Çankırı-Çorum havzasındaki oligosen yaşlı dev gergedanın (Paraceratherium, rhinocerotoidea, mammalia) tanımı, evrimi ve paleocoğrafyası
Description, evolution and paleogeography of the giant rhinoceros (paraceratherium, rhinocerotoidea, mammalia) from the oligocene of the Çankırı-Çorum basin
- Tez No: 430933
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL TUNOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Müzecilik, Geological Engineering, Museology
- Anahtar Kelimeler: Dev gergedan, Paraceratherium, Çankırı-Çorum Havzası, Kızılırmak Formasyonu, Geç Oligosen, Giant Rhinoceros, Paraceratherium, Çankırı-Çorum Basin, Kızılırmak Formation, Late Oligocene
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Paraceratheriumlar(Rhinocerotoidea-Mammalia) bugüne dek kara üzerinde yaşamış en iri cüsseli memeli hayvanlardır. Paraceratheriumlar Oligosen süresince Moğolistan, Çin, Orta Asya ve Hint Yarımadası'nda yaşam alanına özgü canlılarla birlikte yaygın olarak bilinirler. Gürcistan, Sırbistan, Bulgaristan ve Romanya'da bulunmuş birkaç dev gergedan fosili de onların yaşam alanının Balkanlara kadar uzandığını gösterir. Paraceratheriinae alt ailesi Orta Eosen-Oligosen zaman aralığında özellikle Asya'da yaşamış dört cinsle bilinir: Forstercooperia Wood, 1939 (Orta-Geç Eosen Asya)(= Pappaceras Wood, 1963); Juxia Chow ve Qiu, 1964 (Geç Eosen Asya) (= Imeqiuncisoria Wang, 1976); Urtinotherium Chow ve Qiu, 1963 (Geç Eosen Asya); ve Paraceratherium Forster-Cooper, 1911 (= Baluchitherium Forster-Cooper, 1913b = Indricotherium Borissiak, 1923 = Aralotherium Borissiak, 1939 = Dzungariotherium Qiu, 1973 (Oligosen Asya)) (Lucas ve Sobus, 1989). Dev gergedanlara ilişkin Türkiye'deki ilk bulgu 2002 yılında Çankırı-Çorum Havzasında Kırıkkale-Delice ilçesi yakınlarında bir ön kol kemiği parçasıdır. Bu örnek Anadolu'da Asya kökenli dev gergedanların yaşadığını belgeleyen ilk kanıttır. Son olarak 2010 yılında, Kars'ın güneyindeki Kağızman-Tuzluca Havzasında Geç Oligosen yaşlı Güngörmez Formasyonunda bulunan dev gergedan Paraceratherium'a ait fosil örnekler cinsin Anadolu'daki yayılım alanını genişletir. 2006 yılından itibaren MTA ve Paris Tabiat Tarihi Müzesi elemanlarından oluşan bir ekip Çankırı-Çorum Havzasında yer alan Kızılırmak Formasyonu içinde sedimantolojik, manyetostratigrafik ve jeokronolojik çalışmalar ile birlikte dev gergedan ve ona eşlik eden omurgalı fauna üzerine araştırmalar yapmaktadır. Paraceratherium fosilleri Kızılırmak Formasyonu olarak adlandırılan litostratigrafik birimde bulunur. Bu birim içindeki Gözükızıllı (Delice, Kırıkkale), Bağdatlı, Kavşut (Sungurlu, Çorum) lokalitelerinde bulunan ve MTA Tabiat Tarihi Müzesine kazandırılan Paraceratherium bulgularının, dünyadaki diğer dev gergedan türleri ile karşılaştırılması sonucunda Çankırı-Çorum havzasında bulunan örneklerin yeni bir dev gergedan türüne (Paraceratherium sp. nov.) işaret ettiği düşünülmektedir. Kızılırmak Formasyonunun yaşı önceki çalışmalara göre geç Miyosen olarak bilinmekteydi. Fakat elde edilen memeli fosil bulguları ve bunları destekleyen kronolojik sonuçlar bu formasyonun yaşının geç Oligosen olduğunu tartışmasız ortaya koymaktadır. Paraceratherium ile birlikte bulunan memeli fauna Anadolu'nun Oligosen'de Asya'nın orta ve güney bölgeleri ile zoobiocoğrafik olarak ilişkili olduğunu, benzer ortam ve iklim koşullarına sahip olduğunu gösterir.
