Kıbrıs toplumsal kuruluşunun tarihsel gelişimi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41751
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. ÜLKÜ DEMİRDÖĞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
TEZ ÖZETİ Bu tez çalışması ile Kıbrıs toplumsal kuruluşunun tarihsel gelişimi incelenmeye ça lışılmıştır. Tez; giriş, üç ana bölüm, iki ek bölüm ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Üç ana bölümde Kıbrıs toplumsal kuruluşunun tarihsel gelişimi incelemeye ayrılmıştır. Ek bölümlerde ise bölgesel ve küresel dış politik gelişmeler çerçevesinde Kıbrıs ve 1992 toplumlararası görüşmeleri çerçevesinde iki toplumun karşılıklı durumları tar tışılmıştır. Böyle bir ek bötümlendirmeye gidilmesinin nedeni; uluslararası alandaki po litik gelişmelerin Kıbrıs'a etkilerini ve süreç içerisinde Kıbrıs ile ilgilenen ülkelerin, bu il gilerinin nedenlerini ve derecesini ortaya koymak ve Kıbrıs toplumsal kuruluşunun iki temel etnik bileşenini oluşturan Türk ve Rum toplumları arasındaki çelişkilerin bu gün de devam ettiğini göstermektir. Giriş bölümünde, genel bir çerçevede tezin konusu, tez çalışması boyunca izlenen yöntem, üretim tarzı ve toplumsal kuruluş kavramları, Kıbrıs'ın coğrafi yapısı, nüfus ya pısı ve Kıbrıs'ta bulunan orduların durumu üzerinde kısaca durulmuştur. Birinci bölüm üç ana kısımdan oluşmaktadır. Bu bölümde Osmanlı İm- paratorluğu'nun Kıbrıs toplumsal kuruluşunun şekillenmesi üzerindeki etkileri in celenmiştir. Bölümün birinci kısmında, Osmanlı üretim ilişkilerinin Kıbrıs toplumsal ku ruluşuna eklemlenişi, bu eklemleniş çerçevesinde bir üstyapı kurumu olarak oluşturulan“millet”sistemi,“millet”sisteminin iki topumun doğrudan üreticilerine nasıl yansıdığı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun adadaki toprak düzenlemeleri üzerinde durulmuştur. Bö lümün ikinci kısmında, Osmanlı toplumsal kuruluşuna kapitalizmin eklemlenişi ve bunun Kıbrıs'a yansıması, Kıbrıs toplumsal kuruluşunun kapitalizme eklemlenişi, yarı- sömürgeleşme, merkez-çevre çatışması ve bu dönemdeki sınıf mücadelelerine de ğinilmiştir. Birinci bölümün üçüncü kısmında, Kıbrıs toplumsal kuruluşunda Rum ve Türk toplumları arasındaki eşitsiz gelişim ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son dö neminde Ada'da gerçekleştirdiği yeni düzenlemeler tartışılmıştır. İkinci bölüm, iki kısım ve alt bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümde Kıbrıs'ta ka pitalizmin gelişimi tartışılmıştır. Birinci kısımda, Kıbrıs toplumsal kuruluşunun ka pitalizme eklemlenmesi ve hakim üretim tarzı haline gelmesi üzerinde durulmuştur. İkinci kısımda, azgelişmişlik olgusu üzerinde kısaca durulduktan sonra, Kıbrıs'ta az gelişmişlik olgusu kapitalizmin gelişimi ile birlikte incelenmiştir. Kıbrıs'ta kapitalizmin ge lişimini daha iyi kavrayabilmek için bu değişimlere dayalı belirli dönem lendirmelere gi dilmiştir. 