Şeyhü'l-İslam Ebu's-Suud Efendi'nin fetvalarında Osmanlı gayrimüslimleri
Ottoman non-muslims in the fatwas of Sheikh al-İslam Ebu's-Suud Efendi
- Tez No: 410446
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURİ ADIYEKE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Ebu's-Suûd, Şeyhü'l-İslâm, Millet Sistemi, Gayrimüslimler, Ebu's-Suûd, Sheikh al-Islam, Millet System, Non-Muslims
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Osmanlı Devleti, İstanbul'un topraklarına katılmasıyla birlikte artık bir imparatorluk haline gelmiştir. İmparatorluk yapısına bürünmüş bir devletin ise temel özelliği emperyal bir ideolojiye sahip olması ve bünyesinde her yönden çeşitliliği barındırmasıdır. Fatih döneminden itibaren İmparatorluk olan Osmanlı, çok dinli, çok etnikli, çok kültürlü ve çok kimlikli bir yapıya bürünmüştür. Ancak bu yapıyı sosyal ve idari açıdan dengede tutabilmesi için sağlam bir zemine oturtması şarttı. O dönemin şartları içerisinde bunu yapabilmesinin en akılcı yolu ise“Millet Sistemi”idi. Çalışmamızda, Osmanlı Devleti'nin toplumsal organizasyonunu sağlayan Millet Sistemi'nin pratikte uygulanışını Ebu's-Suûd Efendi fetvalarından okuduk. Fetvalar her ne kadar İslâm Hukuku'nun tali kaynakları arasında yer alsa da İslâm Hukuku'nun hangi devirde nasıl anlaşıldığı ve yorumlandığını, söz konusu çağın sorun ve çözümlerini, hukukun canlılığı ve elastikiyetini yansıtması bakımından son derece önem arz etmektedir. Özellikle İslâm Hukuku'nun uygulandığı her devlette sosyal yaşamın hemen hemen her alanına ilişkin olarak fetva kurumunun yaygın bir şekilde uygulama alanı bulması da bizim fetvaları temel almamızda etkili olmuştur. Bu bağlamda çalışmamızda ilk olarak“fetva ve şeyhü'l-islâmlık”kavramları üzerinde durulmuş ve tanımlar bölümünde, çalışmamızın temelini teşkil eden fetvaların sahibi olan Şeyhü'l-islâm Ebu's-Suûd Efendi'nin hayatına değinilmiştir. Ardından Millet Sistemine dair genel bir perspektif sunulmuştur. Tezimizin esas bölümünü teşkil eden Millet Sistemi'nin pratikte uygulanışını yansıttığımız kısım ise hukuksal alan, dinsel ve gündelik yaşam ve ekonomik yapı olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerde Millet Sistemi çerçevesinde sistemin unsuru olarak kabul edilen gayrimüslimlerin toplum içindeki yaşantılarına değinilmektedir. Bu süreç bahsettiğimiz gibi Ebu's-Suûd Efendi'nin fetvalarından izlenmiştir. Ancak çalışmamız boyunca Millet Sistemi, Ebu's-Suûd'un yaşadığı dönemle sınırlı kaldığımız unutulmadan değerlendirmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Ottoman State turned into an Empire after Istanbul was included into its territories. The main characteristic of a state that turns into an empire is its having an imperial ideology and its harboring diversity in every aspect. The Ottomans, after the reign of Mehmed the Conqueror, took the form of a multireligious, multi-cultural and multi-identity structure. It was, however, crucial for the Ottoman State to base this structure upon a solid foundation in order to keep it in balance socially and administratively. Within the conditions of that era, the most rational way to do so was the“Millet System”. In this study, I analyzed the practical application of the Millet System that formed the social organization of the Ottoman State through the fatwas of Ebu's-Suud Efendi. Though they are among the secondary sources of the Islamic law, fatwas are significant sources in that they reflect how the Islamic Law is understood and interpreted in which periods, the problems and solutions of the historical period in question, and law's vitality and elasticity. One other reason that was influential in our selection of fatwas for this study is that, in the countries where the Islamic Law was applied, fatwas were extensively applied in every aspect of social life imaginable. In this context, I firstly attempted to focus on the institutions of“fatwa and sheikh al-Islam”; and in the very first chapter, I will touch upon the biography of Sheikh al-Islam Ebu's-Suud Efendi whose fatwas constitute the basis of our study; then, I presented a general perspective on the Millet System. The fundamental chapter of my thesis that reflects how Millet System applied in practice consists of three main parts: Judicial space, religious and daily life, and economic structure. In these parts, I tried to address the lives of non-Muslims considered as the natural members of Millet System in broader social context. This process was followed through the fatwas of Ebu's-Suud Efendi, as previously mentioned. The millet system was evaluated by keeping in mind that the study is limited to the period of Ebu's-Suud Efendi.
Benzer Tezler
- Şeyhülislam Molla Arab'ın fetva mecmuası (v. 1b-33b) çerçevesinde XV. asır Osmanlı hukuku üzerine gözlemler (Tahlil ve Metin)
Observations on XV. century Ottoman law around Sheikh al-İslam Molla Arab's fatwa collection (f. 1b-33b) (Analysis and Text)
ALİ ÖNCEL
- Su'ûdu'l-Mevlevî, hayatı, eserleri ve dîvânı (Zâdegân)
Su?ûdu?l-Mevlevî, his life, works and his dîvân (Zâdegân)
NECATİ İŞLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- Ebussuud el-Îmadî'nin 'Hâşiye alâ Kitâbi'l-Buyû' min el-İnâye' adlı eserinin tahkik ve tanıtımı
Investigation and definition of the manuscript of the footnote of Ebussuud Efendi on the book of sales from 'Al-Inaye fi Sharh Al-Hidayah'
FATMATUZZAHRA KAJJE
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinAğrı İbrahim Çeçen Üniversitesiİslam Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULCEBBAR KAVAK
- Ebussuûd tefsirinde cihad kavramı
The concept of jihad in exegesis Ebussuud
MUSTAFA ÖZİPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Ebussuûd tefsirini sosyokültürel bağlamında okumak (Zekât, nikâh ve hac ayetleri bağlamında)
Reading Abū al-su‛ūd's tafsir in terms of socio-cultural context (Verses of zakat, nikah, and hajj)
AKHMAD MUGHZI ABDILLAH
Doktora
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
PROF. DR. AHMET NEDİM SERİNSU