Cumhuriyet Dönemi'nde Diyarbakır'da eğitim (1923-1950)
Diyarbakir education in the Republican Period (1923-1950)
- Tez No: 425628
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH MESUT AĞIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Tarih, Education and Training, History
- Anahtar Kelimeler: Maarif, Diyarbekir Mektepleri, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Programı, Azınlık Mektepleri, Kitap Sarayları, Köy Enstitüleri, Tevhi-i Tedrisat, Tedris, Sanat Mektebi, Ziya Gökalp Lisesi, Ministry of Education, School of Diyarbekir, Republican Training Program, Minority Schools, Book House, Village Institutes of Education Tevhide -ie, Tedris, Art School, Ziya Gokalp High School
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Uzun bir imparatorluk deneyimi sonrasında Diyarbakır vilayeti, yenilikçi bir evrenin başlangıcını temsil eden Cumhuriyet Dönemi'ne geçişte de kadim tarihine uygun olarak idari, kültürel ve ekonomik merkez olma statüsünü korumuştur. Osmanlı dönemindeki reformist kalkınmacı yaklaşımlar hayata geçirilmek istenmişse de sosyal yapıdaki yetersizlikler, idari ve mali problemlerden dolayı hedeflenen sonuçlara ulaşılamamıştır. Devamında teşekkül eden Cumhuriyet Dönemi'nde de yenilik çalışmalarında hedeflenene ulaşmak kolay olmamıştır. Cumhuriyet'in kurucu kadroları söz konusu engelleri ortadan kaldırmak ve hedeflenen gayeyi gerçekleştirmek için eğitim sahasına bilhassa önem vermişlerdir. Dolayısıyla eğitim hayatını iyileştirme çabası itibariyle Osmanlı ile ortak hedeflere sahip bir yaklaşımın tezahür ettiği dönemi incelediğimizden konuya XIX. yüzyıl eğitim hayatı ile başlanmıştır. Çalışmamız köklü bir eğitim sistemine sahip olan Osmanlı Devleti'nin son dönem Diyarbakır eğitim kurumlarıyla başlar. Nihai itibariyle yeni rejim eğitim politikaları, hemen Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte sil baştan oluşturulmamış; erken Cumhuriyet Dönemi'nin başlarında Osmanlı'nın eski kurum anlayışı ve politikaları uygulanmaya devam edilmiştir. Dolayısıyla I. Bölümde Cumhuriyet Dönemi eğitim kurumlarının ilk teşekkül dönemlerine yani Osmanlı Devleti'nden miras kalan eğitim kurumları ile bu kurumlarda uygulanan politikalar ele alınmıştır. II. Bölüm ise Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş döneminde Diyarbakır okur-yazar durumu ve noksanlıklarının gerekçe analiziyle başlar. Genel değerlendirmelerden sonra Diyarbakır'daki ilk mektepler tespit edilerek, bu mekteplerde uygulanan program ve müfredat durumu ile yıllara göre öğretmen, öğrenci, tahsis edilen bütçeleri hakkında bilgiler sunulmuştur. Ayrıca genel değerlendirmelerin yanında Diyarbakır merkezinde bulunan okulların arşivlerinde derlenen bilgiler ışığında her okullun durumu ve tarihsel gelişimi ayrıca ele alınmıştır. İlk mekteplerin günümüze ulaşmış binaları da ziyaret edilmiş, bunlar fotoğraflanarak ekler bölümünde sunulmuştur. İlk mektepleri orta mektepler takip eder. Mesleki eğitimin dışında kalan düz orta mektepler tanıtılmış ve uygulanan müfredat ile programlar ve bunların değişim evre ve içeriklerine değinilmiştir. Sonrasında lise düzeyindeki okullar tespit edilerek önce tarihsel süreç gelişimine ışık tutulmuştur. Akabinde okulların bölümleri tespit edilip her birinde eğitim gören öğrenci sayıları derlenmiştir. Zaman zaman bu öğrencilerin profiline de ışık tutulmuştur. İnceleme dönemimizin tek lisesi olan ve günümüzde Ziya Gökalp Lisesi adını taşıyan okulun muazzam bir arşivi bulunduğundan okulla ilgili bir hayli bilgi derlenmiştir. Ancak konuya yeni rejimin idadilere bakış açısı ile diğer bölümlerde olduğu gibi yine yıllara göre müfredatta yapılan değişiklikler ve bu kapsamda okutulan ders ve saatleri tespit edilmiş ve tablolara dökülmüştür. Sonrasında okulun yıllara göre öğrenci, öğretmen bütçe durumu ile tarihi gelişim süreci aktarılmıştır. Bölgenin tek ve köklü okulu olduğu için hayli ünlü kişiyi de mezun etmiştir. Bizler de okulun öğrenci kütüklerinden ve söz konusu öğrencilerin hatıratlarında bunları tespit ederek çalışmaya aktardık. Ayrıca okulun arşivinden çalışma dönemimizle