Seasonal biomonitoring and mapping of air pollution in the Plain of Bolu
Bolu Ovası'ndaki hava kirliliğinin mevsimsel biyoizleme ve haritalandırılması
- Tez No: 409079
- Danışmanlar: PROF. DR. SERPİL YENİSOY KARAKAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kimya, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu çalışmada, Bolu Ovası'nın hava kalitesi profili biyoizleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bolu ovasından Kasım 2012 ve Haziran 2013'te liken ve çam iğnesi örnekleri toplanmıştır. Toplanan örnekler, kararlı karbon ve azot bakımından İzotop Oranı Kütle Spektrometresi (IR-MS) ile analiz edilmiş ve element bakımından Endüktif Eşleştirilmiş Plazma Kütle Spektrometresi (ICP-MS) ile analiz edilmiştir. Likenlerdeki elementlerin konsantrasyon değerleri literatürdeki verilerle karşılaştırılabilir düzeydedirler. Konsantrasyon verileri bölgedeki kirlilik dağılım haritalarını elde etmek için kullanılmıştır. Yaz ve kış mevsimlerinde yapılan alan çalışmasında toplanan liken ve çam iğnesi örneklerine ait istatiksel sonuçlar incelenmiştir. Kış mevsiminde, liken örneklerinde en düşük ortalama konsantrasyon 0.3±0.2 ng g-1 ile Pt için ve en yüksek ortalama konsantrasyon 2816±1589 µg g-1 ile K için bulunmuştur. δ15N ve δ13C için ortalama konsantrasyon sırasıyla -9.72±3.12 ve -22.46±0.60 ‰ olarak bulunmuştur. Kış örneklemesine benzer olarak yaz mevsiminde yapılan örneklemede liken örnekleri için en düşük ortalama konsantrasyon 0.3±0.2 ng g-1 ile Pt için bulunmuştur. En yüksek ortalama konsantrasyon 4530±1631 µg g-1 ile K için saptanmıştır. δ15N ve δ13C için yaz örneklemesi ortalama konsantrasyonlar sırası ile -9.71±3.89 ve -22.48±0.67 ‰ dir. Liken ve çam iğnesi örneklerinin element bileşimleri farklıdır. Bu çalışmada, birçok elementin liken türlerinde bileşimi benzerlik gösterirken, çam iğnesinin liken türlerine göre tamamen farklı bileşim gösterdiği belirlenmiştir. Çam iğnesi örnekleri Mg, K, Mn, Sr ve Ca için hem yaz hem kış sezonlarında daha yüksek birikim kapasitesine sahiptir. Bu çalışmada, zenginleştirme faktörü kış ve yaz örnekleme çalışmaları için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Liken ve çam iğnesi örneklerinin birikim kapasitelerinin farklılığına ek olarak, bunların mevsimsel zenginleştirme faktörleri de birbirlerinden bağımsızdır. 10'dan büyük zenginleştirme faktörüne sahip Zn, Hg, Cd, Sb, As ve Se'un atmosfere salınımları insan kökenli kaynaklardandır. Bu çalışmada toplanan örneklerin kimyasal kompozisyonunu etkileyen kirletici kaynaklarını bulmak amacıyla üretilen veri setine faktör analizi uygulanmıştır. Kış sezonunda toplanan örnekler için kirletici kaynakları toprak, biyo-kütle yakımı, taşıt emisyonları, kömür yakımı, petrol yakımı, çimento fabrikası olarak bulundu. Yaz mevsiminde toplanan örnekler içinse kirletici kaynakları toprak, taşıt emisyonları, biyo-kütle yakımı, kömür yakımı ve yerel karışık antropojen kaynak olarak belirlendi. Son olarak, zenginleştirme faktörü 10'dan büyük elementlerin ve kararlı karbon ve azot izotop oranlarının alansal dağılımları değerlendirilmiştir. Dağılım parametreleri her bir element için birbirinden farklıdır. Bununla birlikte, bir çok parametre için, çok yüksek konsantrasyonlu alanlar otoyola yakın ve gözlemlediğimiz yüksek konsantrasyona sahip lokasyonlar şehir merkezine yakın yerlerde kümelenmiştir. ANAHTAR KELİMELER:Biyoizleme, Liken, Elementler, izotop oranı, faktör analizi
Özet (Çeviri)
In this study, the air quality profile of Bolu Plain was determined by applying biomonitoring methodology. Lichen and pine needle samples were collected in November 2012 and in June 2013. The samples were analyzed by Isotope Ratio Mass Spectrometry (IR-MS) for stable carbon and nitrogen isotope ratios and Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS) for the elements. Concentrations of elements were comparable with literature data. Concentration data were used to get the pollution distribution maps of the region. Descriptive statistics of the lichen and pine needle samples collected in summer and in winter field campaign were determined. The lowest average concentration was found for Pt as 0.3±0.2 ng g-1 and the highest average concentration value was