Pamir (Afganistan) Kırgız Türkleri ağzı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41237
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET B. ERCİLASUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 488
Özet
Bu tez; giriş, ses bilgisi, şekil bilgisi, sonuç, metinler ve sözlük bölümlerinden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde Pamir bölgesi, coğrafî konumu ve yüzey şekilleri ile ele alınmış, Pamir Kırgız Türklerinin etnik durumu, hayat tarzları incelendikten sonra tarihçeleri sunulmuştur. Giriş bölümünde yapılan bu inceleme sonucunda Pamir Kırgız Türklerinin Kırgız kavminin Teyit ve Kesek uruklarından olduktan, ilk yurtlarının Abakan-Minusink vadisi olduğu, 18. yüzyılda Alay bölgesine gelip yerleştikleri, burada 19. yüzyılın sonuna kadar diğer Kırgız urukları gibi Hokand Hanlığına bağlı olarak yaşadı klan, bu yüzyılda başlayan Rus saldırılarından kurtulmak için Afganistan Pamirine göçtükleri, burada da Rus saldırılarının devam etmesi üzerine 1947 yılında Doğu Türkistan Pamirine göçtükleri, fakat 1949'da Çin'e komünist yönetimin hakim olması ve Doğu Türkistan'daki Türk direnişini kırması ile tekrar Afganistan Pamirine döndükleri, kaynaklara ve derleme metinlerindeki hatıralara dayanarak ortaya konmuştur. Pamir Kırgız Türklerinden 1300'ünün liderleri Rahmankul önderliğinde, 1978 yılında Pakistan'a iltica ettikleri, 1982 yılında ise Türkiye'ye kabul edilip Van'ın Erciş ilçesi yakınlarında yeni kurulan Ulu Pamir köyüne yerleştirildikleri; giriş bölümünde son bilgiler olarak verilmiştir. Ses bilgisi bölümü ünlüler ve ünsüzler alt bölümlerinden meydana gelmektedir. Bu ait bölümlerde ayn ayn her ses tanıtılmış ve ses hadiseleri incelenmiştir. Şekil bilgisi bölümü; isim, zamir, sıfat, zarf, fiil ve edat ait bölümlerinden meydana gelmektedir. İsim ait bölümünde isim yapım ekleri ve isim çekim ekleri; zamir ait bölümünde zamir türleri, şahıs ve işaret zamirierininn çekimleri; sıfat alt bölümünde sıfat türleri; zarf alt bölümünde zarf türleri; fiil alt bölümünde fiil yapım ekleri, şekil ve zaman ekleri, sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri ve nihayet edat alt bölümünde de edat türleri ve kullanılıştan incelenmiştir. Ses bilgisi ve şekil bilgisi bölümlerinde incelenen her konu, metinlerden örneklerle desteklenmiştir. Sonuç bölümünde, Pamir Kırgız Türkleri Ağzında tespit edilen önemli ses şekil bilgisi özellikleri sıralanmıştır.Kaynakçaya, bu araştırmanın yapılmasında faydalanılan eserlerin bibliyografik künyeleri alınmıştır. Bu arada, araştırmanın yapılması sırasında baş vurulmayan, ancak Pamir Kırgız Türkleri hakkında gramer dışında çeşitli konularda bilgi veren birkaç kaynak da eklenmiştir. Metinler, 1983 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Karagündüz'de, 1984 yılının Haziran ayında da Malatya'da derlenmiştir. Bu bölüm Kırgız Türklerinin önemli şifahî mahsullerinden olan Manas Destanı ve Canayli comoğunun da bulunduğu çeşitli konularda derlenmiş metinlerden oluşmaktadır. Metinlerden sonra yer alan sözlük bölümünde, metinlerde geçen bütün kelimeler anlamlarıyla birlikte verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The thesis consists of four chapters; introduction, phonology, morphology and conclusion. In addition to these chapters, there are sample texts and a glossary in the thesis. The region and geography of Pamir, the ethnic situation of Pamir Kirghiz Turks, their life-style, and their history have been studied in the introduction chapter. Moreover, according to the records it was pointed out that Pamir Kirghiz Turks were the Teyit and Kesek tribes of Kirghiz people, and their first homeland was Abakan Minusink Valley. It was also stated that they settled in the region of Alay in the 18th century, and lived under the reign of Khokand like other Kirghiz tribes till the end of the 19th century, and then moved to Pamir in Afghanistan in order to avoid the attacks of Russian in the same century, later they had to go to Pamir in East Türkistan in 1947 because of the same attacks, but returned to Pamir in Afghanistan because the communist regime had the power in China in 1949; therefore, Turks lost their resistance in East Türkistan. In the last part of the introduction chapter, it was expressed that 1300 of the Pamir Kirghiz Turks took refuge into Pakistan in 1978 by their leader Rahmankui and in 1982 they were accepted to Turkey and setteied in Ulupamir village near Ercish, Van. The second chapter consists of vowels, consonants, and their subdivisions. In these subdivisions, all phonemes and their variations have been examined one by one. In the following chapter, nouns, pronouns, adjectives, adverbs, verbs, prepositions, and their subdivisions have been studied. In the subdivision of nouns, derivational and inflectional affixes, in the subdivisionof pronouns, pronoun types, personal and demonstrative pronouns, and their inflections; in the subdivision of adjectivies, adjective types; in the subdivision of adverbs, adverb types; in the subdivision of verbs, derivational affixes, conditional and time affixes, participles, and finally in the subdivision of pronoun types and their usage have been examined in detail. Each item studied in the second and third chapter has been illustrated in the texts. Some phonological and morphological characteristics identified in the regional accent of Pamir Kirghiz have been presented in the conclusion chapter.VI In the bibliography part, the works used in this research have been listed, and some works giving information about Pamir Kirghiz Turks in different topics apart from grammar have also been mentioned. The sample texts used in the study were collected in July and August 1983 in Karagunduz, and in June 1984 in Malatya. The vocabulary items used in the sample texts have been given with their meaning in the glossary.
Benzer Tezler
- Kırgız Türklerinin Ulupamir'e göçü
The migration of Kyrgyz Turks to Ulupamir
MUHAMMED DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TEKİN TUNCER
- Ulupamir Kırgızlarının halk kültüründe giyim kuşam geleneği
Clothing tradition in folk culture of Ulupamir Kyrgyz
UĞUR ÇAYLIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Karabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZHYLDYZ ISMAILOVA
- Van Ulupamir Kırgız Türkleri'nin siyasi tarihi ve kültürleri
Başlık çevirisi yok
NURULLAH ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
SosyolojiBitlis Eren ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VECİHİ SEFA FUAT HEKİMOĞLU
- Kırgız lider Rahmankul Kutlu ve Van Kırgızlarının tarihi ve kültürü
History and Culture of the Van Kyrgyz People and their leader Rahmankul Kutlu
KURBANBEG KUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULVAHAP KARA
- Göç nedeniyle Van Kırgızlarının sosyo-kültürel yapısında oluşan değişimler: Halkbilimi verilerine göre bir inceleme
Change in socio-cultural structure of the Van Kyrgyz due to migration: A research according to folkloric material
JANYL-MYRZA BAPAEVA
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEYMA GÜNGÖR