Kayseri Kapalı Çarşısı'nın tarihsel gelişim süreci, koruma ve yeniden canlandırma ilkeleri üzerine bir araştırma
A research on the historical development process, preservation and revitalisation principles of Kayseri Grand Bazaar
- Tez No: 432176
- Danışmanlar: PROF. DR. CAN ŞAKİR BİNAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kayseri Kapalı Çarşısı, Tarihi Ticaret Yapıları, Koruma, Yeniden Canlandırma, Kayseri Grand Bazaar, Historical Commercial Constructions, Preservation, Revitalisation
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
Kayseri'de her dönem ticaretin gelişimini etkileyen unsurlar olmuştur ve şehir her dönem önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Bu nedenle Kayseri köklü bir ticari yapı geleneğine sahiptir. Kayseri'de çarşılar şehrin etrafında (sur dışında) yer alırken, 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren şehir merkezinde de (sur içinde) ticari yapılar yapılmaya başlanmıştır. Kayseri Kapalı Çarşısı, İç Kale ve Ulu Cami arasındaki alanda zamanla gelişmiştir. Bu tez çalışması kapsamında; Pamuk Hanı, Bedesten, Gön Hanı, Urgancılar Çarşısı, Vezir Hanı, Hacı Efendi Çarşısı, Dükkanlar ve Kazancılar Çarşısı Kapalı Çarşı'yı oluşturan yapılar bağlamında değerlendirilmiş ve incelenmiştir. Kayseri Kapalı Çarşısı ticari konumu ve kimliği nedeniyle bu tez çalışması için inceleme bölgesi olarak seçilmiştir. Kapalı Çarşı bu çalışmada koruma bağlamında ele alınmıştır. Bu çalışmada Kapalı Çarşı'nın fiziksel, işlevsel ve sosyal gibi pek çok bağlamda oluşum, gelişim ve değişim süreci irdelenip, sorunları tespit edilerek, koruma ve yeniden canlandırılma ilkelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısına doğru kentsel ticaretin biçim, anlam ve yer değiştirmesi Kapalı Çarşı'nın önemli bozulma nedenlerindendir. Şehrin merkezindeki ticaret alanları sadece bölgesel olarak değil, aynı zamanda kavramsal olarak da değişmiştir. 20. yüzyıla kadar ticaret alanı olarak kullanılan Kapalı Çarşı yerini etrafını saran, dönemin yeni yapılan iş hanlarına bırakmıştır. Yaklaşık son on beş yıldır ise bu iş hanları yerini AVM'lere bırakmıştır. Bunun sonucunda ticaret bölgesinin yeri değişerek başka bir alana yönlenmiştir. Bunun sonucunda Kapalı Çarşı ve etrafındaki ticari doku ölü ticaret alanı haline gelmeye başlamıştır. Ayrıca ticaret biçimi, esnaf ve kullanıcı ilişkileri, ürünlerin kalitesi, gibi ticaret alanını oluşturan soyut unsurlar da değişmiştir ve bölge ruhunu ve yaşanırlığını yitirmiştir. Bütün bunlar şehre, bölgeye, yapılara ve şehir halkına kentleşmenin olumsuz etkileri olarak yansımaktadır. Tüm bunlar Kapalı Çarşı ve etrafının değersizleşmesine neden olmaktadır. Kayseri Kapalı Çarşı ve yakın çevresindeki ticaret alanları önemli konumu nedeniyle, işlevlendirme ve kullanıcı kitlesi potansiyeli taşımaktadır. Şehrin merkezinde bulunan bu alan, 2000 yılına kadar şehrin ticaret alanı görevini faal olarak sürdürmüştür. Zamanla işlevini AVM'lere bırakınca, bu bölgede istek ve talepler azaldığı için satılan malların kalitesi ve çeşitleri de düşmüştür. Bunun sonucunda bölgede terk edilme iyice hızlanmıştır. Bu durum bölgesel bir sorun olmanın ötesinde, bölgenin yaşanabilirliğini azaltan kentsel ve toplumsal bir sorun olarak koruma bağlamında da değerlendirilmiştir. Bu çalışma Kapalı Çarşı'nın tarihsel kimliğini ve tekrar kentsel yaşam içinde korunarak yer alabilme potansiyelini ortaya çıkarmayı amaçlanmaktadır. Sonuç olarak Kayseri Kapalı Çarşısı günümüze gelene kadar fiziksel ve işlevsel olarak bozulmuştur. Çevresel nedenler, ekonomik nedenler, doğal afetler, yanlış restorasyon uygulamaları, kullanıcıları tarafından yapılan gelişigüzel değişikler gibi fiziki nedenlerle ve ayrıca yapıldığı dönemdeki alışveriş işlevi, hitap ettiği kitleler, sattığı ürünlerin kalitesi gibi Kapalı Çarşı'yı oluşturan birçok bileşen günümüze gelene kadar olumsuz yönde değişerek, Çarşı'yı çöküntü ticaret alanı haline getirmiştir. Bu değişim ve bozulma sürecinin nedenleri ve etkileri yerinde yapılan çalışmalarla, çeşitli kurumlardan yapılan araştırmalarla, kütüphane araştırmalarıyla, tarihi belge ve bilgilerle incelenmiştir. Tüm bu çalışmalar, tespitler çeşitli yöntem ve analizlerle yazılı ve çizili olarak değerlendirilmiş ve özgün çalışmalar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Tüm bu çalışmalar ışığında, Kapalı Çarşı'nın korunmasına ve yeniden canlandırılmasına yönelik ilkeler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın ilerde Kapalı Çarşı ve çevresi için gerçekleştirilecek rehabilitasyon ve canlandırma projesi için önemli bir referans olabileceği düşünülmektedir. Kapalı Çarşı'nın sahip olduğu işlev ve kullanıcı potansiyeli çağın gereksinimlerini karşılayacak şekilde değerlendirilirse, Çarşı'nın sürekli yaşayan bir alan olarak ayakta kalacağı düşünülmektedir. Böylece yapının gelecek nesillere kimliğini ve özgünlüğünü kaybetmeden ulaşmasının mümkün olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın sonuçlarının Kapalı Çarşı için sürdürülebilir bir gelişme ve koruma sürecini destekleyeceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Kayseri, due to many effects on development of trade, has always been an important commercial centre. Thus, Kayseri has a long-established tradition of commercial constructions. Bazaars of Kayseri were surrounding the city (outside the city walls), whereas by the 14th century, commercial constructions were started to be built within the city (inside the city walls). Kayseri Grand Bazaar developed gradually on the area between the citadel and Ulu