1974 sonrası adanın ikiye bölünmesinin ardından mevcut incelememiz iki ayrı temelde; iki ekonomik yapı ayrı ayrı incelenerek sürdürülmüş ve karşılaştırılmıştır. Yine bu bölümde, Kıbrıs'ın Dünya Ekonomik Sistemi içersindeki yeri üzerinde kısaca durulmuştur. Üçüncü bölümde.'larihsei süreç içerisinde Kıbrıs'taki sınıfsal ilişkiler incelenmiştir. Bu sınıfsal ilişkilere bağlı olarak, bir burjuva ideolojisi olan milliyetçiliğin bu sınıfsal iliş kilere etkisi ve sınıffararası mücadelede oluşturulan siyasi yapılar bu bölümün temel eksenini oluşturmuştur. Bu bölümde yine tarhsel dönemiendirmeye gidifmiştir. Bu dö-imlendirmelerde; gerek milliyetçiliğin tarihsel dönemeçleri, gerekse çeşitli siyasal ya ların oluşum süreçleri dikkate alınmıştır. Bu bölüm içerisinde ayrıca sınıfsal he- ımonik ilişkiler, burjuva devrimi sorunu tartışılmıştır. 1974 sonrası inceleme, yine iki plum temelli sürdürülmüştür. Güney Kıbrıs üzerinde kısaca durulduktan sonra, ağır- ;lı olarak Kuzey Kıbrıs'taki demokrasi sorunu tartışılmıştır. Birinci ek bölümde bölgesel ve küresel dış politik gelişmeler çerçevesinde Kıbrıs'ın irumu incelenmiştir. Bu bölümde de tarihsel dönemlendirmeye gidilerek, bu dö- jmlerde, çeşitii ülkelerin Kıbrıs ile ilgitenimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci ek bölümde ise toplumlararası görüşmelerin kısa tarihçesi verilerek, 1992 yıl- ıda her iki toplumun karşılıklı durumları saptanmaya çalışılmıştır. Kıbrıs toplumsal kuruluşunun evrimi içerisinde, Osmanlı İmparatorluğu döneminin zel bir yeri vardır. Osmanlıların Kıbrıs'a yerleşmeleri ile birlikte Adada gelişmeye bas yan kapitalizmin ilk nüveleri kaybolur. Adada varolan feodal üretim tarzı ile Osmanlı retim ilişkileri birbirine eklemlenir. Adada varolan feodalist yapıların bir kısmı kaldırılır, ir kısmı da korunur. Örneğin toprağın fiefler şeklindeki bölünüşü yerini dirliklere bırakır, ncak bir kısım fief alanı varlığını korumaya devam eder. Bir Osmanlı üstyapı kurumu lan millet sistemi politik işlevlerinin yanında hıristiyan ve müslümanları ayni üretim ins ilerinin farklı oranlarda etkilemesine yol açarak, altyapıya etki eder. Yerli kitlelerin seri den“reaya”ya yükselişleri de bu temelde gerçekleşir.“Millet”sistemi çerçevesinde, Or- jdoks Kilisesi yönetsel ve ideolojik bazı görevler üstlenerek politik toplumun önemli bir arçası haline gelir. Kilise, feodal toprakbeyi niteliği ile egfHen sınıflar koalisyonu içe- sinde önemli bir yer edinir. Hıristiyan kitleler ise kiliseye ve Osmanlı Yerel Yönetimi'ne arşı çifte yükümlülükler üstlenirler. Bu yükümlülükler bir tür senyör yükümlülükleriydi. )olayısı ile adada üretilen artı ürün Ortodoks Kilisesi, Osmanlı Yerel Yönetimi, Osmanlı önetimi sırasında da varlıklarını sürdüren Venedik döneminden kalma toprakbeyieri ve anların doğrudan üreticiye kadar uzanan aracıları arasında paylaşılmaktaydı. Kuş- usuz bu durum feodal üretim tarzında artı ürünün geniş bir bölümünün yerel kul- anılması zorunluluğunun bir uzantısıdır. Artı ürünün büyük bölümünün yerel kul- amlması zorunluluğu aynı zamanda, bu teme! üzerine oluşan merkezden görece lağımsız siyasi yapıları da doğurur. Kapitalizmin, Osmanlı toplumsal kuruluşuna eklemlenişi süreci, kapitalist üretim tar ımın, diğer üretim tarzlarını kendi