Farklı bor bileşiklerinin dozimetrik özelliklerinin belirlenmesi ve retrospektif dozimetri alanında kullanımının incelenmesi
Investigation of dosimetric properties of different boron compounds and their usability in retrospective dosimetry field
- Tez No: 420353
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİYAZİ MERİÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fizik ve Fizik Mühendisliği, Radyoloji ve Nükleer Tıp, Physics and Physics Engineering, Radiology and Nuclear Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Nükleer Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Fiziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
İyonize edici radyasyonun kullanıldığı alanlarlarda doz takibi son derece büyük bir önem taşımaktadır. Bu amaçla kullanılan birçok dozimetrik yöntem mevcuttur ve termolüminesans dozimetreler retrospektif dozimetri amacıyla sıklıkla kullanılanılırlar. Bireysel doz ölçümü veya çevresel dozun belirlenmesi gibi alanlarda kullanılmak üzere dozimetrik özellikleri iyi olabilecek yeni materyaller üzerinde araştırmalar yapılmaktadır. Türkiye dünyadaki bor mineralleri rezervlerinin %72'sine sahip bir ülkedir ve çeşitli bor bileşikleri halihazırda nötron dozimetrisinde kullanılmaktadır. Bor minerallerinin kullanım alanının geliştirilmesi; retrospektif dozimetri alanında ve ülkemizdeki bor minerallerinin kullanım alanının genişletilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla yapılan tezde doğal ve işlenmiş bor minerallerinden duyarlılığı yüksek olan örneklerin dozimetrik özellikleri (ışıma eğrisinin şekli, radyasyon doz cevabı,tekrarlanabilirlik) incelenmiştir. Yapılan tez çalışmasında, Eskişehir/Kırka bölgesinden çıkarılan doğal bor minerallerinin (boraks, kernit, üleksit, kolemanit) yanı sıra Eti Maden İşletmelerinden alınan işlenmiş (Etibor-48, boraks dekahidrat, boraks pentahidrat, borik asit) ve doğal (tinkal, kolemanit) mineraller kullanılmıştır. Bor mineralleri termolüminesans/optik uyarmalı lüminesans işlemlerine tabi tutularak dozimetrik özellikleri incelenmiştir. TL ışıma eğrileri, OSL azalım eğrileri, radyasyon doz cevabı eğrileri elde edilmiş ve ölçülebilir minimum doz değerleri belirlenmiştir. Ayrıca TL tekrarlanabilirliği ve örneklerin kinetik parametreleri incelenmiş ve bor minerallerinin retrospektif dozimetrede kullanılabilirliği değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçların bor minerallerinden dozimetrik olarak kullanılabilirliği yüksek olan minerallerin üleksit ve kolemanit olduğu ve ölçülebilir minimum doz değerlerinin sırasıyla 21, 58, 20, 34 Gy olduğu gözlenmiştir. Boraks içeren bor minerallerinin düşük erime sıcaklığı nedeniyle özellikle TL işlemi için uygun olmadığı görülmüştür. Ayrıca Gy mertebesinden minimum ölçülebilir doz değerlerine sahip olmaları nedeniyle bor minerallerinin yüksek radyasyon dozlarının gözlendiği alanlarda kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Radiation dose monitoring is extremely important in fields where ionizing radiation is used. There are a lot of dosimetric methods that are used for this purpose and thermoluminescence dosimeters are commonly used for retrospective dosimetry. There are a lot of researches to find new materials with proper dosimetric properties for either new personal dosimeters or environmental dosimeters. Turkey has the 72% of all boron mineral reserves worldwide and some boron compounds are already in use as neutron dosimeters. It's important to expand of the usage of boron minerals both for finding new materials to use in retrospective dosimetry and improving the usage of boron mineral reserves in Turkey. For this purpose, in this masters thesis natural and processed boron minerals with high radiation sensitivity are examined for their dosimetric properties (such as shapes of their glow curves, radiation dose response, changes in the dose response sensitivity). Boron minerals used in this thesis are both natural ones which are obtained from Eskişehir/Kırka (borax, kernite, colemanite, ulexite) and Eti Maden İşletmeleri (tincal,colemanite), and proccesed ones which are also from Eti Maden İşletmeleri (Etibor-48, borax decahydrate, borax pentahydrate, boric acid ). Dosimetric properties of boron minerals are examined by their TL/OSL results. TL glow curves, OSL decay curves, radiation dose response curves are obtained and their minimum detectable doses are determined. Also TL repeatability and kinetic parameters are examined and usability of boron minerals in retrospective dosimetry is investigated. Obtained results show that boron minerals which are suitable to use in dosimetry field are ulexite and colemanite and their minimum detectable doses are respectively 21, 58, 20, 34 Gy. Boron minerals containing borax are not suitable for TL due to their low melting temperature. In consequence of their high minimum detectable dose values (in Gy) of boron minerals, they can be used at high radiation dose field.
Benzer Tezler
- Katkısız ve La ile katkılanmış çinko boratların termolüminesans (TL) özelliklerinin incelenmesi ve dozimetrik uygulamalarda kullanılabilirliğinin araştırılması
Investigation thermoluminescence (TL) properties and usage of dosimetric applications of undoped and La doped zinc borates
MERVE ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Fizik ve Fizik MühendisliğiUludağ ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİL KÜÇÜK
- Bor nitrürün dozimetrik özelliklerinin lüminesans tekniklerle incelenerek sağlık fiziği uygulamalarında kullanılabilirliğinin araştırılması
Feasibility investigation of the dosimetric properties of boron nitride by using luminescence techniques on health physics applications
ÇAĞAN HAKAN ÖZTOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiMedikal Fizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GAYE ÖZGÜR ÇAKAL
- İnce film PVP/borlu bileşiklerin optik uyarmalı lüminesans (OSL) özelliklerinin araştırılması
Thin film PVP/boron compounds investigation of optically excited luminescence(OSL) properties
SELDA GÜÇLÜ SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyasyon OnkolojisiAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSağlık Fiziği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTUNÇ ATEŞ
- Doğal ve katkılanmış bor minerallerinin dozimetre geliştirmek amacıyla termolüminesans (TL) yöntemi kullanılarak çalışılması
Investigating natural and doped boron minerals using thermoluminescence (TL) method for the purpose of development of a dosimeter
MEHMET YÜKSEL
Doktora
Türkçe
2013
Fizik ve Fizik MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEHRA YEĞİNGİL
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE GÜLBİN ÖZGER KAVAK
- Farklı bor bileşiklerinin serviks kanseri hücre hatlarında sitotoksik ve genotoksik etkilerinin belirlenmesi
Determination of genotoxic and cytotoxic effects of different boron compounds in cervical carcinoma cell lines
ERKAN KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Tıbbi BiyolojiCelal Bayar ÜniversitesiTıbbi Biyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KORKMAZ