Erken Klasik Dönem Ksanthos kabartmaları stil ve ikonografi
Early Classical Period reliefs from Xanthos style and iconography
- Tez No: 431215
- Danışmanlar: PROF. DR. BURHAN VARKIVANÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Lycia, Xanthos, Early Classical Period, Sculpture, Relief, Iconography, Style
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 269
Özet
19. yüzyılın başında Ch. Fellows tarafından İngiltere'ye götürülen ve günümüzde büyük bir bölümü Britanya Müzesi'nde korunan Ksanthos'un heykeltıraşlık eserleri yakın zamana kadar Lykia'nın bilinen Erken Klasik Dönem heykeltıraşlığını temsil etmekteydi. Bunların dışında, İstanbul Arkeoloji Müzeleri ve Antalya Müzesi'nde, ayrıca kazı deposunda korunan kent kazılarında ele geçmiş birkaç heykeltıraşlık eseri daha bulunmaktadır. Eserler üzerinde yapılan ikonografi temelli çalışmalarda, Yunan ve Pers olmak üzere başlıca iki baskın ikonografi ve Fenike ikonografisine ait birkaç motif gözlemlenmektedir. Bunların altında da Lykia'ya özgü konular okunmaktadır. Birbirinden ayrıştırılması zor olan bu motifler genel olarak Doğu Akdeniz ikonografisini yansıtmakta ve Ksanthos kentinin bu dönemdeki kültürel yapısına dair fikirler sunmaktadır. Eserlerin zengin niteliği bu dönemde kentteki yüksek refah düzeyine işaret etmekte ve aynı zamanda ekonomik ilişkilere dair ipuçlarını da ortaya koymaktadır. Harpy Anıtı'nda Doğu Akdeniz ikonografisi oldukça belirgin olarak gözlemlenmektedir. Bu anıttan sonraya tarihlendirilen Sfenksli Alınlıklar ve Sirenli Alınlık, kanatlı karışık yaratıkların tasvir edilmesi bakımından Harpy Anıtı'nın ikonografik devamı olarak tanımlanılmalarını mümkün kılmaktadır. Prosesyon frizleriyle, özellikle insan figürlerindeki giysilerde gözlemlenen Yunan tarzı ve sakalda gözlemlenen Pers tarzı ile, at figürlerindeki püsküllü alın yeleleri ve püsküllü kuyruklar ile yapının devam ettiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte seçilen konular yine yerele özgü olmalıdır. Vahşi hayvanlar ve satyrlerden oluşan av frizinde hem aslan sayısının fazla oluşu hem de aslanların farklı yönlere doğru döndürülmüş olması, bu sahnede aslanlar tarafından gerçekleştirilen bir avın tasvir edilmiş olabileceğini düşündürmektedir. Ch. Fellows tarafından sur duvarı içerisinde devşirme malzeme olarak bulunmuş olan üç peploslu genç kız heykelinin ve heykellere ait olduğu düşünülen baş parçasının yanı sıra, kent kazılarında ele geçmiş olan bir peplophoros heykeli, bu heykellerin sayısının dörde çıkabileceğini göstermektedir. Stilistik olarak Ksanthos eserlerinde üç stil gözlemlenir. Bunlardan ilki Harpy Anıtı'nın stilidir. Anıt kabartmalarındaki baskın stil, eserin yerel ustalar tarafından yapılmış olabileceğini ve bu ustalarının Milet-Efes'ten ziyade Samos ve Paros gibi M.Ö. V.yüzyılın ortalarında da heykeltıraşlık eseri üretimine devam eden sanat merkezlerinden etkilenmiş olabileceğini göstermektedir. İkinci stil Sfenksli Alınlık, Uçan Nikeler ve Menadlar kabartmalarıyla temsil edilmekte, kronolojik olarak da Harpy Anıtı'ndan sonra gelmektedir. Üçüncü stil ise Sirenli Alınlık, Prosesyon frizleri, prothesis ve khiton giyen genç kabartmalarında gözlemlenmektedir. Ksanthos kenti dynastik iskân merkezi olmasıyla burada bir elit sınıfının oluşmasını gerektirmektedir. Bunun yanı sıra heykeltıraşlık eserlerinin sayıca fazlalığı da böyle bir sınıfın varlığına işaret etmektedir. Dikme anıtlar, semerdamlı lahitler, anıt mezarlar, kaya mezarları gibi eserler ise Lykialılar'ın yerel kireçtaşını kullanma ve işleme ustalığına sahip olduklarını açıkça göstermektedir. Bu bağlamda Antik Dönem koşullarının bir heykeltıraşlık üretimine olanak sağlaması, ikonografinin yanı sıra stilistik unsurların da yerel olarak nitelendirilebilmesi, Arkaik Dönem'den itibaren başlayan heykeltıraşlık eseri mevcudiyetinin nitelikli bir biçimde M.Ö. IV. yüzyıl içlerine kadar devam etmesi ve büyük çoğunluğunun yerel kireçtaşından yapılmış olması yerel üretimin beklenebileceğini gösteren kanıtlar olarak sıralanabilir. Anahtar Kelimler: Lykia, Ksanthos, Erken Klasik Dönem, Heykeltıraşlık, Kabartma,İkonografi, Stil.