ile ilgili belge ve diplomalar taranmış akabinde dijital ortama aktarılarak ekler bölümünde istifadeye sunulmuştur. Her bir devrenin ayrı ayrı öğretmen, öğrenci, tahsis edilen bütçe grafiği çıkarılmıştır. En son olarak da ortaöğretim, artı ve eksi yönleriyle analiz edilip, değerlendirilmiştir. III. bölümde mesleki eğitim sistemi teferruatıyla incelenmiştir. Meslek okulları ve akabinde Osmanlı Devleti döneminde varlık göstermiş ve Cumhuriyet'in ilanı sonrasında faaliyetlerini devam ettirmiş olan Diyarbakır azınlık okulları da incelemeye dahil edilmiştir. Bünyesinde azınlık okulu hizmeti barındırmış olan kiliseler ziyaret edilerek bilgiler derlenmiştir. Öncelikle Diyarbakır Vilayeti dahilinde bulunan Diyarbakır, Mardin ve Ergani sancaklarında faaliyet göstermiş olan cemaatlere ait okullar ve bu okullar hakkında istatistiki veriler çalışma içerisinde tablo halinde verilmiştir. Sonrasında Diyarbakır merkez azınlık okullarının isim ve eğitim mahalli tespit edilerek tarihsel sürecine ışık tutulmuştur. Söz konusu okulların öğretmen ve öğrenci durumu tespit edilmiştir. Son olarak da Diyarbakır kültür durumuna atıfta bulunulmuştur. Kütüphane bakımından zengin bir geçmişe sahip olan Diyarbakır'ın kitaplıklarıyla ilgili bilgiler sunulmuştur. Özellikle“Kitap Saraylarının”Diyarbakır kültür hayatındaki yeri, kuruluş çalışmaları ve okur-kitap istatistikleri derlenip genel kültür hayatı hakkında değerlendirmeler sunulmuştur. Yukarıda mevzu bahis edilen çalışmalara konu edilen kurum ve politikalar ile ilgili belge ve fotoğraflar derlenip ekler kısmında sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Long experience in the aftermath of the Imperial province of Diyarbakır, in the transition to an innovative phase that represents the beginning of the Republican period, too, the ancient history in accordance with the administrative, cultural and economic has maintained its status as the center. Developmentalist approaches in the social structure in the Ottoman period are requested to implement reformist inefficiencies, administrative and financial problems because of the intended outcomes have not been reached. Therefore, the period of the Republic that are present in the sequel in achieving the goals of innovation studies has not been easy. Founding of the Republic to perform the intended purpose and to eliminate the obstacles of the staff in question have paid particular attention to the training area. Hence an approach that has helped improve the quality of education in a period where common goals with ottoman we examined the subject manifests XIX. we have started referring to the developments of the century. Therefore, our education system, which has radical study begins with the last period of the Ottoman Empire, Diyarbakir education institutions. As final educational policy of the new regime immediately with the proclamation of the Republic was not created from scratch; at the beginning of the early Republican period of the Ottoman Empire, old institutions and policies continued to be applied. Therefore, Section I. education institutions of the Republic inherited from the Ottoman Empire in the period of initial formation period, educational institutions, and policies focused on. II. during the period of the founding of the Republic of Turkey Diyarbakir chapter of justification starts with literacy status and deficiency analysis. After a general discussion, the first schools in that city have been identified and the program implemented by the state and by year in these schools the curriculum, teachers, students, presented information on the budget allocated. Also in addition to the general considerations of diyarbakır is located in the centre of the school in the light of the information compiled in the status of the archives and historical development of each scholar are also discussed. Of the first schools we visited and photographed these buildings remained and attachments section is presented. The first schools, middle schools will follow. The outside of the middle schools and vocational training