Ahmed Adnan Saygun'un Gilgameş adlı epik dramının metinlerarası ilişkiler bağlamında Gılgamış Destanı ile karşılaştırılması ve müzikal analizi
The musical analysis of Ahmed Adnan Saygun's epic drama Gilgameş and its comparison in the context of intertextual relationship with the epic of Gilgamesh
- Tez No: 425583
- Danışmanlar: PROF. GÜLPER REFİĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Enkidu, İlahi Aşk, İnsan, Makam, Mücadele, Oktatonik dizi, Ölüm, Ölümsüzlük, Sevgi, Tam-ton dizisi, Tanrı, Tasavvuf, Yolculuk, Death, Divine love, Enkidu, God, Human, İmmortality, Journey, Love, Maqam, Mysticism, Octatonic scale, Struggle, Whole ton scale
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Müzikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 307
Özet
Gılgamış Destanı'nın başta İlyada ve Odysseia olmak üzere kendisinden sonra gelen birçok destanı etkilediği anlaşılmaktadır. Destan, Gılgamış'ın yaşadığı maceraların sonunda hakikî bilgi ile olgunlaşıp Uruk'a dönmesi ve başından geçenleri anlatmasıyla başlar. Yarı tanrı Gılgamış güçlü, korkusuz ve zalimdir. Halkını canından bezdirmiştir. Gılgamış'ın zalimliklerine dayanamayan halk, tanrıça Aruru'dan Gılgamış ile baş edebilecek ona denk bir rakip yaratmasını ve bu sayede kendilerini Gılgamış'ın zulmünden kurtarmasını ister. Aruru da vücudu kıllarla kaplı, uzun saçlı, vahşi hayvanlarla yaşayan Engidu'yu yaratır. Gılgamış ve Engidu, Uruk meydanında karşı karşıya gelerek dövüşürler. Ancak bu kavga hikâyenin sonuna kadar sürecek olan büyük dostlukla neticelenir. Birlikte önce ejder Humbaba'yı, ardından da Gökyüzünün boğasını alt ederler. Ancak sonuncu zaferden sonra tanrılar Engidu'yu ölümle cezalandırır. Engidu'nun ölümü, o ana kadar fiziksel mücadelelere yer verilen Destan'da, Gılgamış'ı yeni ve düşsel bir maceraya sürüklemesi bakımından yeni ve önemli bir eşiktir. Arkadaşının ölümünden etkilenen Gılgamış, ölümsüz hayatın sırrını öğrenmek üzere ölümsüzlüğe erişmiş olan Utnapiştim'i bulmak içine yola koyulur. Zorlu aşamalardan geçer. Neticede sonu baştan belli olan bu mücadeleyi kaybeder ancak Uruk'a olgunlaşmış olarak döner. Gilgameş'te ise hayatın geçiciliği, kalıcı olanın aşk olduğu düşüncesi öne çıkar. Üçüncü Perde Üçüncü Sahne'ye kadar Destan ile örtüşen libretto, özellikle son sahneden itibaren farklı bir seyir izleyerek Gilgameş'in aşk ateşi ile yanması ve bu ateşin ötesindeki hakikati sezmesiyle sonlanır. Gilgameş, koronun söylediği şu sözlerle son bulur:“Huzur ne güzel! Barış ne güzel! Sevgiden başka gerçek mi var?!”Müzikal anlatıda ise Saygun'un, T4'lü ve k3'lü aralıklarından oluşan gözde akorunun (Şekil 6.21) yatay ve dikey olarak bütün olanaklarını esaslı bir malzeme olarak değerlendirdiği görülür. Bunun yanında işlevsellikleri dışında kullanılan tonaliteye ait akorlar ile çeşitli dizilere ait seslerin üst üste özgürce yerleştirilmesinden elde edilen akorları içeren kendine özgü, anlatımcı bir armonik anlayışın hakim olduğu söylenebilir. Ezgi çizgisinde ise başta oktatonik dizi olmak üzere çeşitli makam renkleri, tam ton dizisi sesleri gibi öğeler, kontrpuntal ve armonik örgüyle sunulmaktadır.
Özet (Çeviri)
It is understood that The Epic of Gilgamesh had influenced the epics which was written after it, especially Iliad and Odyssey. The epic starts with, Gilgamesh returning back to Uruk and telling his adventurous stories that made him a wise and mature person. Gilgamesh is a powerful, fearless and cruel demigod. He made his nation become tired of living. The nation who can not stand Gilgamesh's cruelty asks the goddess Aruru to create someone who can resist and retaliate Gilgamesh that can make them get rid of him. Aruru creates long haired and whole hair covered Enkidu who lives with wild animals. Gilgamesh and Enkidu encounter and challenge in Uruk arena but they strike up a friendship that lasts through this epic. Initially they beat Humbaba and then the Bull of heaven together. However after the last glory, the gods sentence Enkidu to death. The death of Enkidu is a new and important milestone of the epic, due to the fact that it drags Gilgamesh into a new and visionary adventure. The physically challenging stories in the epic ends and the visionary stories of Gilgamesh starts to be told in this epic with Enkidu's death. Influenced by the death of his friend, Gilgamesh leaves to discover immortality by finding Utnapishtim who reached immortalization. He goes through tough challenges in his journey. Eventually he looses the challenge as expected, however he comes back to Uruk as a matured person. The idea that“life is temporary but love is eternal”highlights Gilgameş. The libretto which is consistent with the epic until the third scene of the third act, tells how Gilgamesh falls in love and his intuition about the reality beyond love in the last scene.The epic of Gilgamesh ends via the chorus singing the song with the words:“How lovely serenity is! How lovely peace is! Is there any reality other than love?!”In the musical narrating; it is seen that the favorite chord of Saygun which intervals between P4 and m3 makes use of all the potential of both homophonic and polyphonic techniques. Furthermore Saygun uses chords belonging to tonality that being used nonfunctionally, and designs the chords by combining the notes freely together in scales with an expressionist and individual harmonic concept. Various Turkish maqams and whole tone scales, especially octatonic ones, is being served via contrapuntal and harmonic texture in melodic line.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk bestecilerinin operalarının incelenmesi
The research on the operas of the contemporary opera composers
PAPATYA ATAK
- Türk opera sanatında mitolojinin yeri – Nevit Kodallı'nın 'Gilgameş Operası'nın, 'Gılgamış Destanı' ile karşılaştırılması ve incelenmesi
Mythology in Turkish opera area-comprasion of 'The Epic of Gilgamesh' and 'The Opera of Gilgamesh' composed by Nevit Kodallı
BERNİS DANIŞMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MüzikEge ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESİN DE THORPE MILLARD
- Ahmed Adnan Saygun'un hayatı ve op.44 keman konçertosu'nun yapısal analizi
The life of Ahmed Adnan Saygun and the research of op.44 violin concerto
ÖZGECAN GÜNÖZ
- Ahmed Adnan Saygun ve 'İnci'nin Kitabı' Op. 10
Ahmed Adnan Saygun and 'İnci's Book' Op. 10
MEHMET OZAN ÖZALTUNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MüzikCumhuriyet ÜniversitesiMüzik Bilimleri Bölümü
DOÇ. DR. MUSTAFA HİLMİ BULUT
- Ahmed Adnan Saygun'un Özsoy Operası'nın yayılmacı teoriler bağlamında ele alınması
Ahmed Adnan Saygun's Özsoy Opera deal with context of diffusionist theory
EROL IŞILDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İLKE BORAN