EMRE AYDİLEK
Doktora
Türkçe
2019
Kamu YönetimiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CENGİZ EKİZ
- 'İlmin baştan çıkaran ve insanı sarhoş eden sihri': Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kürtlük hakikatinin bilimsel inşası
'The tempting and intoxicating magic of science': The scientific construction of the kurdishness truth from the Ottoman to the Republic
BAHTİYAR MERMERTAŞ
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL YARDIMCI