Ortaokul ve liselerin siber zorbalık farkındalık profillerinin oluşturulması ve okul paydaşlarına yönelik siber zorbalık farkındalık eğitimi etkililiğinin değerlendirilmesi
Development of middle and high school cyberbulying awareness profiles and evaluation of cyberbulying awareness training activities for school stakeholders
- Tez No: 431277
- Danışmanlar: PROF. DR. HAFİZE KESER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Teknolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
Bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Birinci temel amaç, Türkiye'deki ortaokul ve liselerin siber zorbalık tehlikesiyle baş etmeye hazır olma durumlarını, farklı boyutlarda ortaya koymak üzere siber zorbalık zarkındalık profillerini, eğitimcilerin görüşlerine dayalı olarak oluşturmaktır. İkinci temel amaç ise, ortaokul ve lise öğrencilerine, bu okullarda görev yapan okul yöneticilerine, öğretmenlere ve öğrenci velilerine siber zorbalık tehlikesi, önleme ve müdahale yolları ile ilgili farkındalık kazandırmaya yönelik, okula özgü eğitim çalışmalarına katkıda bulunmaktır. Tarama modeliyle gerçekleştirilen araştırmada nicel ve nitel veriler elde edilmiştir. Araştırmanın evren büyüklüğü 22249 ortaokul ve lisedir. Birinci temel amacı gerçekleştirmek üzere, tabakalı örnekleme yoluyla örneklem alınmıştır. En küçük örneklem büyüklüğü 377 okul olarak hesaplanmıştır. Örnekleme dâhil edilecek iller belirlenirken, Türkiye İstatistik Kurumu'nun İstatistiki Bölge Birimleri birinci düzey sınıflaması (12 bölge) ile illerin bilişim suç oranları kriter alınmıştır. Buna göre, Türkiye'deki her bölgeden, bilişim suç oranı en yüksek ve en düşük il seçilerek örnekleme dâhil edilmiştir. İstanbul tek başına bir bölgeyi temsil ettiği için toplam 23 ilden veri toplanmıştır. Araştırmanın birinci temel amacı 1431 okul ve 2586 eğitimciden veri toplanarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ikinci temel amacı iki çalışma grubu ile gerçekleştirilmiştir. Birinci çalışma grubu bir ortaokul ve bir lisedeki 684 öğrenci, 235 öğrenci velisi ve bu okullarda görev yapan 39 eğitimciden; ikinci çalışma grubu ise araştırmanın hiçbir aşamasına dâhil olmayan 51 katılımcı eğitimciden oluşmuştur. Araştırmanın birinci temel amacını gerçekleştirmek üzere,“Okulda Siber Zorbalık Farkındalık Anketi”geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Ankette, okulların siber zorbalıkla baş etmeye hazır olma durumlarını belirlemeye dönük üç boyut (tanıma, önleme ve müdahale etme) ve 51 soru yer almaktadır. Bu aşamadaki veriler elektronik ortamda toplanmış, frekans, yüzde ve kay-kare testleri ile analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci temel amacı doğrultusunda, okul paydaşlarının siber zorbalıkla ilgili eğitim ihtiyaçlarını belirlemek üzere, siber zorbalık farkındalık anketleri (öğrenci, eğitimci ve veli formları) ile eğitim ortam ve materyallerini değerlendirmek üzere görüşme formu, uzman görüşlerine dayalı olarak geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Siber zorbalık farkındalık anketinin öğrenci formu 11, eğitimci formu 16 ve veli formu 16 sorudan; görüşme formu ise üç sorudan oluşmuştur. Veriler yüzyüze ortamlarda toplanmış olup, frekans, yüzde ve betimsel analiz ile incelenmiştir. Bu aşamada literatüre ve uzman görüşüne dayalı olarak, basılı materyal (bilgi kitapçığı), seminer (sunu materyali), afiş ve web sitesi gibi eğitim ortam ve materyalleri öğrenci, eğitimci ve velilerin ihtiyaçları doğrultusunda, ayrı dökümanlar veya modüller halinde tasarlanmış, geliştirilmiş, paydaşların kullanımına sunularak uygulanmış ve değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre birçok okulda, siber zorbalığın tüm boyut, alt boyut ve maddeleriyle ilgili; bazı okullarda ise çoğu boyut, alt boyut ve maddeleriyle ilgili çalışma ve etkinlik ihtiyacı tespit edilmiştir. Eğitim çalışması yapılan okullarda ise, tüm okul paydaşlarının siber zorbalığın tüm boyutlarında ve farklı düzeylerde bilgi eksiklerinin olduğu ve eğitim gereksinimi duyduğu; okulların ise tüm boyutlarda çalışma ve etkinlik ihtiyacı duyduğu belirlenmiştir. Geliştirilen eğitim ortam ve materyalleri eğitimciler tarafından yararlı bulunmuş ve diğer illerde ve okullarda uygulanması önerilmiştir. Araştırmanın sonunda, araştırmacılara yönelik siber zorbalık çalışmalarına ilişkin; kurum, kuruluş ve karar vericilere yönelik ise uygulamaya ilişkin önerilerde bulunulmuştur. Anahtar sözcükler. Siber zorbalık, Okulda siber zorbalık, Siber zorbalık farkındalığı, siber zorbalık farkındalık eğitimi
Özet (Çeviri)