hakimiyetine alması sürecidir. Bu sürece kapitalizm arafından içerilme süreci de diyebiliriz. İçerilme süreçleri, kapitalizmin içsel olarak ge- iştiği alanlardan farklı bir kapitalist gelişme çizgisinin izlenmesine yol açar. Aynı süreç Dsmanlı İmparatorluğumun yarı sömürgeleşme ve azgaliyşm işlik süreçleridir. Osmanlı mparatorluğu'nun doğrudan bir sömürge olmayışı; içerilme sürecinin dolaylı yollardan, fani uluslararası ekonomik sistem aracılığı ile gerçekleşmesini sağlar. Kuşkusuz bu süreç üzerinde zaman zaman çeşitli Avrupa ülkelerinin zorlamaları da vardır. Toplumsal sapının üstyapısında, yeni üretim tarzına uyum için yapılan değişimlerde büyük oranda azgelişmişlik süreçlerinin yeniden üretim araçları olurlar. Kıbrıs toplumsal kuruluşunda ia aynı süreçler yaşanmaktadır. Bu süreç içerisinde Türk ve Rum toplumlarının eşitsiz gelişimi belirir. Osmanfı ürtim ilişkilerinden daha ağır oranlarda etkilenmeleri Rumlardan Dir kısmını tarım dışı alanlara itmiştir Özellikle ticarette uzmanlaşan bu grup zamanla jrtimi de denetimine alacak Rum ticaret burjuvazisinin ilk nüveleridir. Rum ticaret bur- uvazisinin gelişimi karşısında eğmen sınıflar koalisyonu içerisindeki Osmanlı yerel bü-okrasi kategorisi, bu sınıfın bir kategorisine dönüşür. Kimi zaman yerel bürokrasinin nerkeze karşı da bu sınıfla işbirliği içerisine girdiği görülmektedir. Kifce kurumu da bir ivrim geçirerek Rum ticaret burjuvazisi ile benzer faaliyetler içerisine girer. Kendi top aklarını Avdpa'nın ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenleyerek, bir anlamda bur- jvalaşır. Rum Toplumu'nda, Türk Toplumu'ndan önce bir burjuva sınıfının ortaya çık- nası; bu sınıf ile etnik özün en azından geçici bir süre örtüşmesine yol açar. Daha ;onra ortaya çıkan, Türk burjuvazisi ise Rum ticaret burjuvazisi ile rekabet edebilecek >ir potansiyelden uzak, daha çok onun bir uzantısı niteliğindedir. Osmanlı merkezinin, yerel olarak kullanılan artı ürün sağımını sınırlandırma gi- işimi, aynı zamanda çevrenin merkezden görece özerkliğini azaltma girişimidir. Ka pitalist üretim tarzının diğer üretim tarzları üzerindeki hakimiyetini pekiştirdiği andan iti- )aren, Osmanlı merkezinin bu çabaları yetersiz kalır. Çünkü çevre yapılarına nerkezden görece özerkliği sağlayan ekonomik kaynaklar biçim değiştirmiştir. Çevre ya dlarını besleyen artı ürünle birlikteyartı değerdir de. Kıbrıs'ın Osmanlı topraklar içerisinde bulunduğu dönem boyunca, sınıflararası mü badeleler, köylü kitleleriyle mevcut egemen sınıflar koalisyonu arasında ceryan eder. Etnik özler, henüz sınıfsal ilişkilerin önüne geçmemiştir. Gerek egemen sınıflar ko alisyonu içerisinde, gerekse sömürülen sınıflar arasında etnik öz çekinik kalır. Bunun en güzel örneği çeşitli köylü ayaklanmalarında kendini açığa vurur. Bu ayaklanmalarda bir birine karşıt taraflar arasında etnik özden çok sınıfsal temel ön planda olmuştur. İngiltere'nin Kıbrıs'ı kendi topraklarına katısı ile Kıbrıs, doğrudan sömüge haline gelir. Doğrudan sömürge olmanın karakteristiklerinin başında sömürgeci ülkenin to- Dumsal kuruluşun şekillenmesi üzerine doğrudan etki yapabilmesidir. 