Cami. Within the scope of this dissertation, Pamuk Khan, Bedesten, Gön Khan, Urgancılar Bazaar, Vezir Khan, Hacı Efendi Bazaar shops and Kazancılar Bazaar are considered and analyzed as constructions establishing the Grand Bazaar. The reason for choosing Kayseri Grand Bazaar as the research area for this dissertation is its commercial location and identity. Kayseri Grand Bazaar is approached in this study in terms of preservation. In this study, establishment, development and change processes of grand bazaar are questioned within a number of contexts including physical, functional and social ones; its problems are determined, and it is aimed to determine the principles regarding its preservation and revitalisation. One of the significant reasons of decline of Kayseri Grand Bazaar is the change of form, meaning, and location of the urban trade. Commercial areas at the city centre have changed not only in terms of their location, but also in conceptual terms. Until the twentieth century, Kayseri Grand Bazaar was being used as a commercial centre, but then it was surrounded by office buildings newly constructed at this period and eventually replaced by them. For around last fifteen years, these office buildings are being replaced by shopping malls. Both, the commercial area was relocated and moved to another district, and grand bazaar and its surrounding commercial area became dead commercial area. In addition, the abstract notions of the commercial area -- as the methods of trade, relations between shopkeepers and clients, quality of goods – changed and the area has lost its spirit and liveability. All of these are reflected to city, commercial area and constructions, and city inhabitants as the negative effects of urbanisation. This overall process causes devaluation of Kayseri Grand Bazaar and its surroundings. Kayseri Grand Bazaar, and its nearby commercial constructions bear the potentials of functoning and users. This area, located at the city centre, maintained its function as the urban commercial zone from the fifteenth century to year 2000. As its function was taken by shopping malls, the demand for the former commercial zone declined and thus the quality and variety of the goods declined. Consequently, the area suffered from increasing abandonment. Beyond a local problem, this is approached as an urban and social problem decreasing the liveability of the area. This study aims at revealing the historical identity of grand bazaar and its potential of re-participation into urban life by its preservation. To conclude, Kayseri Grand Bazaar have deteriorated in time in both physical and functional ways. Physical ones are environmental reasons, economic reasons, natural disasters, wrong restoration applications, and random changes by settlers. The components of the marketplace, as the notion of shopping, people being addressed, quality of goods being sold have changed through the time in a negative way, and ended up making the bazaar a deteriorated commercial area. The causes and effects of this transformation and deterioration process are examined by field studies, research at several institutions, library and literature surveys, and historical documents and information. These examinations and determinations are systematically evaluated by a number of methods and analyses in textual and schematic ways and an original work is aimed to be presented. Consequent to them, principles for preservation and revitalisation of the Grand bazaar are proposed to be determined. This study is anticipated to become an important point of reference for a future rehabilitation and management project for grand bazaar and its surrounding. If the potential of the grand bazaar is evaluated to meet the needs of the present era, its vitality could be hopefully ensured. In this way, it is considered that the construction will be transferred to future generations without losing its identity and authenticity. The results of this study are anticipated to support a sustainable development and preservation process for Kayseri Grand Bazaar.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreç içinde Kayseri ticaret yapıları ve Kayseri Kale Çarşısı'nın değerlendirilmesi
Kayseri traditional buildings in historical process and evaluation of Bazaar of Kayseri Castle
EDA KIZILKAYA
- Nur'u Osmaniye'de bulunan halı firmalarınca pazarlanan halılar üzerine bir araştırma
A Research about carpet firms who located and marketed their products at the Nuruosmaniye
DİLEK İSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL ÖZTÜRK
- Suç ve din: Kayseri Kapalı Ceza İnfaz Kurumu hükümlüleri üzerine uygulamalı bir araştırma
Crime and religion: An applied research on Kayseri Closed Penal Execution Institution
ATİLLA DAĞTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET YILMAZ SOYYER
- Manevi bakım hizmetlerinin kaygı, depresyon ve umutsuzluk üzerine etkisi (Kayseri Kapalı Ceza İnfaz Kurumu örneği)
The effect of spiritual care on anxiety, depression and hopelessness (A study on prisoners in Kayseri Closed Prison
ABDULNAFİ TEKEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ULU
- Ceza infaz kurumlarında annesi ile birlikte kalan 0-6 yaş arasındaki çocukların anne-çocuk etkileşimleri ve annelerin duygu düzenleme becerilerinin incelenmesi
Exploring mother-child interactions of 0-6-years-old children staying with their mothers in penitentiary institutions and mothers' emotion regulation skills
AMİNE NUR ARIKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜDRİYE YILDIZ BIÇAKÇI