programs and their flat was introduced to the stage and discusses the implemented curriculum with the content of change. Afterwards, the identified vocational schools and the first light to the development of the historical process is kept. Subsequently, the sections are identified in each school and the vocational training of with the number of students who are from time to time, light has been kept on the profile of these students. Each separate occupational class teachers, students, budget allocated, the chart is removed. The school in question-related documents and photos were placed in the attachments section. Vocational training as the final contribution of the study, the positive and negative aspects have been evaluated. III. section-secondary education system also teferruatlica were investigated. And today is the only school in the review period, Ziya gökalp high school that bears the name of a massive archive of school because the school has compiled a lot of information about. But to the topic in the other sections of the new regime, with a view to the Academy again as the year changes and taught courses in the curriculum by hours and poured into tables and were determined in this context. After the school year by students, teachers were transferred to the budget situation with the historical development. The only school in the region and a well-established school is quite famous because it is the person we log them in and been awarded work by identifying the memoirs of a student transferred to. The period from the archives of the school-related documents to appropriate diplomas and transferred to digital environment is presented in an appendix. Subsequently, being in the same era, which continued its activities after the proclamation of the Republic and Diyarbakir showed minority schools were also included in the review. Within the body minority school services, by visiting the churches that sheltered the information has been compiled. Firstly, it is located in the province of diyarbakır, diyarbakır, Mardin and statistical data about schools and communities in which these schools functioned starboard Ergani in the study are given in Table. Minority schools and training of Diyarbakir after the name of the scene and identified the main light on the historical process has been kept. Teacher of the schools in question, it has been determined student status. Finally, Diyarbakir, made reference to the cultural situation. Information about Diyarbakir, which has a rich history in the libraries of the library is presented. In the book, especially the life of the house of Diyarbakir, the work organization and reads-book evaluations about the cultural life of the general statistics compiled are presented. The studies above stake to be assembled on the topic of institutions and policies documents and photos are presented in the appendices.
Benzer Tezler
- Tek Parti Döneminde Diyarbakır: 1923-1950
Diyarbakır in the Period of Single Party: 1923-1950
ERCAN ÇAĞLAYAN
Doktora
Türkçe
2012
Siyasal BilimlerAtatürk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELAHATTİN TOZLU
- Tek parti döneminde Van (1923-1950)
Van in the period of single party [1923-1950]
HİKMET YAMAN
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ERŞAN
- Devlet yatırımlarının bölgeler arası dağılımı sorunsalı (Antalya, Aydın, Çankırı, Diyarbakır, Erzurum Kırklareli, Ordu)
Distribution problem of interregional state investments
YÜKSEL KAŞTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
EkonomiHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ADİL DAĞISTAN
- Akçadağ(Malatya) öğretmen okulları
Akçadağ(Malatya)teacher education schools
GÜLHAN HAZIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimNiğde Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ALAEDDİN CEYLAN
- Diyarbakır Ziya Gökalp İlkokulu koruma projesi
Diyarbakır Ziya Gökalp Primary School conservationproject
ŞULE ERGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkDicle ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA MERAL HALİFEOĞLU