1878-1900 yılları arasında Kıbrıs'ta kapitalizin gelişimi İngiltere'nin çeşitli müdahalelerinden etkilenir. İn giltere, Adaya yerleşteğinde burada meta üretimini başlatmak gibi bir sorunla kar şılaşmaz. Bu nedenle, mevcut yapı üzerinde etkileri ilk dönemde son derece sınırlı lok bir toplumsal kuruluşta mevcut altyapı ile üstyapı arasındaki b ütünlüğü temsil et- lektedir. Tarihsel blokun altyapısı ile üstyapısı arasındaki bağı kuranlar ise ay- lınlardır. Kuzey Kıbrıs aydınlarının (çoğu bürokrasi kategorisi içerisinde varlıklarını sür- iürmektedirler) Türkiye enttellektüel blokunun içerisinde yer almaları veya bu blokun bu ıvdınlar üzerindeki hegemonik etkinliği Kuzey Kıbrıs ile Türkiye arasındaki tarihsel blo- ;un temelini oluşturur. Bürokrasi^îoplumsal konumlanışı yerel egstOM sınıfların çı karlarının korunması kadar Türkiye'nin Adadaki genel çıkarlarının korunması te- nelinde oluşturlmuştur. Uluslararası alanda Kıbrıs ile ilgilenim çeşitli güçlerin bölgesel ve küresel he gemonya mücedeleleri çerçevesinde günümüzde de sürmektedir.“Kıbrıs Sorunu”nun pözümü veya çözüsüzlüğüne çeşitli ülkeler bölgesel ve küresel hegemonya mücadelesi çerçevesinde yaklaşmaktadırlar. Bu mücedele Türkiye ve Yunanistan arasında devam ederken dolaylı yollardan Avrupa Topluluğu ve Amerika Birleşik Devletleri de bu so runun birer tarafı haline gelmektedirler. Buna rağmen iki toplum arasındaki çelişkiler de henüz son bulmuş değil; Kuzey burjuvazisinin kendi pazarını rekabet edemeyeceği Rum burjuvazisine karşı'koruma isteği ve Rum burjuvazisinin de kendi gelişimi için Kıb rıs'ın bütününe olan ihtiyacı bugün de varlığını sürdürmektedir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kıbrıs Türk basınında ötekinin temsili ve kimliğin inşası
Representation the other and constructing identity in Turkish Cypriot press
BERNA KÜÇÜK KALAYLAR
- Siyasal ve toplumsal faaliyetleri ile Hasene Ilgaz (1902-2000)
Hasene Ilgaz with political and social activities(1902-2000)
BETÜL GÖKÇE AKGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDEF BULUT
- A tale of coexistence: A history of Cyprus from 1860 to 1931
Bir birlikte yaşama hikayesi: 1860'tan 1931'e Kıbrıs tarihi
NUR ÇETİNER
Doktora
İngilizce
2023
TarihBoğaziçi ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KIRLI
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde siyasal sistemin kurumsallaşma süreci ve demokrasinin konsolidasyonu
Institutionalization process of political system and democratic consolidation at Northern Cyprus Turkish Republic
TUĞÇE BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEDRET ÇAĞLAR
- Kıbrıs Türk toplumunda 1974 sonrası sanat pratiklerinin gelişimi ve adanın politik süreciyle tetiklenen bu gelişimin çalışmalara yansıması
The development of art practices in the Turkish Cyprus society after 1974 and the reflection of this development, trigged by the political process of the island on the artworks
DERYA ULUBATLI
Doktora
Türkçe
2024
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERMİN SAYBAŞILI