obtained for K as 2816±1589 as µg g-1 during winter field campaign for the lichen samples. The average concentration for δ15N and δ13C for lichen samples was found to be -9.72±3.12 and -22.46±0.60 ‰, respectively, during the winter field campaign. Similar to the winter field campaign, the lowest average concentration value was found for Pt as 0.3±0.2 ng g-1 in the summer field campaign for lichen samples. The highest average concentration was obtained for K as 4530±1631 µg g-1 during the summer field campaign for lichen samples. The average concentration for δ15N and δ13C associated with lichen samples was found to be -9.71±3.89 and -22.48±0.67 ‰, respectively, during the summer field campaign. Elemental compositions are different for lichen and pine needle samples. Pine needle samples showed completely different composition in terms of most of the elements analyzed in the study while elemental composition was comparable for lichen species. Pine needle samples had higher accumulation capacities for Mg, K, Mn, Sr and Ca both in the summer and in the winter season. In this study, EFc values were calculated for winter and summer field campaigns separately. In addition, since the accumulation capacities of the lichen and pine needle samples are different, their seasonal EFc values are also evaluated individually. EFc values associated with Zn, Hg, Cd, Sb, As and Se were higher than 10 implying that these elements were released to the atmosphere purely from the anthropogenic sources. Factor analysis was also performed in this study to apportion the sources affecting the chemical composition of samples collected in this study. Six-factors were retained in the winter field campaign, which are crustal, motor vehicle, coal combustion, oil combustion, biomass burning, and cement factory. All these sources account for the 81.2 % of the system variance. For the summer field campaign, five factors were resolved, which are crustal, biomass burning, coal combustion, local mixed, and motor vehicle. Five factors account for the 82.8 % of the total system variance. Lastly, the spatial distribution of parameters for which calculated EFc values were greater than 10 and stable carbon and nitrogen isotope ratios was evaluated in this study. The distribution of parameters is distinct from each other. However, for most of the parameters, the hot spots were close to highways and locations with higher concentrations were clustered close to the city center. KEYWORDS:Biomonitoring, lichen, elements, isotope ratio, factor analysis
Benzer Tezler
- Şanlıurfa ilinde bazı ağır metal (CD ve PB) kirliliğinin güvercin kanlarında mevsimsel değerlendirilmesi
Seasonal evaluation of some heavy metal (CD and PB) pollution in pigeon blood samples in Şanlıurfa province
ÖZLEM ÜTME
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eczacılık ve FarmakolojiHarran ÜniversitesiFarmakoloji ve Toksikoloji (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FÜSUN TEMAMOĞULLARI
- Karakaya barajında çevresel kirliliğin sazan balığı (Cyprinus carpio) üzerine etkilerinin mevsimsel olarak saptanması
The Determination of effects of environmental pollutants based on seasonal changes on carp, Cyprinus carpio living in Karakaya dam lake
ELİF GÜLER
- Kızılırmak deltası ve kıyı şeridinde kirlilik araştırması ve midye örneğinde canlılarda kirlilik birikiminin incelenmesi
Investigation of pollution in Kızılırmak delta and at the coastal area and determination of pollution accumulation in organisms in mussels samples
SENEM ÜSTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Çevre MühendisliğiOndokuz Mayıs ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE BÜYÜKGÜNGÖR
- Karakaya Baraj Gölü'nün su kalitesinin ekotoksikolojik yaklaşımla değerlendirilmesi
The evaluation of water quality in Karakaya Dam Lake: An ecotoxicological approach
ABBAS GÜNGÖRDÜ
- Farklı kirlilik potansiyellerine sahip lokalitelerde yaşayan Microtus Guentheri örneklerindeki ağır metal birikim seviyelerinin saptanması ve genetik hasarın araştırılması
Determination of heavy metal accumulation levels and genetic damage in Microtus Guentheri samples living in localities with different pollution potentials
FATMA TURNA DEMİR