Özet (Çeviri)
The sculptures of Xanthos which have been transported to the United Kingdom by Ch. Fellows at the beginning of the 19th century and whose main parts are exhibited at the British Museum, have been representing Lycian Early Classic Period sculpturing until a short time ago. Except the artifacts in the British Museum, there are some sculptures in Istanbul Archeological Museums and Antalya Archeological Museum, and a few sculptures kept in Xanthos which have been found in excavations. The iconographic examinations on the sculptures show that there are two dominant iconographies that of Greek and Persian origin and a few motives from Phoenician iconography. These iconographies depict subjects peculiar to Lycia. However, these decomposable motives generally depict East Mediterranean iconography and provide an idea about the cultural structure of Xanthos at that time. The richness of the quality of arts is an indication for the high prosperity in the city and gives clues regarding the economical relations. East Mediterranean iconography is considerably visible in the Harpy Tomb. Dating later the pediments which are depicting Sphinx and the Siren, both bearing winged hybrid creatures, can be regarded as an iconographic continuation of the Harpy Tomb. On the prossesion reliefs, it is obvious that the iconographic design continues especially with the Greek style of the clothes of human beings and the Persian style of the beard, with the tufted manes and tails at horse figures. Again, the subjects have to be chosen locally. In the hunting frieze consisting of wild animals and satyroi, the great number of lions and their different directions strengthen the idea that this scene represents a hunt by the lions. Besides the three peplophoroi and a head fragment to be thought part of them found by Ch. Fellows within the city walls, a new fragment of statue wearing peplophoros indicate that the number of these sculpture can raise to four. In terms of style there are three styles observable in sculptures of Xanthos during this period. The first one is the style of the Harpy Tomb. The dominant style of the reliefs indicate that the work could have been performed by local artists and that they could have been more under the influence of workshops of Samos or Paros, which have been centers for sculpture production in the middle of the Vth century B.C. rather than Miletos-Ephesus. The second style is represented by the Sphinx Pediment, relief depicting nikai and maenad relief which also are dated after the Harpy Tomb. The third style is observed in the Siren Pediment, prosession frieses and reliefs depicting prothesis and young men wearing chiton. Due to the fact that the city of Xanthos was a dynasty center there has to be an elite class. Besides, the fact that there are numerous sculptures hints for the existence of such a class. Works such as pillar monuments, barrel-vaulted sarcophagus, monumental tombs, and rock tombs are obviously laying down craftsmanship of the Lycians with utilizing and processing local limestone. In this context the Antique Period conditions enabling sculpturing, characterizing as local besides iconography also stylistic aspects, the continuation of the qualitative existence of sculpturing starting from the Archaic Period until the middle of the IVth century B.C. and the use of mainly limestone can be listed as the proof for local production.
Benzer Tezler
- Arkaik Dönem plastik eserleri ışığında Lykia ikonografisinde yerli ve yabancı unsurlar
Lycian iconographic elements in Archaic Period plastics
ŞÜKRÜ ÖZÜDOĞRU
- Klasik Çağ'dan Erken Bizans'a Myra kenti ve teritoryumu
From the Classical Period to the Early Byzantine time the city of Myra and its territory
MEHMET ALKAN
Doktora
Türkçe
2013
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BURAK TAKMER
- Patara sikke basımları ve Patara kazılarından (1989-2001) ele geçen sikkeler
The City coins of Patara and the coins were found during the exavations (1989-2001) at Patara
ŞÜKRÜ ÖZÜDOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAVVA İŞKAN IŞIK
- Patara yerel üretim seramiklerin analiz ve ayağa kaldırma çalışması
Analysis and reproduction studies of locally produced wares of Patara
BİRSEN ÜNLÜTÜRK
- Urbanism of Xanthos in the Byzantine period
Ksanthos'un Bizans dönemi şehirciliği
SADIK EMRE ÜSTÜNDAĞ
Doktora
İngilizce
2022
ArkeolojiKoç ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGUT ENGİN AKYÜREK