Özet (Çeviri)
The Paraceratheres, are extinct giant hornless rhinocerotoids which have been the largest land mammals that ever existed. The Paraceratheres (synonym Indricotheres) were widespread in Mongolia, China, Central Asia and Indian Subcontinent associated with similar faunas and similar environments during the Oligocene. Also, a few specimens of giant rhinocerotoids have been found in Georgia, Serbia, Bulgaria and Romania. These findings widen the borders of their dispersal area. There are four valid genera of Paraceratheres that are known between middle Eocene-Oligocene in Asia: Forstercooperia Wood, 1939 (middle-late Eocene Asia)(= Pappaceras Wood, 1963); Juxia Chow and Qiu, 1964 (late Eocene Asia) (= Imeqiuncisoria Wang, 1976); Urtinotherium Chow and Qiu, 1963 (late Eocene Asia); and Paraceratherium Forster-Cooper, 1911 (= Baluchitherium Forster-Cooper, 1913b = Indricotherium Borissiak, 1923 = Aralotherium Borissiak, 1939 = Dzungariotherium Qiu, 1973 (Oligocene Asia)) (Lucas ve Sobus, 1989). The first specimen of a giant rhino ever found in Turkey is a radius (forearm bone) unearthed from the Çankırı-Çorum Basin near the village of Delice, Kırıkkale in 2002. This is the first evidence to prove the occurrence of giant rhinos in Anatolia with strong affinities with their Asian relatives. In 2010, a few other specimens of the giant rhino Paraceratherium were found from the Güngörmez Formation in the Kağızman-Tuzluca Basin, NE Anatolia. These findings suggest that Paraceratheres have a large dispersal area in Anatolia. Since 2006, in the frame of a joint research project, a team formed of MTA and Paris Natural History Museum members explores the Çankırı–Çorum Basin for giant rhino fossils and associated vertebrate faunas, together with sedimentological, magnetostratigraphic and chronological studies. All giant rhino fossils in this basin were unearthed from the lithostratigraphic unit named Kızılırmak Formation. After the systematic evaluations and definitions of the specimens of Paraceratherium from Gözükızıllı (Delice, Kırıkkale), Bağdatlı, Kavşut (Sungurlu, Çorum) localities, at the MTA Natural History Museum and biometric and morphological comparisons with the other giant rhinos, it appears that the specimens from the Çankırı–Çorum Basin can be referred to a new species of Paraceratherium. The age of the Kızılırmak Formation was known as late Miocene. However, mammal faunas and supportive chronological studies suggest a latest Oligocene age for this formation. Paraceratherium and associated mammals from the Çankırı–Çorum Basin have strong affinities with their Asian relatives (including the Indian subcontinent ), indicating that in Oligocene Anatolia had strong zoobiogeographical connection with Central and South Asia and displayed similar paleoenvironments and climates.
Benzer Tezler
- Çankırı-Çorum havzasındaki orta eosen, erken miyosen tortullarının sedimantolojisi
Sedimentology of middle eocene and early miocene deposits in Çankırı-Çorum basin
LEVENT KARADENİZLİ
Doktora
Türkçe
1999
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAMETTİN KAZANCI
- Çankırı-Çorum Havzasındaki lütesiyen yaşlı çökel sistemlerinin evrimi, İç Anadolu, Türkiye
Evolution of the lutetien-aged depositional systems in Çankırı-Çorum Basin, Central Anatolia, Turkey
FARUK OCAKOĞLU
- Geology, mineralogy-petrography and economic potential of the upper miocene evaporites in the Beypazarı and Çankırı-Çorum basins
Beypazarı ve Çankırı-Çorum havzasındaki üst miyosen yaşlı evaporitlerin jeolojisi, mineraloji-petrografisi ve ekonomik potansiyeli
İBRAHİM GÜNDOĞAN
- Çankırı-Çorum havzası klinoptilolize tüfleri kullanılarak atık su ve sızıntı suyundan amonyak azotu, kurşun ve kadmiyum giderimi
Removal of ammonia-nitrogen, cadmium and lead lons from wastewater and leachate by using clinoptiblized tuffs of Çankırı-Çorum basin
AYŞE KULEYİN
Doktora
Türkçe
1999
Çevre MühendisliğiOndokuz Mayıs ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN N. ERGUN
- Devrez havzasının beşeri ve ekonomik coğrafyası
The Devrez basin human and economic geography
B. ÜNAL İBRET