There were two main goals of this study. First, creating cyberbullying profiles of middle and high schools in Turkey based on educator opinions in order to establish their readiness levels regarding various factors. Second, contributing to the educational research about improving the cyberbullying awareness of middle and high schools students, teachers, administrators, and parents. This study was conducted using relational survey research method, and both quantitate and qualitative data was gathered. Population size of this study was 22249 schools. Stratified sampling method was used for the first main goal of the study. The smallest appropriate sample size was calculated as 377 schools. While identifying the provinces that would be included in the study, Turkish Statistical Institute's Statistical Regional Unit first level classification (12 regions) and provinces' information technology crime rates was used. Provinces with the highest and lowest crime rates was included from every region in Turkey based on the criteria. Since Istanbul was considered as a region by itself, data was collected from 23 provinces. Sample for the first goal of the study was 1431 schools, and 2586 educators. Second goal of the study was achieved with two sample groups. First participant group was composed of 684 students, 235 parents, and 39 educators, and second participant group was 51 educators which was not included in any other part of the study. In the first stage,“School Cyberbullying Awareness Survey”was developed and conducted. The survey was composed of 51 questions divided into 3 parts (recognition, prevention, and intervention) in order to identify schools' readiness levels for overcoming cyberbullying. In this stage data was collected online and analyzed with frequency, percentage and chi-square statistics. For the second goal of the study, cyberbullying awareness questionnaires (student, educator, and parent forms) was used in order to determine educational needs of the stakeholders; and interview forms were developed with expert reviews, and used in order to evaluate educational media and materials. Student version of the Cyberbullying Awareness Survey had 11, educator version had 16, and parent version had 16, questions. Interview forms had 3 questions. Data was collected face to face, and analyzed using frequency, and descriptive methods. During this stage, printed materials (information booklets), seminars (presentation materials), posters, and a web site were designed based on students', educators', and parents' needs, and developed as separate documents and modules to be used by different stakeholders. Based on the findings, in many schools, there were needs for interventions and activities regarding all factors, sub factors and items of cyberbullying; in other schools there were needs for interventions and activities regarding most factors, sub factors and items of cyberbullying. Findings from the training stage indicated that, all stakeholders needed education regarding all factors of cyberbullying; and schools needed interventions and activities regarding all factors. Educators found the developed instructional program and materials to be very beneficial and suggested to be utilized in other principalities. At the end of the study, suggestions for researchers regarding cyberbullying research; and suggestions for stakeholders regarding interventions to overcome cyberbullying were provided. Key words. Cyberbullying, Cyberbullying at school, Cyberbullying awareness, Cyberbullying awareness training
Benzer Tezler
- Çevrim içi senaryo temelli öğrenme ortamının öğretmenlerin siber zorbalık farkındalık düzeyleri ve çevrim içi teknolojiler öz-yeterliliğine etkisi
The effect of online scenario-based learning environment on teachers' cyberbullying awareness levels and online technologies self-efficacy
YEŞİM KAPSIL ÇIRAK
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZDEN DEMİRKAN
- Siyer dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Isparta örneği)
Evaluation of Siyer lesson teaching program in terms of teacher opinions (Isparta sample)
FATMA SONGUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GİZEM SAYGILI
- İngilizce öğretmenlerinin mesleki öz yeterlik algıları
English language teachers' professional sense of self-efficacy
SİBEL ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NURİ GÖMLEKSİZ
- 21. yüzyıl becerilerinin ortaokul matematik dersi sınıf içi uygulamalarına yansımaları
Reflections of the 21st century skills on mathematic lesson class practices at secondary school
YELDA ATALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL CENGİZHAN
- Ortaokul ve lise öğrenci algılarına göre okul müdürlerinin liderlik davranışlarını yerine getirme dereceleri
Fullfilment levels of leadership behaviors of principal according to middle and high school student's perceptions
ZÜHRE SATMAZ KASIMOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN İLĞAN