Azerbaycan basını 1918 – 1940 Yıllarında
Azerbaijani press in (1918-1940)
- Tez No: 428278
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. YAVUZ HAYKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, Tarih, Journalism, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Azerbaycan`ın toplumsal yaşamında önemli yer tutan milli basının oluşması XIX. yüzyılın son çeyreğine rastlıyor. Bu dönemde tüm doğu halkları için yeni politik, kültürel ve toplumsal iletişim aracı olan gazete ve dergilerin Azerbaycan`da da yayınlanması ülkede yaşanan önemli siyasal ve toplumsal, ekonomik ve kültürel gelişmelerle, aynı zamanda aydınlanma hareketinin, tiyatronun ve laik eğitim kurumlarının oluşması ile ilişkilidir. 1918 – 1940 yılları Azerbaycan basın tarihinde çok önemli bir dönemi oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amaçı söz konusu dönemde Azerbaycan basının durumunu, gelişimini, ilgi alanlarını ve ilkelerini ortaya koymaktır. Tez çalışması kronolojik olarak 1918-1940 yıllarını kapsamaktadır. Bu dönemi kendi içinde iki alt dönem ayırmak mümkündür: 1918 – 1920 yıllarını kapsayan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Azerbaycan`ın Sovyet Rusya tarafından işgal edildiyi 27 Nisan 1920 tarihinden başlayan ve 1940 yılına kadar devam eden dönem. Bu iki dönem bir birinden sadece kronolojik açıdan değil, aynı zamanda araştırma konusunu oluşturan meseleye bakış açısı, amaç ve yöntem olarak da farklıdır. Tez çalışmasının başlıca amacı, bu iki dönemde Azerbaycan basınında yaşanan gelişmeler, cumhuriyet döneminin ideolojik yapısının özgür, demokratik ve milli ruhlu basın kuruluşlarının oluşmasına sağladığı katkıları, aynı zamanda Sovyet rejiminin ve onun ideolojik yapısının basın üzerinde uyguladığı totaliter baskı ve sansür yöntemlerini, bu baskı ve sansürün basına olan etkilerini ortaya çıkarmaktır. Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde 140 yıllık bir geçmişe sahip olan Azerbaycan basınının oluşum süreci, ilk yıllarda yayınlanan gazete ve dergilerin kısa sürede kapanmasının nedenlerini ortaya konulmuştur. Tezin ikinci bölümünde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde Azerbaycan basınının durumu, ülkede yaşanan ideolojik temelli mücadelenin basına yansımaları incelenmiştir. Azerbaycan halkının bağımsızlık sürecinde basının rolü ve bu dönemde parlamentoda kabul edilen“Basın Yasası”nın bu alandaki çalışmaların hukuki temele oturtulmasına katkıları incelenmiştir. Tezin üçüncü bölümünde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti`nin Bolşevikler tarafından işgalinden sonra ülkede yaşanan siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler, bu sürecin ulusal basına etkisi geniş bir biçimde araştırılmıştır. Basının ideolojik temelli baskı ve sansür sürecini ağır bir şekilde hissettiği 1920-1940 yıllarında milli ruhlu gazetelerin hızla kapatılması ve yerine rejimin organı olacak gazete ve dergilerin açılması ortaya konulmuştur. Bu bölümde mühacir Azerbaycan basını, onun ünlü temsilcileri, yayınladıkları gazete ve dergiler, çizgileri ve karşılaştıkları baskılar da dikkatle araştırılmıştır. Tez çalışmasının sonuç kısmında ise araştırmacının elde ettiği bilimsel sonuçlar ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The formation of national press that occupies an important place in the life of Azeri people happened in the last quarter of X:X century. The publishment of newspapers and journals in Azerbaijan which were the means of new political, cultural and popular relations for all eastern nations is closely connected with the establishment of englightenment movement, theatre, and educational institutions. 1918-1940 is considered to be an important period in the press history of Azerbaijan.The pupose of this research is to analyze the condition,development, interest circles of Azerbaijani press in the given period. The research work covers 1918-1940, it s possible to divide this period into 2 parts. Azerbaijan Democratic Republic in 1918-1920 and Azerbaijan invaded by Soviet Russia on April 27, 1920 up to 1940. These two periods differ from each other not only chronically but also from viewpoint , purpose and methodologically. The major purpose of the thesis is to investiyate the condition of press in both periods, contribution of Republic period to the establishment of press institutions having democratic, free and national values, at the same time, totalitarian pressure of Soviet regime and its ideological structure on mass media, and its result. The thesis consists of 3 parts and the first part deals with formation period of Azeri mass media having 140 years history,closure reasons of newspapers and journals published in the early years of ADR . The second part of the thesis deals with the condition of Azeri press, influence of ideological struggle happened in the country on the mass media during Azerbaijan Democratic Republic. The role of press in the period of freedom of Azeri people , the adoption of“ Press law”in the parliament, creation of juridical base in this field are investigated. The third part deals with political, economic and social changes happened in the country after the occupation of ADR by the Bolshevics, and influence of this period on the press during 1920-1940, the newspapers and journals having national spirit were closed and publishing of newspapers glorifying the regime were established instead. In this part immigration Azeri press, its famous representatives, their newspapers and journals were taken into account as well. In the final part of the research the results were enumerated.
Benzer Tezler
- Memmed Said Ordubadî'nin romanları üzerine bir inceleme
A study on Memmed Said Ordubadi's novels
ERKAN YEKE
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ EROL
- Sovyet Rusya'nın Azerbaycan'da uyguladığı siyaset (1920-1940)
The policy of Soviet Russia in Azerbaijan (1920-1940)
ÜLKER YAKAR
- Azerbaycan mizah basınında Şeypur dergisi (1918-1919)
Seypur journal in the press of Azerbaijan humor (1918-1919)
GİZEM KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
GazetecilikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN SARIAHMETOĞLU
- Türk ve İngiliz basınına göre Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlık mücadelesi (1918-1920)
The struggle for independence of the Republic of Azerbaijan according to Turkish and British press (1918-1920)
SEVGİ TUHAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Tarihİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA BUDAK
- Osmanlı ve batı basınında Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan Harekatı (Mart 1918- Ağustos 1918)
The Azerbaijan operation of Islamic Army of caucasus in the Ottoman and west press (March-1918-August 1918)
UMUT DUMANGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tarihİstanbul ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYNA ASKEROĞLU ARSLAN